Το bloomberg μεταδίδει σήμερα ότι τελικά δεν υπάρχει ακόμα οριστική συμφωνία:
OPEC+ Has Yet to Resolve Mexico Holdout on Oil Cut: Delegates
The OPEC+ alliance and Mexico made some progress in their discussions on oil-production cuts on Saturday, the third consecutive day of negotiations, but cautioned it was unclear whether the group would reach a final deal, delegates said.Παρόλα αυτά, τα νέα που κυκλοφόρησαν χθες το βράδυ δείχνουν ότι τελικά θα υπάρξει συμφωνία - η Αμερική υποχώρησε, και θα δεχτεί τους όρους που είχε θέσει η Ρωσία. Θυμίζουμε αυτό το άρθρο που είχαμε δει πριν λίγες μέρες, στο οποίο η Ρωσία ουσιαστικά έλεγε ότι δε θα δεχόταν καμία μείωση της παραγωγής πετρελαίου, αν δεν μείωνε και η Αμερική το δικό της shale oil.
OPEC+ has proposed curbing output by 10 million barrels a day as demand collapses due to the coronavirus. So far, Mexico is holding out, seeking fewer reductions than the proposal would require. Saudi Arabia insists Mexico should cut its production as much as everyone else in the group. U.S. President Donald Trump has stepped in to try to broker a truce.
The alliance initially met on Thursday via video conference, followed by a
virtual gathering of energy ministers of the Group of 20.
H Ρωσία απαιτεί μεγαλύτερη μείωση της παραγωγής αργού από τις ΗΠΑ για να συναινέσει σε μια ευρύτερη συμφωνία περικοπής της παγκόσμιας παραγωγής.
Υπενθυμίζεται ότι η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία και άλλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες, μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ, θα πραγματοποιήσουν την Πέμπτη και την Παρασκευή διαπραγματεύσεις σε μια προσπάθεια να επιτευχθεί μια περικοπή της παγκόσμιας παραγωγής, μετά τη δραματική συρρίκνωση της ζήτησης λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού και τη μείωση των τιμών κατά 50%.
Αλλά η Μόσχα έχει διαμηνύσει ότι θα αποδεθχεί μια συμφωνία μόνο αν συμμετάσχουν στην περικοπή της παραγωγής και οι ΗΠΑ.
Όπως μεταδίδουν οι Financial Times, το Κρεμλίνο απέρριψε την Τετάρτη την ιδέα ότι η φυσική μείωση που έχει καταγράψει η παραγωγή των αμερικανικών εταιρειών σχιστολιθικών υδρογονανθράκων εξαιτίας της πτώσης των τιμών θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια εθελοντική περικοπή για την εξισορρόπηση των αγορών.
«Πρόκειται για δύο τελείες διαφορετικές μειώσεις. Συγκρίνετε τη γενική μείωση στη ζήτηση με μείωσεις για τη σταθεροποίηση των παγκόσμιων αγορών. Είναι σαν να συγκρίνετε το μήκος με το πλάτος» δήλωσε ο εκπρόσωπος του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, Ντιμίτρι Πεσκόφ.
Στις διαπραγματεύσεις των τελευταίων ημερών, η εξήγηση είναι ότι το Μεξικό δε δεχόταν να περικόψει τόσο πολύ την δική του παραγωγή, και έβαζε βέτο. Αυτό βέβαια θυμίζει λίγο την ιστορία για την ευρωζώνη, όπου τάχα η Ολλανδία έβαζε βέτο για τα ευρωομόλογα, για τα "πακέτα σωτηρίας", κτλ, ενώ όλοι ξέρουμε ότι πίσω από αυτά κρύβεται η Γερμανία.
Τέλος πάντων, μετά το βέτο του Μεξικού, διαβάζουμε πλέον ότι η Αμερική δέχτηκε να κάνει αυτή μείωση παραγωγής στο shale oil της, ώστε να καλύψει τη μείωση του Μεξικού, και να βρεθεί έτσι λύση.
Με απλά λόγια, η Αμερική μείωσε την παραγωγή της, ώστε να ικανοποιήσει το αίτημα της Ρωσίας, και να σώσει έτσι το shale oil της. Τα δυτικά ΜΜΕ βέβαια δε θα το παρουσιάσουν ποτέ έτσι, αλλά πάντως τελικά αυτό έγινε:
Σύμφωνα με τον επικεφαλής του Ρωσικού υπουργείου Ενέργειας, οι συμμετέχοντες στον OPEC+ εξέτασαν διάφορες επιλογές για τη διάρκεια της συναλλαγής, αλλά θεώρησαν το διάστημα των δύο ετών ως τον πιο αποτελεσματικό χρόνο. Τόνισε ότι τα μέλη της συμμαχίας θα είναι σε θέση να επεκτείνουν τόσο τον χρόνο, όσο και να ολοκληρώσουν πρόωρα τη συμφωνία, ανάλογα με το χρονικό σημείο της ανάκαμψης της αγοράς.
Με τις σειρά τους οι ρωσικές εταιρείες είναι έτοιμες να μειώσουν την παραγωγή τους, στο πλαίσιο της συμφωνίας, τόνισε ο Νόβακ.
Σε άλλες ειδήσεις:Όπως μετέδιδε νωρίτερα το Capital.gr, η ιστορική συμφωνία που επετεύχθη στη χθεσινή συνεδρίαση του OPEC+ για μείωση της παραγωγής κατά 10 εκατ. βαρέλια την ημέρα βρισκόταν σε κίνδυνο καθώς το Μεξικό δεν έδινε τη συγκατάθεσή του στις προτεινόμενες περικοπές, το μεγαλύτερο βάρος των οποίων θα σηκώσουν η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία.Ωστόσο, νωρίτερα την Παρασκευή το Μεξικό ανέφερε ότι οι ΗΠΑ συμφώνησαν να περικόψουν τη δική τους παραγωγή κατά επιπλέον 250.000 βαρέλια την ημέρα προκειμένου να βοηθήσουν τη χώρα να ανταποκριθεί στη συνεισφορά που της αντιστοιχεί στις παγκόσμιες περικοπές.
Net asset purchases for G7 central banks were close to $1.4tn in March. That’s an extraordinary total, close to five times higher than the previous peak of $270bn in April 2009, according to calculations by Bloomberg Economics. pic.twitter.com/xexYThZUoE— Holger Zschaepitz (@Schuldensuehner) April 10, 2020
- More Than Half of Voters Under 45 Say They've Lost Their Job, Had Hours Reduced, Or Gotten Furloughed
- UK hunger crisis: 1.5m people go whole day without food
- Italian Mafia Distributes Food To Low-Income Families Under Quarantine (θα αναφέρουμε κάτι παραπάνω με αφορμή αυτό το θέμα σε μια νεότερη ανάρτηση)
- Η συγκλονιστική μαρτυρία ενός Έλληνα που ζει στη Στοκχόλμη: Όλη η αλήθεια που κρύβει η Σουηδία για τον κορωναϊό
- Η τουρκική οικονομία στο χείλος του γκρεμού: Διαπραγματεύσεις με ΗΠΑ, φήμες για ΔΝΤ (η FED θα δώσει δολάρια στους άμεσα χρεωκοπημένους, για να κρατήσει έτσι η Αμερική στη σφαίρα επιρροής της την Τουρκία. Αλλά βέβαια...στο τέλος κάποια στιγμή θα πρέπει να δούμε και τι αξίζουν όλα αυτά τα δολάρια που τυπώνει (και πλέον εξάγει λες και είναι εξαγώγιμο προϊόν) η Αμερική
Ακολουθεί η συνέχιση μιας παλιότερης επιλεγμένης ανάρτησης μας, που είχαμε αναδημοσιεύσει και στο πρόσφατο βιβλιαράκι μας:
***
"Δώστε
μου ένα μοχλό και θα κινήσω τη Γη"
- Αρχιμήδης
[….] Σε αυτή την ανάρτηση θα ασχοληθούμε λίγο περισσότερο με την οικονομική πλευρά του πράγματος, κάνοντας ένα "διάλλειμα" από τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα.
Πιο συγκεκριμένα, θα αναφερθούμε σε ένα "τεχνικό όρο" που συνεχώς εμφανίζεται στις τηλεοράσεις, χωρίς κανένας να πολυκαταλαβαίνει τι ακριβώς σημαίνει: Τη "μόχλευση" (leveraging). Ο όρος αυτός ακούγεται πολύ τώρα τελευταία, λόγω του EFSF, και αυτό αποτελεί μια καλή ευκαιρία να δούμε τι σημαίνει.
Μέσα από αυτόν τον "τεχνικό όρο" μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα το πώς λειτουργεί το νομισματικό σύστημα - και όχι μόνο, μιας και η "μόχλευση" παίζει σημαντικό ρόλο στην καθημερινή μας ζωή, άσχετα με το αν το αντιλαμβάνεται κανείς ή όχι.
Για να καταλάβουμε καλύτερα τι σημαίνει "μόχλευση", θα χρησιμοποιήσουμε ένα απλό, ίσως και απλουστευτικό, παράδειγμα από την καθημερινότητα: Το ιατρικό σύστημα.
Για να υπάρξει η μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα, θα έπρεπε να υπάρχει "ένας γιατρός ανά κάτοικο" (αναλογία 1:1). Αν μπορούσαμε να πετύχουμε αυτή την αναλογία, τότε ο πληθυσμός θα ήταν πολύ εξασφαλισμένος σε περίπτωση ασθένειας, καθώς ακόμα και στην "ακραία" περίπτωση μιας επιδημίας, θα υπήρχε αρκετό ιατρικό προσωπικό ώστε να φροντίσει τους αρρώστους.
Όμως, αν εφαρμόζαμε την αναλογία 1:1, τότε θα έπρεπε ο μισός πληθυσμός της γης να ήταν γιατροί (!), αφήνοντας μόνο το υπόλοιπο 50% να ασχολείται με την παραγωγή του πλούτου. Γι' αυτόν, αλλά και για μια σειρά ακόμα λόγους, η λύση του να έχουμε έναν γιατρό ανά κάτοικο απορρίφθηκε.
Αυτό λοιπόν που ισχύει είναι ένα ιατρικό σύστημα όπου υπάρχει ένας γιατρός ανά 10, 20 ή 100 κατοίκους (δε γνωρίζω τα ακριβή νούμερα - άσε που τα ακριβή νούμερα διαφέρουν ανάλογα με τη χώρα, τις οικονομικές της δυνατότητας, το πόσο ισχυρός είναι ο "ανθρωπισμός" στην κάθε κοινωνία (πόσο πολύ ο κόσμος εκτιμά τη ζωή ως "το ύψιστο αγαθό"), κτλ, κτλ, κτλ).
Έτσι, το ιατρικό σύστημα βασίζεται πρακτικά σε μια αναλογία πολύ μεγαλύτερη από το 1:1. Για λόγους απλότητας, ας υποθέσουμε πως η αναλογία αυτή είναι 1:100 ("ένας γιατρός ανά 100 κατοίκους"). Μια τέτοια αναλογία προφανώς δε μας δίνει τόσο επαρκή προστασία (πχ σε μια περίπτωση επιδημίας ή κάποιου τέτοιου μεγάλου ιατρικού συμβάντος) όσο το να έχουμε "έναν γιατρό ανά έναν κάτοικο". Παρόλα αυτά, μια τέτοια αναλογία παρέχει μια "σχετικά καλή" κάλυψη, και χωρίς να μετατρέπει το 50% του πληθυσμού σε γιατρούς (ο γιατρός δεν παράγει, απλά "επιδιορθώνει" τόσο τους καπιταλιστές, όσο και τους εργάτες, ώστε οι τελευταίοι να επανέλθουν μετά στην παραγωγή, ως ένα "γρανάζι στη μηχανή" που χρειάζεται που και που επιδιόρθωση ή συντήρηση. Ως εκ τούτου, ο γιατρός παρέχει μια σημαντική μεν, αλλά βοηθητική-δευτερεύουσα υπηρεσία).
Αυτή η βασική αρχή, ότι δηλαδή ένας γιατρός μπορεί να "καλύψει" πολλούς κατοίκους (πχ 100 κατοίκους, αν η αναλογία είναι 1:100), είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα "μόχλευσης".
Η ίδια βασική αρχή χρησιμοποιείται και στο τραπεζικό σύστημα, όπου, όπως έχουμε ξαναδεί, αν η τράπεζα έχει 10$ στο θησαυροφυλάκιο της, μπορεί να δανείσει μέχρι 100$ (μόχλευση 1:10). Γι' αυτό και αν όλοι οι καταθέτες πάνε ταυτόχρονα στην τράπεζα και αποσύρουν τις καταθέσεις τους, η τράπεζα χρεοκοπεί (διότι τα λεφτά αυτά τα έχει δανείσει στο πολλαπλάσιο)
Επίσης, η μόχλευση χρησιμοποιείται σήμερα και στο νομισματικό σύστημα, σε αντίθεση με παλιότερα, όπου ίσχυε ο κανόνας του χρυσού, και το κάθε κράτος ήταν υποχρεωμένο να εκδίδει μόνο τόσο νομίσματα όσο χρυσό είχε στα θησαυροφυλάκια του (αναλογία 1:1). Τώρα που ο κανόνας του χρυσού καταργήθηκε, τα κράτη "μοχλεύουν" τα νομίσματα που τυπώνουν, καθώς μπορούν να τυπώνουν όσα θέλουν. Έτσι, έχουν τυπώσει πολύ παραπάνω από τα αποθέματα χρυσού τους, και συνεχίζουν να το κάνουν, με αποτέλεσμα η αναλογία της μόχλευσης διαρκώς να αυξάνεται.
Η μόχλευση επιτρέπει στο καπιταλιστικό σύστημα να αναπτυχθεί - και πάντοτε υπήρχαν τραπεζικά δάνεια ή άλλες μορφές μόχλευσης. Έτσι, ένας καπιταλιστής θα μας πει, και θα έχει δίκιο, ότι πήρε πχ ένα επιχειρηματικό δάνειο από την τράπεζα, έφτιαξε μια επιχείρηση, και τώρα στο εργοστάσιο του δουλεύουν εργάτες, παράγονται πράγματα, κτλ. Να λοιπόν που πράγματι το να χρησιμοποιείς τη μόχλευση μπορεί να δώσει καπιταλιστική ανάπτυξη.
Θυμηθείτε άλλωστε και το παράδειγμα με τους γιατρούς: Αν δεν υπήρχε μόχλευση στο ιατρικό σύστημα, τότε θα έπρεπε να είχαμε έναν γιατρό ανά κάτοικο, δηλαδή θα έπρεπε ο μισός πληθυσμός να ήταν γιατροί! Αυτό προφανώς θα μείωνε κατά πολύ την παραγωγή και την καπιταλιστική ανάπτυξη. Τώρα που οι γιατροί είναι λιγότεροι, η πλειοψηφία του πληθυσμού μπορεί να ασχοληθεί με την παραγωγή. Ας μην ξεχνάμε πως στο καπιταλισμό υπάρχει η "φετιχοποίηση" της ανάπτυξης, και η διαρκής μανία για ολοένα και μεγαλύτερη συσσώρευση πλούτου. Το να βάλεις λοιπόν το μισό πληθυσμό να ασχολείται με την ιατρική, είναι παρανοϊκό, διότι από ένα σημείο και πέρα, εμποδίζεις την παραγωγή νέου πλούτου.
Εδώ είναι και ένα μεγάλο "σημείο τριβής", μια αντίφαση του καπιταλισμού:
Αν η αναλογία της μόχλευσης είναι μικρή (πχ 1:1 στην πιο ακραία περίπτωση όπου δεν υπάρχει μόχλευση), τότε εμποδίζεται η καπιταλιστική ανάπτυξη. Δεν θα υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη αν ο μισός πληθυσμός είναι γιατροί, και ούτε θα υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη αν οι τράπεζες δε δίνουν επιχειρηματικά δάνεια, "μοχλεύοντας" τα κεφάλαια τους (1:10 ή και παραπάνω).
Αν η αναλογία της μόχλευσης είναι μεγάλη, τότε ναι μεν υπάρχει μεγάλη καπιταλιστική ανάπτυξη, αλλά καταρρέει στην πρώτη δυσκολία. Για παράδειγμα αν υπάρχει ένας γιατρός ανά 1.000.000 κατοίκους, τότε θα γεμίσουμε αρρώστους με κάθε πιθανή και απίθανη ασθένεια (από μια γρίπη μέχρι σπασμένα πόδια, χέρια, κτλ). Αν δεν υπάρχουν γιατροί, τότε ναι μεν η κοινωνία θα έχει το μέγιστο δυνατό αριθμό εργατών που θα παράγουν, αλλά ποιος θα τους "επιδιορθώσει" όλους αυτούς τους εργάτες αν "χαλάσουν"; Το ίδιο ισχύει και με την "υπερβολική μόχλευση" που υπάρχει σήμερα στο τραπεζικό σύστημα.
Πριν εξηγήσουμε λίγο καλύτερα τι σημαίνει αυτό, μια διευκρίνηση: Διαβάζοντας όλα τα παραπάνω, μερικοί ίσως να σχημάτισαν την εντύπωση ότι η καλύτερη λύση θα ήταν μια "μέτρια μόχλευση" (δηλαδή μια σοσιαλδημοκρατική προσέγγιση).
Εξάλλου, ένα τέτοιο σύστημα "μέτριας μόχλευσης" ίσχυε και παλιότερα (πχ το μεταπολεμικό "κοινωνικό κράτος", που είχε βάλει μερικά χαλινάρια στις τράπεζες, ίσχυε ο νομισματικός κανόνας του χρυσού, κτλ. Και υπάρχουν αρκετοί κευνσιανοί οικονομολόγοι και αναλυτές που γκρινιάζουν -και δεν έχουν άδικο- για το ότι το τραπεζικό σύστημα είναι ουσιαστικά ανεξέλεγκτο, ζητώντας ουσιαστικά ένα καθεστώς "μέτριας μόχλευσης").
Η "μέτρια μόχλευση" έχει μια σχετικά μεγαλύτερη σταθερότητα - ωστόσο δε μπορεί να εφαρμοστεί για πολύ, ούτε αποτελεί οριστική λύση. Αυτό άλλωστε αποδεικνύεται από την ίδια την ιστορία, καθώς το "κοινωνικό κράτος" καταργείται βάναυσα από την άρχουσα τάξη, που πλέον εφαρμόζει ολοένα και μεγαλύτερη μόχλευση.
Αυτό γίνεται διότι, όπως είπαμε και πριν, η μεγαλύτερη μόχλευση οδηγεί σε μεγαλύτερη ανάπτυξη, άσχετα αν κάνει το σύστημα πιο ασταθές, "ροκανίζοντας" τα θεμέλια στα οποία βασίζεται. Ο καπιταλιστής τυφλωμένος από το πάθος του για ολοένα και περισσότερα κέρδη, κατά βάθος θέλει πάντα να εφαρμόζει μεγαλύτερη μόχλευση. Αν πχ η τράπεζα έχει 10$ στα ταμεία της, και μπορεί να δώσει δάνεια συνολικού ύψους 1000$ αντί για 100$, θα το κάνει (λόγω αυξημένων κερδών). Όμως, αυτό κάνει το σύστημα πιο ασταθές, διότι με την παραμικρή απόσυρση καταθέσεων από έναν καταθέτη, ή χρεωκοπία ενός δανειολήπτη που πληρώνει τις δόσεις του, το σύστημα καταρρέει. Εδώ εντοπίζεται το πρόβλημα με τον καπιταλισμό ως ένα σύστημα που βασίζεται στον ατομικό πλουτισμό.
Δεν ξέρω πόσο σχετικά ή άσχετα σας φαίνονται όλα αυτά με τη σημερινή κατάσταση, ωστόσο σήμερα υπάρχει "υπερβολική μόχλευση": Θυμίζουμε ότι τα χρηματοπιστωτικά παράγωγα που κυκλοφορούν παγκοσμίως έχουν ύψος 700 τρις δολάρια (!), ενώ μία μόνο τράπεζα έχει περισσότερα παράγωγα στην κατοχή της από ολόκληρο το παγκόσμιο ΑΕΠ!
Το σύστημα αναπτύχθηκε επί πολλά χρόνια με "δανεικά" (αύξηση μόχλευσης), καλύπτοντας έτσι τη φυγή του βιομηχανικού κεφαλαίου προς Ασία ή άλλα τέτοια μέρη με χαμηλό εργατικό κόστος.
Τώρα που τα δανεικά αυτά δε μπορούν να αποπληρωθούν, το σύστημα καταρρέει, και γι' αυτό ακόμα και μια "μικρή" χώρα όπως η Ελλάδα προκαλεί τόσο μεγάλους κραδασμούς σε παγκόσμια κλίμακα: Διότι η μόχλευση είναι τόσο μεγάλη, που ακόμα και ένας δανειολήπτης να μην πληρώσει αυτά που η τράπεζα περιμένει να πάρει, τότε η τράπεζα θα καταρρεύσει. Προκειμένου λοιπόν να αποφύγει τη χρεωκοπία, η τράπεζα ρημάζει τους εργάτες, ζητώντας διαρκώς "θυσίες". Ξαναρίξτε μια ματιά στα νούμερα που δώσαμε πιο πάνω σχετικά με τα παράγωγα που κυκλοφορούν στις χρηματαγορές, και νομίζω εύκολα θα καταλάβετε ότι οι τράπεζες δε θα σταματήσουν αν δεν πάρουν τρισεκατομμύρια επί τρισεκατομμυρίων. Τι μένει για εμάς; Αν μας αφήσουν τα σώβρακα και δε μας πάρουν, τυχεροί θα είμαστε (αν και δε νομίζω καν ότι θα είμαστε τόσο "τυχεροί" - αν δε σταματηθούν, θα μας τα πάρουν και αυτά).
Πολλοί λένε ότι "η Ελλάδα είναι πολύ μεγάλο πρόβλημα". Οι λέξεις "μεγάλο" και "μικρό" βέβαια είναι σχετικές, διότι η Ελλάδα ναι μεν αποτελεί πρόβλημα, ωστόσο δεν είναι η μόνη. Πρόβλημα, και μάλιστα μεγαλύτερο είναι και η Ισπανία, και η Ιταλία, ακόμα και οι ΗΠΑ. Η Αμερική είναι το μεγαλύτερο ζήτημα απ' όλα, δεδομένου του μεγέθους και του ρόλου της στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα.
Όπως έχουμε ξαναπεί, η λύση που θα εξυπηρετήσει καλύτερα τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης, είναι να διασώσει τις τράπεζες, τυπώνοντας πληθωριστικό χρήμα και χαρίζοντας το σε αυτές. Τα νούμερα όμως είναι τόσο μεγάλα, που το νόμισμα όχι απλά θα υποτιμηθεί έναντι του [σταθερού] χρυσού, αλλά θα καταστραφεί πλήρως. Αυτή η διεργασία βέβαια θέλει χρόνο, και οι κυβερνώντες την κάνουν όσο το δυνατόν πιο "ελεγχόμενη", ωστόσο έχει ήδη ξεκινήσει.
Στην Ευρώπη, η Γερμανία αντιστέκεται σε αυτή τη στρατηγική, διότι αντιλαμβάνεται την μακροπρόθεσμη κατάληξη της. Άλλωστε, η Γερμανία έχει βιομηχανική παραγωγή, και όχι απλά "αντέχει" το ευρώ, αλλά ευνοείται πάρα πολύ από αυτό:
Και αυτό διότι η ισοτιμία του ευρώ στις διεθνείς αγορές είναι ένας "μέσος όρος": Ανεβαίνει λόγω της Γερμανίας, αλλά πέφτει λόγω PIIGS. Αυτό σημαίνει ότι χώρες όπως η Ελλάδα είναι αναγκασμένες να χρησιμοποιούν ένα "υπερβολικά ακριβό" νόμισμα που δεν τις αφήνει κάνουν υποτίμηση και να γίνουν έτσι πιο φτηνές ("ανταγωνιστικές") και να παράγουν-εξάγουν προϊόντα, ενώ παράλληλα η Γερμανία έχει ένα νόμισμα που είναι σχετικά πιο φτηνό απ' ότι θα ήταν το μάρκο μόνο του. Έτσι, η Γερμανία έχει ακόμα καλύτερα εμπορικά αποτελέσματα (εξαγωγές) με το ευρώ.
Αλλά και σε καθαρά νομισματικό επίπεδο, το ευρώ αποτελεί ένα "αντι-δολάριο": Σε αντίθεση πχ με την πετρελαϊκή κρίση του 1973, τώρα ο κόσμος ΕΧΕΙ μία εναλλακτική λύση, και άρα αν το δολάριο καταρρεύσει, δε θα τρέξουν όλοι να το σώσουν, αλλά αντίθετα θα το γυρίσουν στο ευρώ (ή τουλάχιστον αυτό θα ήθελε η Γερμανία). Ας μην ξεχνάμε ότι σε μια τέτοια κολοσσιαία νομισματική αλλαγή, ο χρυσός θα έχει πάρει κεντρικό ρόλο, και τα συνδυασμένα αποθέματα χρυσού των χωρών της ευρωζώνης είναι τα μεγαλύτερα στον κόσμο, ξεπερνώντας ακόμα και τις ΗΠΑ.
Ανάμεσα στους τυφλούς βασιλεύει ο μονόφθαλμος, και το ευρώ προμοτάρεται ως ο μονόφθαλμος της υπόθεσης. Δεν είναι τυχαίο που κατά βάθος δε θέλουν να διώξουν την Ελλάδα, ή αν τη διώξουν σκέφτονται σενάρια για ευρώ δύο ταχυτήτων, ώστε να μείνει ανέπαφο το ευρωσύστημα. […]
- Αρχιμήδης
[….] Σε αυτή την ανάρτηση θα ασχοληθούμε λίγο περισσότερο με την οικονομική πλευρά του πράγματος, κάνοντας ένα "διάλλειμα" από τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα.
Πιο συγκεκριμένα, θα αναφερθούμε σε ένα "τεχνικό όρο" που συνεχώς εμφανίζεται στις τηλεοράσεις, χωρίς κανένας να πολυκαταλαβαίνει τι ακριβώς σημαίνει: Τη "μόχλευση" (leveraging). Ο όρος αυτός ακούγεται πολύ τώρα τελευταία, λόγω του EFSF, και αυτό αποτελεί μια καλή ευκαιρία να δούμε τι σημαίνει.
Μέσα από αυτόν τον "τεχνικό όρο" μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα το πώς λειτουργεί το νομισματικό σύστημα - και όχι μόνο, μιας και η "μόχλευση" παίζει σημαντικό ρόλο στην καθημερινή μας ζωή, άσχετα με το αν το αντιλαμβάνεται κανείς ή όχι.
Για να καταλάβουμε καλύτερα τι σημαίνει "μόχλευση", θα χρησιμοποιήσουμε ένα απλό, ίσως και απλουστευτικό, παράδειγμα από την καθημερινότητα: Το ιατρικό σύστημα.
Για να υπάρξει η μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα, θα έπρεπε να υπάρχει "ένας γιατρός ανά κάτοικο" (αναλογία 1:1). Αν μπορούσαμε να πετύχουμε αυτή την αναλογία, τότε ο πληθυσμός θα ήταν πολύ εξασφαλισμένος σε περίπτωση ασθένειας, καθώς ακόμα και στην "ακραία" περίπτωση μιας επιδημίας, θα υπήρχε αρκετό ιατρικό προσωπικό ώστε να φροντίσει τους αρρώστους.
Όμως, αν εφαρμόζαμε την αναλογία 1:1, τότε θα έπρεπε ο μισός πληθυσμός της γης να ήταν γιατροί (!), αφήνοντας μόνο το υπόλοιπο 50% να ασχολείται με την παραγωγή του πλούτου. Γι' αυτόν, αλλά και για μια σειρά ακόμα λόγους, η λύση του να έχουμε έναν γιατρό ανά κάτοικο απορρίφθηκε.
Αυτό λοιπόν που ισχύει είναι ένα ιατρικό σύστημα όπου υπάρχει ένας γιατρός ανά 10, 20 ή 100 κατοίκους (δε γνωρίζω τα ακριβή νούμερα - άσε που τα ακριβή νούμερα διαφέρουν ανάλογα με τη χώρα, τις οικονομικές της δυνατότητας, το πόσο ισχυρός είναι ο "ανθρωπισμός" στην κάθε κοινωνία (πόσο πολύ ο κόσμος εκτιμά τη ζωή ως "το ύψιστο αγαθό"), κτλ, κτλ, κτλ).
Έτσι, το ιατρικό σύστημα βασίζεται πρακτικά σε μια αναλογία πολύ μεγαλύτερη από το 1:1. Για λόγους απλότητας, ας υποθέσουμε πως η αναλογία αυτή είναι 1:100 ("ένας γιατρός ανά 100 κατοίκους"). Μια τέτοια αναλογία προφανώς δε μας δίνει τόσο επαρκή προστασία (πχ σε μια περίπτωση επιδημίας ή κάποιου τέτοιου μεγάλου ιατρικού συμβάντος) όσο το να έχουμε "έναν γιατρό ανά έναν κάτοικο". Παρόλα αυτά, μια τέτοια αναλογία παρέχει μια "σχετικά καλή" κάλυψη, και χωρίς να μετατρέπει το 50% του πληθυσμού σε γιατρούς (ο γιατρός δεν παράγει, απλά "επιδιορθώνει" τόσο τους καπιταλιστές, όσο και τους εργάτες, ώστε οι τελευταίοι να επανέλθουν μετά στην παραγωγή, ως ένα "γρανάζι στη μηχανή" που χρειάζεται που και που επιδιόρθωση ή συντήρηση. Ως εκ τούτου, ο γιατρός παρέχει μια σημαντική μεν, αλλά βοηθητική-δευτερεύουσα υπηρεσία).
Αυτή η βασική αρχή, ότι δηλαδή ένας γιατρός μπορεί να "καλύψει" πολλούς κατοίκους (πχ 100 κατοίκους, αν η αναλογία είναι 1:100), είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα "μόχλευσης".
Η ίδια βασική αρχή χρησιμοποιείται και στο τραπεζικό σύστημα, όπου, όπως έχουμε ξαναδεί, αν η τράπεζα έχει 10$ στο θησαυροφυλάκιο της, μπορεί να δανείσει μέχρι 100$ (μόχλευση 1:10). Γι' αυτό και αν όλοι οι καταθέτες πάνε ταυτόχρονα στην τράπεζα και αποσύρουν τις καταθέσεις τους, η τράπεζα χρεοκοπεί (διότι τα λεφτά αυτά τα έχει δανείσει στο πολλαπλάσιο)
Επίσης, η μόχλευση χρησιμοποιείται σήμερα και στο νομισματικό σύστημα, σε αντίθεση με παλιότερα, όπου ίσχυε ο κανόνας του χρυσού, και το κάθε κράτος ήταν υποχρεωμένο να εκδίδει μόνο τόσο νομίσματα όσο χρυσό είχε στα θησαυροφυλάκια του (αναλογία 1:1). Τώρα που ο κανόνας του χρυσού καταργήθηκε, τα κράτη "μοχλεύουν" τα νομίσματα που τυπώνουν, καθώς μπορούν να τυπώνουν όσα θέλουν. Έτσι, έχουν τυπώσει πολύ παραπάνω από τα αποθέματα χρυσού τους, και συνεχίζουν να το κάνουν, με αποτέλεσμα η αναλογία της μόχλευσης διαρκώς να αυξάνεται.
Η μόχλευση επιτρέπει στο καπιταλιστικό σύστημα να αναπτυχθεί - και πάντοτε υπήρχαν τραπεζικά δάνεια ή άλλες μορφές μόχλευσης. Έτσι, ένας καπιταλιστής θα μας πει, και θα έχει δίκιο, ότι πήρε πχ ένα επιχειρηματικό δάνειο από την τράπεζα, έφτιαξε μια επιχείρηση, και τώρα στο εργοστάσιο του δουλεύουν εργάτες, παράγονται πράγματα, κτλ. Να λοιπόν που πράγματι το να χρησιμοποιείς τη μόχλευση μπορεί να δώσει καπιταλιστική ανάπτυξη.
Θυμηθείτε άλλωστε και το παράδειγμα με τους γιατρούς: Αν δεν υπήρχε μόχλευση στο ιατρικό σύστημα, τότε θα έπρεπε να είχαμε έναν γιατρό ανά κάτοικο, δηλαδή θα έπρεπε ο μισός πληθυσμός να ήταν γιατροί! Αυτό προφανώς θα μείωνε κατά πολύ την παραγωγή και την καπιταλιστική ανάπτυξη. Τώρα που οι γιατροί είναι λιγότεροι, η πλειοψηφία του πληθυσμού μπορεί να ασχοληθεί με την παραγωγή. Ας μην ξεχνάμε πως στο καπιταλισμό υπάρχει η "φετιχοποίηση" της ανάπτυξης, και η διαρκής μανία για ολοένα και μεγαλύτερη συσσώρευση πλούτου. Το να βάλεις λοιπόν το μισό πληθυσμό να ασχολείται με την ιατρική, είναι παρανοϊκό, διότι από ένα σημείο και πέρα, εμποδίζεις την παραγωγή νέου πλούτου.
Εδώ είναι και ένα μεγάλο "σημείο τριβής", μια αντίφαση του καπιταλισμού:
Αν η αναλογία της μόχλευσης είναι μικρή (πχ 1:1 στην πιο ακραία περίπτωση όπου δεν υπάρχει μόχλευση), τότε εμποδίζεται η καπιταλιστική ανάπτυξη. Δεν θα υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη αν ο μισός πληθυσμός είναι γιατροί, και ούτε θα υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη αν οι τράπεζες δε δίνουν επιχειρηματικά δάνεια, "μοχλεύοντας" τα κεφάλαια τους (1:10 ή και παραπάνω).
Αν η αναλογία της μόχλευσης είναι μεγάλη, τότε ναι μεν υπάρχει μεγάλη καπιταλιστική ανάπτυξη, αλλά καταρρέει στην πρώτη δυσκολία. Για παράδειγμα αν υπάρχει ένας γιατρός ανά 1.000.000 κατοίκους, τότε θα γεμίσουμε αρρώστους με κάθε πιθανή και απίθανη ασθένεια (από μια γρίπη μέχρι σπασμένα πόδια, χέρια, κτλ). Αν δεν υπάρχουν γιατροί, τότε ναι μεν η κοινωνία θα έχει το μέγιστο δυνατό αριθμό εργατών που θα παράγουν, αλλά ποιος θα τους "επιδιορθώσει" όλους αυτούς τους εργάτες αν "χαλάσουν"; Το ίδιο ισχύει και με την "υπερβολική μόχλευση" που υπάρχει σήμερα στο τραπεζικό σύστημα.
Πριν εξηγήσουμε λίγο καλύτερα τι σημαίνει αυτό, μια διευκρίνηση: Διαβάζοντας όλα τα παραπάνω, μερικοί ίσως να σχημάτισαν την εντύπωση ότι η καλύτερη λύση θα ήταν μια "μέτρια μόχλευση" (δηλαδή μια σοσιαλδημοκρατική προσέγγιση).
Εξάλλου, ένα τέτοιο σύστημα "μέτριας μόχλευσης" ίσχυε και παλιότερα (πχ το μεταπολεμικό "κοινωνικό κράτος", που είχε βάλει μερικά χαλινάρια στις τράπεζες, ίσχυε ο νομισματικός κανόνας του χρυσού, κτλ. Και υπάρχουν αρκετοί κευνσιανοί οικονομολόγοι και αναλυτές που γκρινιάζουν -και δεν έχουν άδικο- για το ότι το τραπεζικό σύστημα είναι ουσιαστικά ανεξέλεγκτο, ζητώντας ουσιαστικά ένα καθεστώς "μέτριας μόχλευσης").
Η "μέτρια μόχλευση" έχει μια σχετικά μεγαλύτερη σταθερότητα - ωστόσο δε μπορεί να εφαρμοστεί για πολύ, ούτε αποτελεί οριστική λύση. Αυτό άλλωστε αποδεικνύεται από την ίδια την ιστορία, καθώς το "κοινωνικό κράτος" καταργείται βάναυσα από την άρχουσα τάξη, που πλέον εφαρμόζει ολοένα και μεγαλύτερη μόχλευση.
Αυτό γίνεται διότι, όπως είπαμε και πριν, η μεγαλύτερη μόχλευση οδηγεί σε μεγαλύτερη ανάπτυξη, άσχετα αν κάνει το σύστημα πιο ασταθές, "ροκανίζοντας" τα θεμέλια στα οποία βασίζεται. Ο καπιταλιστής τυφλωμένος από το πάθος του για ολοένα και περισσότερα κέρδη, κατά βάθος θέλει πάντα να εφαρμόζει μεγαλύτερη μόχλευση. Αν πχ η τράπεζα έχει 10$ στα ταμεία της, και μπορεί να δώσει δάνεια συνολικού ύψους 1000$ αντί για 100$, θα το κάνει (λόγω αυξημένων κερδών). Όμως, αυτό κάνει το σύστημα πιο ασταθές, διότι με την παραμικρή απόσυρση καταθέσεων από έναν καταθέτη, ή χρεωκοπία ενός δανειολήπτη που πληρώνει τις δόσεις του, το σύστημα καταρρέει. Εδώ εντοπίζεται το πρόβλημα με τον καπιταλισμό ως ένα σύστημα που βασίζεται στον ατομικό πλουτισμό.
Δεν ξέρω πόσο σχετικά ή άσχετα σας φαίνονται όλα αυτά με τη σημερινή κατάσταση, ωστόσο σήμερα υπάρχει "υπερβολική μόχλευση": Θυμίζουμε ότι τα χρηματοπιστωτικά παράγωγα που κυκλοφορούν παγκοσμίως έχουν ύψος 700 τρις δολάρια (!), ενώ μία μόνο τράπεζα έχει περισσότερα παράγωγα στην κατοχή της από ολόκληρο το παγκόσμιο ΑΕΠ!
Το σύστημα αναπτύχθηκε επί πολλά χρόνια με "δανεικά" (αύξηση μόχλευσης), καλύπτοντας έτσι τη φυγή του βιομηχανικού κεφαλαίου προς Ασία ή άλλα τέτοια μέρη με χαμηλό εργατικό κόστος.
Τώρα που τα δανεικά αυτά δε μπορούν να αποπληρωθούν, το σύστημα καταρρέει, και γι' αυτό ακόμα και μια "μικρή" χώρα όπως η Ελλάδα προκαλεί τόσο μεγάλους κραδασμούς σε παγκόσμια κλίμακα: Διότι η μόχλευση είναι τόσο μεγάλη, που ακόμα και ένας δανειολήπτης να μην πληρώσει αυτά που η τράπεζα περιμένει να πάρει, τότε η τράπεζα θα καταρρεύσει. Προκειμένου λοιπόν να αποφύγει τη χρεωκοπία, η τράπεζα ρημάζει τους εργάτες, ζητώντας διαρκώς "θυσίες". Ξαναρίξτε μια ματιά στα νούμερα που δώσαμε πιο πάνω σχετικά με τα παράγωγα που κυκλοφορούν στις χρηματαγορές, και νομίζω εύκολα θα καταλάβετε ότι οι τράπεζες δε θα σταματήσουν αν δεν πάρουν τρισεκατομμύρια επί τρισεκατομμυρίων. Τι μένει για εμάς; Αν μας αφήσουν τα σώβρακα και δε μας πάρουν, τυχεροί θα είμαστε (αν και δε νομίζω καν ότι θα είμαστε τόσο "τυχεροί" - αν δε σταματηθούν, θα μας τα πάρουν και αυτά).
Πολλοί λένε ότι "η Ελλάδα είναι πολύ μεγάλο πρόβλημα". Οι λέξεις "μεγάλο" και "μικρό" βέβαια είναι σχετικές, διότι η Ελλάδα ναι μεν αποτελεί πρόβλημα, ωστόσο δεν είναι η μόνη. Πρόβλημα, και μάλιστα μεγαλύτερο είναι και η Ισπανία, και η Ιταλία, ακόμα και οι ΗΠΑ. Η Αμερική είναι το μεγαλύτερο ζήτημα απ' όλα, δεδομένου του μεγέθους και του ρόλου της στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα.
Όπως έχουμε ξαναπεί, η λύση που θα εξυπηρετήσει καλύτερα τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης, είναι να διασώσει τις τράπεζες, τυπώνοντας πληθωριστικό χρήμα και χαρίζοντας το σε αυτές. Τα νούμερα όμως είναι τόσο μεγάλα, που το νόμισμα όχι απλά θα υποτιμηθεί έναντι του [σταθερού] χρυσού, αλλά θα καταστραφεί πλήρως. Αυτή η διεργασία βέβαια θέλει χρόνο, και οι κυβερνώντες την κάνουν όσο το δυνατόν πιο "ελεγχόμενη", ωστόσο έχει ήδη ξεκινήσει.
Στην Ευρώπη, η Γερμανία αντιστέκεται σε αυτή τη στρατηγική, διότι αντιλαμβάνεται την μακροπρόθεσμη κατάληξη της. Άλλωστε, η Γερμανία έχει βιομηχανική παραγωγή, και όχι απλά "αντέχει" το ευρώ, αλλά ευνοείται πάρα πολύ από αυτό:
Και αυτό διότι η ισοτιμία του ευρώ στις διεθνείς αγορές είναι ένας "μέσος όρος": Ανεβαίνει λόγω της Γερμανίας, αλλά πέφτει λόγω PIIGS. Αυτό σημαίνει ότι χώρες όπως η Ελλάδα είναι αναγκασμένες να χρησιμοποιούν ένα "υπερβολικά ακριβό" νόμισμα που δεν τις αφήνει κάνουν υποτίμηση και να γίνουν έτσι πιο φτηνές ("ανταγωνιστικές") και να παράγουν-εξάγουν προϊόντα, ενώ παράλληλα η Γερμανία έχει ένα νόμισμα που είναι σχετικά πιο φτηνό απ' ότι θα ήταν το μάρκο μόνο του. Έτσι, η Γερμανία έχει ακόμα καλύτερα εμπορικά αποτελέσματα (εξαγωγές) με το ευρώ.
Αλλά και σε καθαρά νομισματικό επίπεδο, το ευρώ αποτελεί ένα "αντι-δολάριο": Σε αντίθεση πχ με την πετρελαϊκή κρίση του 1973, τώρα ο κόσμος ΕΧΕΙ μία εναλλακτική λύση, και άρα αν το δολάριο καταρρεύσει, δε θα τρέξουν όλοι να το σώσουν, αλλά αντίθετα θα το γυρίσουν στο ευρώ (ή τουλάχιστον αυτό θα ήθελε η Γερμανία). Ας μην ξεχνάμε ότι σε μια τέτοια κολοσσιαία νομισματική αλλαγή, ο χρυσός θα έχει πάρει κεντρικό ρόλο, και τα συνδυασμένα αποθέματα χρυσού των χωρών της ευρωζώνης είναι τα μεγαλύτερα στον κόσμο, ξεπερνώντας ακόμα και τις ΗΠΑ.
Ανάμεσα στους τυφλούς βασιλεύει ο μονόφθαλμος, και το ευρώ προμοτάρεται ως ο μονόφθαλμος της υπόθεσης. Δεν είναι τυχαίο που κατά βάθος δε θέλουν να διώξουν την Ελλάδα, ή αν τη διώξουν σκέφτονται σενάρια για ευρώ δύο ταχυτήτων, ώστε να μείνει ανέπαφο το ευρωσύστημα. […]
No comments:
Post a Comment