Σήμερα οι ΗΠΑ δημοσιοποίησαν τα πρώτα επίσημα στοιχεία για την ανεργία, και...βλέπετε ότι ο δείκτης των ανέργων εκτινάχθηκε, ξεπερνώντας εν ριπή οφθαλμού τα 3 εκατομμύρια.
Παρατηρήστε επίσης ότι το 2008, στην πρώτη φάση αυτής της κρίσης, ο αντίστοιχος αριθμός ήταν ελάχιστος μπροστά στα σημερινά νούμερα - και έχουμε ακόμα δρόμο...Ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί, και παράλληλα οι άνεργοι αργά ή γρήγορα θα ξεμείνουν από λεφτά...
Βέβαια, εντάξει, απλά θα τυπωθούν μερικά τρις, και κάποια ψίχουλα θα καταλήξουν και σε αυτούς. Το πόσο θα αξίζουν αυτά τα "ψίχουλα" (δολάρια), μένει να αποδειχθεί.
Πάντως, η καταστροφή που απαιτήθηκε για το ξεπέρασμα της κρίσης του 1929 ήταν τελικά μια δεκαετία κρίσης (με μερικά "καλά διαστήματα" ανάπτυξης), που ακολουθήθηκε από έναν παγκόσμιο πόλεμο.
Ο κωρονοιός ήταν "η τελευταία σταγόνα", που επιταχύνει τις εξελίξεις κατά πολύ - αλλά πάντως, μια αντίστοιχη καταστροφή απαιτείται και σήμερα, και είναι ξεκάθαρο ότι η εργατική τάξη είναι παντελώς ακινητοποιημένη, ιδεολογικά, πολιτικά, και άρα θα είναι ένα "εύκολο θύμα"...
Ας δούμε τώρα την επόμενη μεγάλη είδηση της ημέρας - καταρχήν ρίξτε μια ματιά στα παρακάτω 2 γραφήματα, που τα αλιεύσαμε από
εδώ, και μετά τα αναλύουμε στα γρήγορα:
Το πρώτο γράφημα, είναι νομίζω προφανές - η FED τυπώνει δολάρια "με τη σέσουλα".
Το δεύτερο γράφημα είναι όμως το ζουμί της υπόθεσης, γιατί δείχνει ότι οι κεντρικές τράπεζες των άλλων χωρών
δεν αγοράζουν πλέον τα αμερικανικά ομόλογά - για την ακρίβεια,
πουλάνε και αυτά που είχαν στην κατοχή τους.
Μια απλή εξήγηση είναι ότι έχουν ανάγκη να ξεπουλήσουν τα περιουσιακά του στοιχεία, για να ενισχύσει ο καθένας "την οικονομία του κράτους του", μιας και όλα τα κράτη έχουν μεγάλο πρόβλημα. Και αυτή η εξήγηση έχει βάση και λογική (βέβαια, παρατηρήστε ότι οι τράπεζες επιλέγουν να πουλάνε αμερικανικά ομόλογα, και όχι χρυσό...).
Το ότι όμως οι κεντρικές τράπεζες του κόσμου πουλάνε πλέον ομόλογα, σημαίνει ότι η FED δεν έχει πλέον στήριξη από κανέναν. Αν το συγκρίνουμε αυτό με το τι γινόταν στο πρώτο σκέλος της κρίσης, την τελευταία δεκαετία, θα δούμε ότι όλα τα κράτη στήριζαν τη FED, αγοράζοντας τα ομόλογα της, παρέχοντας έτσι "ρευστότητα" στην Αμερική. Ακόμα και η Κίνα πχ (που είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής αμερικανικών ομολόγων) γκρίνιαζε που η Αμερική τύπωνε δολάρια, αλλά...συνέχιζε να τα αγοράζει, έστω και με μικρούς ρυθμούς.
Η εξήγηση που δίνουμε σε αυτή τη στρατηγική, είναι ότι η Κίνα, ο βασικός αντίπαλος των ΗΠΑ...βγήκε ωφελημένη: Μέσα σε αυτή τη δεκαετία, ανέπτυξε τις τεχνολογικές της δυνατότητες, πχ είναι μπροστά από τη Δύση στο θέμα του 5G, έχει αναπτύξει πλέον το δικό της σύστημα GPS, κτλ, με αποτέλεσμα να μην είναι πλέον και τόοοοσο εξαρτημένη από τη Δύση. Παράλληλα, έχει αγοράσει χρυσό, real estate και εταιρείες σε διάφορους κλάδους ανά την υφήλιο.
Αυτή η στρατηγική φαίνεται όμως να σταματά εδώ, και αυτό σημαίνει ότι για να καλύψει αυτή την "έλλειψη ρευστότητας", και να καλύψει έτσι τις ήδη τεράστιες-και-διαρκώς-αυξανόμενες τρύπες, η FED δεν έχει άλλη επιλογή από το να τυπώσει ολοένα και περισσότερο.
Ήδη έχει φτάσει τα 6 τρις στις ανακοινώσεις της, όπως είδαμε χθες. Στην πραγματικότητα, θα χρειαστεί να προσθέσει ένα μηδενικό τουλάχιστον σε αυτό το νούμερο - και βλέπουμε...Δείτε ένα απλό παράδειγμα (από τα πολλά που υπάρχουν):
S&P: Υποβάθμισε σε junk το χρέος της Ford άρα ας τυπώσουμε μερικά δις ακόμα, τόσα έχουμε τυπώσει ήδη εξάλλου...
Trump Admin Offers Alternative To Student-Debt Forgiveness During Pandemic άρα ας τυπώσουμε μερικά δις ακόμα, τόσα έχουμε τυπώσει ήδη εξάλλου...
Ας δούμε και την τρίτη μεγάλη είδηση της ημέρας, που δεν είναι άλλη από το ότι
η ΕΚΤ θα προχωρήσει και αυτή σε μαζική εκτύπωση ευρώ:
Ενδιαφέρον έχει και το σημερινό άρθρο του Ντράγκι, που το έγραψε για τους Financial Times, και το βρίσκετε και
εδώ μεταφρασμένο στα ελληνικά. Ανάμεσα στα πολλά και διάφορα που λέει ο Ντράγκι, είναι ότι:
«Είναι ήδη ξεκάθαρο ότι η απάντηση πρέπει να εμπεριέχει σημαντική αύξηση του δημόσιου χρέους.
Η απώλεια εισοδήματος στον ιδιωτικό τομέα και όποιο χρέος εκδοθεί για
να καλύψει το κενό πρέπει εντέλει να απορροφηθεί, εν συνόλο ή εν μέρει,
από τον κρατικό ισολογισμό. Τα πολύ υψηλότερα επίπεδα κρατικού χρέους θα
γίνουν ένα μόνιμο στοιχείο στις οικονομίες μας και θα συνοδευτούν από
ακύρωση ιδιωτικού χρέους», γράφει ο πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ.
«Είναι
ο σωστός ρόλος ενός κράτους να αναπτύσσει τον ισολογισμό του για να
προστατεύσει τους πολίτες και την οικονομία από σοκ για τα οποία ο
ιδιωτικός τομέας δεν είναι υπεύθυνος και δεν μπορεί να απορροφήσει. Τα
κράτη πάντα το έκαναν αυτό όταν προέκυπταν εθνικές έκτακτες ανάγκες. Οι πόλεμοι, το πιο σχετικό προηγούμενο, χρηματοδοτήθηκαν από δημόσιο χρέος».
Δε θα σταθούμε τόσο στο "ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό", διότι απλούστατα ξέρουμε τι πιστεύει ο Ντράγκι γύρω από το συγκεκριμένο θέμα - οι λαοί θα πληρώσουν. Θα σταθούμε όμως σε μια σημαντική οικονομική λεπτομέρεια:
Σε περιόδους πολέμου, πράγματι τα κράτη αυξάνουν το δανεισμό (χρέος) τους, ώστε να χρηματοδοτήσουν "την πολεμική τους μηχανή". Μόνο που σήμερα, τα χρέη των δυτικών κρατών, πλην Γερμανίας, είναι ήδη στο "κόκκινο", δηλαδή στα υψηλά επίπεδα που γενικά βλέπουμε
μετά από έναν πόλεμο (και όχι πριν). Και γι' αυτό ο κύκλος αυτής της στρατηγικής κλείνει σιγά-σιγά, με το αναπόφευκτο τέλος του υπερπληθωρισμού του νομίσματος. Γιατί ναι, οι τράπεζες θα καλύψουν τα χρέη, όπως ακριβώς περιγράφει ο Ντράγκι. Αλλά θα χρειαστεί να αναπροσαρμοστεί η ισοτιμία του νομίσματος που θα τυπωθεί για να καλύψει όλα αυτά τα χρέη.
Τέλος πάντων όμως, πέρα από αυτές τις γενικές παρατηρήσεις, είναι νομίζω μια καλή ευκαιρία να ξαναθυμηθούμε κάτι άλλο ειδικά για την ευρωζώνη:
Καταρχήν, και η ευρωζώνη θα τυπώσει, και θα έχουμε (τελικά) και υποτίμηση του ευρώ έναντι του χρυσού. Η υποχώρηση αυτή όμως δε θα είναι και τόοοσο μεγάλη όσο του δολαρίου, για διάφορους λόγους, με μια βασική παράμετρο να είναι η εξής:
Η ευρωζώνη έχει τα μεγαλύτερα αποθεματικά χρυσού στον κόσμου. Και όχι μόνο αυτό, αλλά υπολογίζει την αξία τους με βάση την ισοτιμία του χρυσού στην αγορά. Δηλαδή αν γίνουν όλα αυτά τα "τρελά" που λέμε εμείς εδώ και χρόνια, ότι το δολάριο θα καταρρεύσει, η ΕΚΤ θα βρεθεί με πολύ μεγάλα αποθεματικά στα "ταμία της", διότι η αξία του χρυσού της θα είναι πολύ μεγαλύτερη από τη σημερινή. Αυτό θα επιτρέψει στην ΕΚΤ να "ισοφαρίσει" την υποτίμηση του ευρώ λόγω της εκτύπωσης που κάνει και αυτή (έστω και όχι στο βαθμό των ΗΠΑ).
Αντίθετα, οι ΗΠΑ έχουν πρόβλημα, διότι έχουν μεν πολύ μεγάλα αποθέματα χρυσού, αλλά ο χρυσός αυτός είναι "κλειδωμένος" στα 35$/ουγγιά.
Αυτή ήταν η σταθερή ισοτιμία που ίσχυε πριν ο Νίξον βγει σε ένα τηλεοπτικό διάγγελμα, και ανακοινώσει ότι η ΗΠΑ καταργούν πλέον τον "κανόνα του χρυσού" (έχουμε ήδη αναλύσει παλιότερα το γιατί το έκανε αυτό).
Το θέμα είναι ότι οι υπόλοιπες χώρες προσπάθησαν τότε να μετατρέψουν τα δολάρια τους σε χρυσό, στην ισοτιμία των 35$/ουγγιά,με πιο διάσημο παράδειγμα αυτό της Γαλλίας.
Η ΗΠΑ ουσιαστικά αρνήθηκαν, κάπως σαν αυτά που λέγαμε αυτές τις μέρες με διάφορους dealers του paper gold, που σήμερα πληρώνουν τους πελάτες τους σε δολάρια, και αρνούνται να τους δώσουν πραγματικό χρυσό. Έτσι και τα κράτη έμειναν με τα δολάρια, και δεν μπόρεσαν να τα μετατρέψουν σε χρυσό στα 35$/ουγγιά.
Ωστόσο, αν η FED αποφασίσει να βγάλει το χρυσό της "στην αγορά", όπως κάνει η ΕΚΤ, τότε τα κράτη έχουν νομικά το δικαίωμα να ζητήσουν να μετατρέψουν τα δολάρια τους σε χρυσό σε 35$/ουγγιά. Είναι, για να φέρω ένα άλλο παράδειγμα, σαν κάτι παμπάλαια ομόλογα που η Ρωσία είχε εκδώσει επί Τσάρου (πριν την επανάσταση των μπολσεβίκων), και τα αποπληρώνει ακόμα και σήμερα. Οι κρατικές υποχρεώσεις δεν παραγράφονται τόσο εύκολα όσο οι υποσχέσεις των ιδιωτικών dealers του paper gold...
Από την άλλη βέβαια, στα πλαίσια του σημερινού νομισματικού συστήματος, η FED έχει τη δυνατότητα να καλύψει όλες της τις υποχρεώσεις σε δολάρια - απλά θα τα εκτυπώσει. Και όλοι θα πάρουν τα δολάρια τους...Πόσο θα αξίζουν βέβαια, αυτό είπαμε, είναι ένα άλλο θέμα...
Όπως παραδέχονται και οι Financial Times σε ένα άλλο σημερινό τους
άρθρο:
“The world has permanently changed,” he said. “The Fed is attempting to
stop this repricing from going any further. They essentially announced
they are nationalising the markets.”
Σε άλλες ειδήσεις:
Russia Says Oil Market Isn’t on Agenda for G-20 Leaders’ Call (άρα οι τιμές θα μείνουν χαμηλά, διαλύοντας το αμερικανικό shale oil)
G-7 failed to agree on statement after U.S. insisted on calling coronavirus outbreak ‘Wuhan virus’
Australia central bank buys $3 billion government bonds in QE program
Canada’s largest bank by assets is moving to protect itself as pain spreads through the mortgage market
«Περιμένουμε τον COVID – 19 ράβοντας μάσκες…»: Επιστολή – έκκληση γιατρών του Νοσοκομείου Χαλκίδας
The US is asking other countries for everything from hand sanitizer to ventilators to help fight the coronavirus
New York: Nurses at Mount Sinai West, where Kelly worked, are being forced to wear trash bags due to the lack of protective gear there.
Amazon has workers who tested positive for COVID-19 across 10 warehouses worldwide
Almost 72 per cent of Chinese SMEs have resumed work amid push to digitise businesses, ministry says
Κορονοϊός: Εργοδότες ζητούν από εργαζόμενους μέρος των 800 ευρώ
Snowden warns: The surveillance states we’re creating now will outlast the coronavirus
