Πώς πληρώνει άραγε η κάθε μία από τις "μεγάλες δυνάμεις" τους λογαριασμούς της;

Για να απαντήσουμε στην ερώτηση του τίτλου, ας δούμε καταρχήν μια "άσχετη" είδηση από την εσωτερική επικαιρότητα, και μετά θα επανέλθουμε:

Προσπερνάμε τις λαμογιές του Ρέστη, ή το ότι θυσιάστηκε ως αποδιοπομπαίος τράγος για να σωθούν όλοι οι υπόλοιποι. Αυτά θα θεωρώ γνωστά, και επίσης θα γράψω (όταν βρω χρόνο) και ένα άρθρο για τις γενικότερες τραπεζικές εξελίξεις στην Ελλάδα σύντομα, οπότε ας πάμε κατευθείαν στο θέμα του άρθρου:

Όπως λοιπόν ο Ρέστης είχε φτιάξει μια τράπεζα για να χορηγεί δάνεια (πιστώσεις) στον εαυτό του, έτσι και όλα τα σύγχρονα καπιταλιστικά κράτη έχουν καταργήσει τον κανόνα του χρυσού ώστε να μπορούν να χορηγούν δάνεια (πιστώσεις) στον εαυτό τους.

Δεν κάνω πλάκα, αυτό έχουν κάνει. Και δεν είναι και τόοοοσο κακό όσο ίσως να ακούγεται, ή τέλος πάντων ΔΕΝ είναι η "αιτία του κακού", αλλά απλό σύμπτωμα.

Ο Ρέστης, όπως και όλοι οι καπιταλιστές, χρειάζεται να κάνει επενδύσεις για να επεκτείνεται διαρκώς, να αντέχει στον ανταγωνισμό και να τον νικάει. Είναι η ίδια η φύση του συστήματος τέτοια που αναγκάζει τους "παίκτες" να προσπαθούν διαρκώς να επεκτείνονται.

Προκειμένου λοιπόν ο Ρέστης να βρει κεφάλαια για να κάνει επενδύσεις, μάζεψε μερικά από τα κέρδη που είχε ως εφοπλιστής, και έφτιαξε μια τράπεζα. Η τράπεζα είναι ένα πιστωτικό ίδρυμα, ένα ίδρυμα δηλαδή που μπορεί πχ να έχει 100 ευρώ καταθέσεις και να δώσει δάνεια ύψους 1000 ευρώ (μόχλευση κεφαλαίων x10).

Έτσι, ο Ρέστης έβαλε (πχ) 1.000.000 ευρώ στην τράπεζα του, και μετά πήρε από αυτήν δάνεια ύψους 5.000.000 ευρώ (τα άλλα 5 εκατομμύρια ας πούμε ότι η τράπεζα τα δάνεισε σε άλλους πελάτες της).

Μέσα από αυτή τη διαδικασία, ο Ρέστης κατάφερε να πολλαπλασιάσει το διαθέσιμο κεφάλαιο του, ώστε να κάνει περισσότερες επενδύσεις, και να ισχυροποιήσει έτσι ακόμα περισσότερο τη θέση του απέναντι στους ανταγωνιστές τους.

Προσπερνώ το εάν και το κατά πόσο αυτά τα δάνεια είναι νόμιμα, ή αν έχουν γίνει λαμογιές, κτλ. Για λόγους απλότητας, ας εξετάσουμε την περίπτωση που όλα είναι νομότυπα, χωρίς λαμογιές (παρότι ο Ρέστης είναι προφανώς λαμόγιο της κακιάς ώρας).

Το θέμα με αυτά τα δάνεια που έδωσε ο Ρέστης στον εαυτό του είναι ότι ναι μεν τον ισχυροποίησαν, αλλά, όπως όλα τα δάνεια, πρέπει να αποπληρωθούν. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει η επένδυση να πετύχει, να βγάλει δηλαδή αρκετό κέρδος. Εάν αυτό συμβεί, "όλα πάνε καλά", διότι η αγορά κινείται, γίνονται επενδύσεις, υπάρχει καπιταλιστική ανάπτυξη, κτλ (βέβαια, όσο προχωρά η καπιταλιστική ανάπτυξη, τόσο ισχυροποιούνται τελικά μια χούφτα μονοπώλια-ολιγοπώλια, που ελέγχουν τα πάντα, και οι εργάτες μένουν αδύναμοι απέναντι στην εξουσία τους. Τέλος πάντων όμως, ας μην "βαραίνουμε το κλίμα" με κάτι τέτοιες "λεπτομέρειες").

Το πρόβλημα βέβαια για τον καπιταλιστή είναι ότι κάποιες φορές οι επενδύσεις δεν αποδίδουν αρκετό κέρδος, και τα δάνεια δεν μπορούν να αποπληρωθούν.Και αν κάποιος δεν θεωρείται φερέγγυος από τους πιστωτές, ώστε να του δώσουν ένα νέο δάνειο για να αποπληρώσει το παλιό, τότε οδηγείται αναγκαστικά στη χρεωκοπία.

Για τα κράτη, η κατάσταση είναι περίπου η ίδια - υπάρχουν κάποιες διαφορές, και μία από αυτές είναι ότι τα κράτη μπορούν να τυπώσουν νόμισμα σε απεριόριστες ποσότητες. Κάποτε δεν μπορούσαν, διότι έπρεπε το νόμισμα αυτό να αντιστοιχεί σε κάποια ποσότητα χρυσού (που με τη σειρά του αντιστοιχεί στα εμπορεύματα και τις υπηρεσίες που παράγει αυτό το κράτος).

Πλέον όμως αυτά δεν ισχύουν. Όπως και ο Ρέστης έφτιαξε μια τράπεζα και πολλαπλασίασε τα κεφάλαια του μέσω μόχλευσης, έτσι και τα κράτη κατάργησαν τον κανόνα του χρυσού και πολλαπλασιάζουν τα κεφάλαια τους μέσω μόχλευσης.

"All nations with a capitalist mode of production are seized periodically by a feverish attempt to make money without the mediation of the process of production."
-K. Marx

Για να το πούμε και πιο απλά, ο Ρέστης αρχικά έβγαζε λεφτά ως εφοπλιστής, δηλαδή μέσω της εμπλοκής του στη διαδικασία της παραγωγής. Πλέον όμως, ο Ρέστης έβγαζε περισσότερα λεφτά μοχλεύοντας τα κεφάλαια του μέσω του χρηματοπιστωτικού συστήματος, παρακάμπτοντας τη διαδικασία της παραγωγής.

Το ίδιο πράγμα ισχύει, τηρουμένων των αναλογιών, και για τα κράτη. Αρχικά, έβγαζαν λεφτά έσω της παραγωγής εμπορευμάτων/υπηρεσίων, και οι τράπεζες είχαν δευτερεύοντα ρόλο. Πλέον, το χρηματοπιστωτικό σύστημα κυριαρχεί, υποσχόμενο μεγαλύτερα κέρδη στην "αριστοκρατία του χρήματος" που έχει δγημιουργηθεί, και συχνά δεν έχει καμία απολύτως επαφή με την παραγωγή (πχ οι σπεκουλαδόροι των αγορών, κτλ).

Ξαναλέω όμως όμως και τα ίδια τα κράτη έχουν πλέον κάνει το άλμα από την παραγωγή στον χρηματοπιστωτικό τομέα (δάνεια/πιστώσεις). Και κεντρικό ρόλο σε αυτό παίζει η κατάργηση του κανόνα του χρυσού, που τους έλυσε τα χέρια ώστε να μπορούν να τυπώσουν νόμισμα "κατά το δοκούν". Πριν, το νόμισμα δεν ήταν πιστωτικό, αλλά αντιστοιχούσε σε χρυσό, ο οποίος με τη σειρά του αντιστοιχεί σε εμπορεύματα/υπηρεσίες που παράγει το κράτος.

Πλέον, τα κράτη έχουν ξεφύγει από την παραγωγή, και απλά τυπώνουν νόμισμα, ως πίστωση. Όπως ο Ρέστης δανείζει στον εαυτό του, έτσι και τα κράτη δανείζουν στον εαυτό του, τυπώνοντας νόμισμα χωρίς να χρειάζεται αυτό το νόμισμα να αντιστοιχεί σε πραγματική παραγωγή πλούτου.

Όσο όμως τα υπόλοιπα κράτη-ανταγωνιστές βλέπουν πχ τις ΗΠΑ να τυπώνουν δολάρια και να πληρώνουν έτσι για τις εισαγωγές τους και τα ελλείμματα τους, χωρίς να κάνουν προσπάθεια να παράγουν τον αντίστοιχο πλούτο σε εμπορεύματα/υπηρεσίες, τόσο θα απορρίπτουν το δολάριο, τουλάχιστον σε αυτή την ισοτιμία. Το δολάριο έχει σήμερα αυτή την ισοτιμία, διότι η Αμερική θεωρούνταν το #1 αναπτυγμένο κράτος του κόσμου. Τα ανεπτυγμένα κράτη είναι τα κράτη που έχουν αναπτύξει τη βιομηχανία τους, δηλαδή είναι τα κράτη που έχουν αποδείξει ότι μπορούν να παράγουν πολύ πλούτο, και άρα είναι φερέγγυα. Άρα, "αξίζει" να τους δώσουμε πίστωση, διότι θα παράγουν αρκετό πλούτο για να την ξεπληρώσουν.

Μόνο που η Αμερική, όπως και πολλά κράτη της Δύσης έχουν αποβιομηχανιστεί, και δεν είναι ανταγωνιστικά όπως παλιότερα (κυρίως λόγω Κίνας, που έχει αμέτρητους πάμφτηνους εργάτες). Άρα, όλα αυτά τα κράτη έχουν πάρει ένα σωρό πιστώσεις τις τελευταίες δεκαετίες, και τώρα όχι μόνο δεν μπορούν να τις ξεπληρώσουν, αλλά αντίθετα έχουν και ελλειμματικούς προϋπολογισμούς, δηλαδή τα χρέη τους αυξάνονται.

Πόσο φερέγγυα είναι αυτά τα κράτη; Πιστεύετε ότι θα ξεπληρώσουν όλα αυτά που χρωστάνε; Όχι βέβαια. Και αυτό το ξέρουν όλοι, πόσο μάλλον η Κίνα, οι πετρελαιάδες, και οι υπόλοιποι πιστωτές. Γι' αυτό και η Κίνα αγοράζει χρυσό, γιατί όταν πέσει κατακόρυφα η αξία των δολαρίων που έχει μαζέψει, θα έχει το χρυσό για να ισοφαρίσει την απώλεια αυτή (και με το παραπάνω)

Έχοντας λοιπόν όλα αυτά υπόψη μας, ας δούμε τώρα τις νεότερες εξελίξεις, ξεκινώντας με την Αμερική, η οποία συνεχίζει να σπάει το ένα ρεκόρ χρέους μετά το άλλο, και να αυξάνει διαρκώς και το νομικό όριο χρέους που μπορεί να έχει για να μην αναγκαστεί να κηρύξει πτώχευση. Άλλωστε, γιατί να κηρύξεις πτώχευση, όταν μπορείς να τυπώσεις νόμισμα και να πληρώσεις τους πάντες, θυσιάζοντας έστω την αξία του νομίσματος; Οι τράπεζες να' ναι καλά, που σώζονται με τα πακέτα σωτηρίας, όσο για τους εργάτες, αυτοί θα πληρώνονται σε ένα νόμισμα που θα υπερπληθωριστεί, άρα θα "κινεζοποιηθούν" στο πι και φι. Επίσης, αν οι ΗΠΑ τυπώνουν τώρα 1 τρις δολάρια το χρόνο, και παρόλα αυτά χρεωκοπούν πόλεις, κτλ, φανταστείτε τι θα γίνει αν σταματήσουν να τυπώνουν δολάρια (μη νομίζετε βέβαια, άσχετα με το τι λένε, ΔΕΝ πρόκειται να σταματήσουν να τυπώνουν, και αν σταματήσουν, θα είναι εντελώς προσωρινό, απλά για να φοβίσουν τον κόσμο με μια νέα Λέμαν Μπρόδερς, και μετά θα ξαναρχίσουν, μέχρι ο υπόλοιπος κόσμος να απορρίψει το δολάριο, υπερπληθωρίζοντας το):

US blows out $16.7 trillion debt limit

The US Treasury has already exceeded the federal legal borrowing limit of $16.7 trillion in May. That signals the main structural problems remain unresolved putting at risk the fragile recovery.

 The country’s  outstanding public debt is already $38.82 million above the statuary debt ceiling and now at $16,738,220,000,000.00, according to Treasury data.

Christopher Weafer from the Economist Macro Advisory Consultancy says the numbers show “that the debt issue along with the deficit is two very structural problems in the US that remain unresolved and without any clear mechanism on how they are going to be resolved”.

 “In the short term it doesn’t cause any immediate crisis and that’s why I guess the news is not widely covered, ” Weafer told RT.

 Παρόμοια είναι η κατάσταση στην Ιαπωνία, με το έλλειμμα να κινείται πλέον από το ένα ρεκόρ στο άλλο, και την κυβέρνηση απλά να τυπώνει ολοένα και περισσότερα γιεν:

Japan Posts Record Trade Deficit

Japan racked up its largest-ever trade deficit for the first six months of the year as the economic policies of Prime Minister Shinzo Abe helped raise demand for imported consumer goods but have so far failed to give a boost to exports.

 The world's third-largest economy logged a ¥4.8 trillion ($48 billion) deficit for the period, 66.1% wider than a year before, data from the Ministry of Finance showed Wednesday.

A large part of the problem can be seen in the sharply lower value of the yen. Even though the currency's fall should eventually help boost exports as Japanese goods become more competitive overseas, it also immediately raises the price of imports.

"It's hard to see Japan starting to produce trade surpluses on a sustained basis this year or next," said Yoshimasa Maruyama, senior economist at Itochu Corp., who expects the nation's trade deficit to narrow in the long term.

-Εμείς θυσιάζουμε τους πάντες και τα πάντα, ώστε να περιοριστούν/καταργηθούν τα ελλείμματα, και να αποκτήσουμε έτσι φερεγγυότητα απέναντι στους πιστωτές. Στα μάτια του πιστωτή, υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε αυτόν που χρωστάει αλλά συνεχίζει να ζητάει πιστώσεις σαν να μην τρέχει τίποτα, και σε αυτόν που χρωστάει αλλά κάνει αιματηρές θυσίες για να κόψει το χρέος του (το ποιος θυσιάζεται βέβαια σε αυτές τις αιματηρές θυσίες ας μην το σχολιάσουμε καν, όπως ας μην σχολιάσουμε και ποιος τσεπώνει κάτι πακέτα σωτηρίας, επιδοτήσεις, φορολογικές ασυλίες, κτλ).

Δείτε εδώ μια δήλωση του Σόιμπλε, που την έκανε ως πιστωτής της Ελλάδας, αλλά έχει και γενικότερο ενδιαφέρον γιατί δείχνει τον τρόπο σκέψης ενός πιστωτή:

Σόιμπλε: "H Γερμανία δεν μπορεί να παράσχει δάνεια αν υπολογίζει ότι δεν θα της επιστραφούν"

Ας πούμε ότι είστε η Κίνα, και θέλετε να επενδύσετε στην αγορά ομολόγων. Αν αγοράσετε αμερικανικά ομόλογα, ξέρετε ότι η Αμερική θα σας πληρώσει, με πληθωρισμένα όμως δολάρια (απλά θα τυπώσει όσα σας χρωστάει, χωρίς όμως τα νομίσματα αυτά να αντιστοιχούν σε παραγωγή πλούτου).

Αντίθετα, αν αγοράσετε ομόλογα ευρωζώνης, τότε ξέρετε ότι η ευρωζώνη θα προσπαθήσει να σας ξεπληρώσει (δεν είναι σίγουρο βέβαια ότι θα τα καταφέρει, μπορεί να γίνουν και κουρέματα, ανάλογα τη χώρα). Αλλά η ευρωζώνη πρώτα θα αρπάξει λεφτά από τους πολίτες της (ειδικά από τις κατώτερες τάξεις βέβαια, οι ανώτερες εξαιρούνται), και δε θα τυπώσει και τόσα ευρώ, πληθωρίζοντας το νόμισμα χωρίς τέλος. Μέχρι και τις τράπεζες αφήνει να χρεωκοπήσουν, αρπάζοντας τα λεφτά των καταθετών, των μετόχων και των λοιπών επενδυτών, αλλά ευρώ δεν τυπώνει. Αυτό είναι κακό πχ για έναν καταθέτη, ή για έναν εργάτη που βιώνει στο πετσί του τι εστί "λιτότητα", αλλά είναι πολύ θετικό για έναν πιστωτή, γιατί βλέπει ότι η ευρωζώνη προσπαθεί να γίνει φερέγγυα απέναντι του, θυσιάζοντας όλους τους άλλους αν αυτό χρειάζεται.

Και μιας και μιλήσαμε για Κίνα, η Moody's έβγαλε ανάλυση σύμφωνα με την οποία θα αρχίσουμε και εκεί να βλέπουμε τις πρώτες χρεωκοπίες σε επίπεδο περιφερειών. Έχουμε και εμείς εξηγήσει το γιατί και το πως η Κίνα θα περάσει και αυτή από μια μεγάλη κρίση, αλλά έχουμε επίσης εξηγήσει ότι η κρίση αυτή δε θα καταστρέψει την Κίνα όπως τη Δύση, διότι η Κίνα αναπτύσσεται, μιας και μπορεί να προσελκύει κεφάλια για επενδύσεις. Όπως η Αμερική πέρασε πχ το Μεγάλο Κραχ του 1929 αλλά βγήκε πιο δυνατή στο τέλος (από καπιταλιστικής άποψης), έτσι κάπως θα γίνει και με την Κίνα (θα μπορούσε βέβαια να υπάρξει και κινητοποίηση από τους εκεί εργάτες, αλλά είναι προφανές ότι είναι πολύ πίσω, πότε δύσκολα θα σταθούν στο ύψος των περιστάσεων).

Moody’s Sees Local Default as $21 Billion Matures: China Credit

Local-government financing vehicles need to repay a record amount of debt this year, prompting Moody’s Investors Service to warn Premier Li Keqiang may set an example by allowing China’s first onshore bond default.

“With bonds approaching maturity, the weaker ones will have some problems as cash flows that they generate are very weak,” said Christine Kuo, a Moody’s analyst in Hong Kong. “I wouldn’t rule out the possibility of the government showcasing some companies to go under.”

Σε «κατεπείγοντα» έλεγχο του δημόσιου χρέους προχωρά η Κίνα

Το Ελεγκτικό Συνέδριο ανέστειλε όλες τις υπόλοιπες λειτουργίες του προκειμένου να επικεντρωθεί στο έργο αυτό και τις προσεχείς ημέρες θα στείλει στελέχη του στις επαρχίες και στις πόλεις της χώρας, όπως ανέφερε η εφημερίδα, όργανο της κεντρικής επιτροπής του ΚΚ της Κίνας, στην έκδοσή της στο Διαδίκτυο.

 Το επίπεδο του χρέους της Κίνας, εν μέσω της επιβράδυνσης του ρυθμού ανάπτυξής της, θεωρείται ότι θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια σοβαρή απειλή για την κινεζική οικονομία, εάν δεν ληφθούν μέτρα για να ανασχεθεί η μεγέθυνσή του.

 Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είχε εκτιμήσει πρόσφατα ότι το σύνολο των αξιόγραφων που έχουν εκδοθεί από την κεντρική κυβέρνηση και τις τοπικές αρχές ανέρχεται στο 45% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) της Κίνας.

 Αν και το χρέος αυτό είχε υποστηρίξει την ταχεία ανάπτυξη της Κίνας με την προώθηση επενδύσεων, οικονομολόγοι και η ίδια η κυβέρνηση εκτιμούν πλέον ότι η πολιτική αυτή δεν είναι βιώσιμη πλέον και ότι το αναπτυξιακό μοντέλο της Κίνας πρέπει να αλλάξει προσανατολισμό, με την τόνωση της εγχώριας ζήτησης. (σ.σ. έχουμε και εμείς εξηγήσει ότι όσο η Δύση φτωχαίνει και δεν μπορεί να απορροφήσει τις εξαγωγές της Κίνας, τόσο η Κίνα θα πρέπει να δώσει αυξήσεις στους μισθούς των εργατών, ώστε αυτοί να αποκτήσουν μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη για να αγοράσουν οι ίδιοι αυτοί που παράγουν)

Η Κίνα ετοιμάζεται πιθανά να "ρίξει χρήμα" στην αγορά της - η διαφορά με τη Δύση είναι ότι η Κίνα το έχει αυτό το χρήμα στα αποθεματικά της, δεν το τυπώνει από το πουθενά. Όσο βέβαια τα εμπορεύματα που παράγονται δεν βρίσκουν αγοραστές, τόσο η Κίνα θα έχει πρόβλημα, και γι' αυτό προσπαθεί να δημιουργήσει μια "μεσαία τάξη" στο εσωτερικό της:

Is China about to launch a new round of stimulus?

China's growing economic malaise, reflected in the latest batch of weak manufacturing data, may trigger a fresh round of stimulus measures from the government as Beijing looks to defend its annual growth target of 7.5 percent, economists tell CNBC.

Ξαναλέμε πάντως ότι όσο η Κίνα εξακολουθεί να προσελκύει επενδύσεις, δεν πρόκειται να ξεπέσει από μια κρίση (σε αντίθεση με τη Δύση, που πλέον δεν προσελκύει αρκετές επενδύσεις). Εδώ ένα παράδειγμα για το πως το κεφάλαιο πηγαίνει Κίνα, από την αγορά αυτοκινήτων που στη Δύση παρακμάζει, αλλά στην Κίνα ανεβαίνει:

Η BMW ανεβάζει το στοίχημα στην Κίνα. Το ίδιο και οι άλλοι

H BMW ανακοίνωσε πως η Κίνα θα ξεπεράσει φέτος τις ΗΠΑ ως η Νο 1 αγορά της. Η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία σχεδιάζει να προσθέσει περίπου 60 αντιπροσωπείες σε περιοχές όπου είναι σπάνιο να βρεις «μάντρες» με αυτοκίνητα πολυτελείας. «Υπάρχουν 100 πόλεις με περισσότερους από ένα εκατομμύριο κατοίκους στην Κίνα που δεν διαθέτουν ούτε μία αντιπροσωπεία ακριβών αυτοκινήτων», στο Bloomberg ο Karsten Engel, επικεφαλής δραστηριότητας της BMW στην Κίνα. Με άλλα λόγια, δυτικά της Σαγκάης και βόρεια του Χονγκ Κονγκ, υπάρχει πολύς ελεύθερος δρόμος.

Για το τέλος, ας δούμε και μια είδηση από το Reuters, που μας ενημερώνει ότι η Κίνα θα εισάγει φέτος πάνω από 1000 τόνους χρυσού, σπάζοντας κάθε ρεκόρ. Γιατί άραγε το κάνει αυτό; Γιατί δεν επενδύει σε αμερικανικά ομόλογα όπως τις "παλιές καλές μέρες";

Chinese gold demand could hit 1,000 T this year-WGC

China's gold demand could hit a record 1,000 tonnes this year, the World Gold Council said on Thursday, which means it would overtake India as the world's biggest bullion consumer.