21 Απρίλη 2020

Σε συνέχιση και της χθεσινής μας ανάρτησης για τα όσα γίνονται στην αγορά πετρελαίου, θα κάνουμε σήμερα μερικές παρατηρήσεις:

Καταρχήν, πολύς λόγος γίνεται στα διεθνή ΜΜΕ για το θέμα της αποθήκευσης του πετρελαίου – ουσιαστικά, τα δυτικά ΜΜΕ μας λένε ότι «δεν υπάρχει αρκετός αποθηκευτικός χώρος, και γι’ αυτό οι traders προσπαθούν να ξεφορτωθούν το πετρέλαιο που είναι να παραδοθεί άμεσα -  διότι, αν δεν είχες προνοήσει από πριν για να νοικιάσεις αποθηκευτικό χώρο, τώρα θα μείνεις με ένα σωρό πετρέλαιο, που δε θα μπορείς να το αποθηκεύσεις».

Αυτό βέβαια είναι μια αλήθεια – αλλά αυτή η κατάσταση είναι το αποτέλεσμα, και όχι το αίτιο.

Επίσης, δεν ξέρω αν το παρατηρήσατε, αλλά τα ΜΜΕ είναι γεμάτα από αναλύσεις traders, οικονομολόγων, αναλυτών, δημοσιογράφων…αλλά όχι των πετρελαιάδων. Δεν υπάρχει ούτε μισή αράδα σχόλιο από τους Σαουδάραβες, τους Ρώσους, ή τους Αμερικάνους του shale oil! Είναι και αυτό ενδεικτικό του πως «οι σπεκουλαδόροι των αγορών» κυριαρχούν έναντι των παραγωγών…

Τέλος πάντων, όπως είπαμε, το πρόβλημα του αποθηκευτικού χώρου είναι αποτέλεσμα, και όχι αίτιο αυτής της κατάστασης:

1)    Καταρχήν, υπάρχει πολύ μειωμένη ζήτηση για πετρέλαιο, διότι το πετρέλαιο είναι συνδεδεμένο με την παραγωγή πλούτου – από τη στιγμή που τα εργοστάσια, οι επιχειρήσεις και οι μεταφορές έχουν περιοριστεί δραστικά λόγω της καραντίνας, υπάρχει πολύ μειωμένη ζήτηση πετρελαίου.  

2)    Κατά δεύτερον, και παρότι συμφωνήθηκε να γίνει μια μείωση στην παραγωγή πετρελαίου πριν λίγες μέρες, όλο αυτό τον καιρό έχει εξορυχθεί πάρα πολύ πετρέλαιο, και όλες οι αποθήκες και τάνκερ έχουν «φουλάρει».

3)    Οι Αμερικάνοι κάνουν ότι μπορούν για να διασώσουν την παραγωγή shale oil, που «ζορίζεται» λόγω των μειωμένων τιμών, μιας και η εξόρυξη του είναι ακριβή (σε αντίθεση πχ με τη Σ. Αραβία, αλλά και, σε μικρότερο βαθμό, με τη Ρωσία, που μπορούν να βγάζουν πετρέλαιο με μικρότερο κόστος). Επειδή οι Αμερικάνοι δε θέλουν να περιορίσουν το shale oil (διότι οι εταιρείες αυτές θα χρεωκοπήσουν αλλιώς), δίνουν «πακέτα σωτηρίας», και έτσι αυτές οι εταιρείες βγάζουν πετρέλαιο, παρότι δεν υπάρχει ζήτηση, και υπάρχει πολύ μεγάλη προσφορά σε φτηνό πετρέλαιο

4)    Οι Σαουδάραβες αποφάσισαν, σε μία ακόμα κίνηση εναντίον του shale oil, να στείλουν ένα σωρό τάνκερ που είχαν γεμίσει με πετρέλαιο στην Αμερική, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί και να οξυνθεί το πρόβλημα του αποθηκευτικού χώρου, και η τιμή του πετρελαίου να «κρασάρει» κάτω από το μηδέν. Εδώ και ένα απόσπασμα από το άρθρο που είχαμε δώσει και χθες ως λινκ, μιας και είναι από τα λίγα άρθρα που βρήκαμε που περιείχε και μια δήλωση ενός παραγωγού shale oil, αντί να παρουσιάζει μόνο την οπτική γωνία των χρηματιστών. Για δείτε λοιπόν τι έλεγε ο παραγωγός αυτός, λίγο πριν «κρασάρει» η τιμή του πετρελαίου:

In a strategic move to maximize pain for the US shale oil drillers, and wipe out as many as it can, Saudi Arabia has sent a flotilla of 20 tankers carrying a combined 40 million barrels of Saudi crude oil to the US Gulf Coast to flood the US market that is already flooded with oil. The tankers are carrying about seven times as much crude as the Gulf Coast took from Saudi Aribia per month in 2019, when there was still strong demand for crude oil in the US.

These tankers with Saudi oil, which were loaded in March and early April, are plodding toward the US and are expected to arrive in Texas and Louisiana in May.

US crude oil inventories soared by 19.2 million barrels last week, from the prior week, to 504 million barrels, according to the Energy Department, and is expected to keep soaring – and now come the 40 million barrels of Saudi oil on top of it.

“This is the American energy producers’ Pearl Harbor. We know the ships are coming in, and yet nobody is doing anything about it,” Kirk Edwards, president of West Texas oil company Latigo Petroleum LLC, told the Wall Street Journal. “Every barrel they’re bringing in on those ships backs out a barrel of oil produced here in the Permian Basin.”

Σε πιο φρέσκα (σημερινά) νέα,  διαβάζουμε καταρχήν…τα προφανή: Δείτε πχ αυτό το άρθρο του CNN, που αναφέρει ότι με τις τιμές του πετρελαίου τόσο χαμηλά (εντάξει, δε θα μείνουν για πολύ αρνητικές, αλλά πάντως θα είναι χαμηλές), πολλές από τις εταιρείες shale oil θα χρεωκοπήσουν (φυσικά, αυτό δε γίνει – οι ΗΠΑ θα τυπώσουν κι άλλα δολάρια και θα τα δώσουν ως «πακέτα σωτηρίας»).

Πιο μεγάλο ενδιαφέρον έχει η δήλωση του Τραμπ ότι σκέφτεται να αγοράσει πετρέλαιο και να το προσθέσει στα «στρατηγικά αποθέματα» των ΗΠΑ. Τα στρατηγικά αποθέματα κάθε χώρας χρησιμοποιούνται για έκτακτες καταστάσεις, και ουσιαστικά ο Τραμπ προσπαθεί με αυτόν τον τρόπο να δώσει λύση στο πρόβλημα της έλλειψης αποθηκευτικού χώρου: Αυτό δηλαδή που λέει είναι ότι «εφόσον οι Σαουδάραβες πλημμυρίζουν την αγορά με φτηνό πετρέλαιο (που αυτοί το αντέχουν, σε αντίθεση με εμάς που χρειαζόμαστε ακριβές τιμές), τότε θα αγοράσουμε αυτό το φτηνό πετρέλαιο, και θα το αποθηκεύσουμε στις κρατικές αποθήκες».

Με αυτόν τον τρόπο, οι ΗΠΑ καλύπτουν και την «υπερπροσφορά πετρελαίου», ώστε να μην κρασάρει εντελώς. Και όχι μόνο αυτό βέβαια, αλλά ο Τραμπ απειλεί ότι θα βάλει περιορισμούς, δασμούς κτλ στο εισαγόμενο πετρέλαιο της Σ. Αραβίας, φωτογραφίζοντας έτσι ότι το πετρέλαιο που σκέφτεται να αγοράσει θα προέρχεται αποκλειστικά και μόνο από το εγχώριο shale oil, ώστε να προστατεύσει [και] με αυτόν τον τρόπο τους εγχώριους παραγωγούς.

Βέβαια, επειδή τα στρατηγικά αποθέματα της κάθε χώρας είναι ζήτημα «εθνικής ασφάλειας», πιθανότατα να υπάρχουν περιορισμοί, και να χρειάζεται διαβούλευση με το Κογκρέσο, τη Γερουσία, κτλ, αλλά εντάξει, ο Τραμπ δεν πολυνοιάζεται για αυτά, οπότε θα δούμε τι ακριβώς θα γίνει.

Τέλος, σε μία ακόμα ένδειξη-απόδειξη ότι η Αμερική πλέον έχει υποχωρήσει από τη θέση της παγκόσμιας υπερδύναμης, που «ηγείται ολόκληρου του δυτικού κόσμου», ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι αναστέλλει προσωρινά τη μετανάστευση προς τις ΗΠΑ, ενώ παράλληλα δήλωσε και ότι: «Αυτή η πανδημία επιβεβαίωσε τη σημασία της διατήρησης ζωτικών αλυσίδων εφοδιασμού στη χώρα. Δεν μπορούμε να αναθέσουμε την ανεξαρτησία μας. Δεν μπορούμε να βασιστούμε σε ξένα έθνη».

Γενικά βέβαια, πλέον ισχύει το « ο καθένας μόνος του», καθώς οι ιμπεριαλιστές χωρίζεται σε δύο μεγάλα μπλοκ, με ΗΠΑ και Ρωσοκινέζους να μάχονται, και τη Γερμανία(Ευρώπη) με τη Σ. Αραβία να ανήκουν παραδοσιακά στην πλευρά των ΗΠΑ, αλλά να έλκονται ολοένα και πιο πολύ από τους Ρωσοκινέζους, διότι εκεί είναι τα συμφέροντα τους πλέον. Θα προσπαθήσουμε όμως να αναλύσουμε, αν προλάβουμε, σε ξεχωριστή ανάρτηση το τι σημαίνει αυτή η δήλωση του Τραμπ.

20 Απριλίου 2020 - Πόσο αξίζει το δολάριο, όταν το πετρέλαιο κοστίζει...κάτω του μηδενός σε δολάρια;

History made. Unbelievable. pic.twitter.com/8AbQFqCOLq

— Michael Batnick (@michaelbatnick) April 20, 2020

Δεν διαθέτω χρόνο και ενέργεια για να σχολιάσω πολύ τις εξελίξεις.

Παρόλα αυτά, βλέποντας την ισοτιμία του πετρελαίου σε δολάρια να φτάνει πλέον...κάτω του μηδενός, δε μπορούμε να μην κάνουμε μια μικρή ανάρτηση:

1) Θα πρέπει καταρχήν να πούμε ότι η ισοτιμία του πετρελαίου που βλέπετε και στην εικόνα παραπάνω, είναι η ισοτιμία του στην Αμερική. Στην Ευρώπη πχ, η ισοτιμία είναι 25-30$ το βαρέλι. Ένας λόγος που συμβαίνει αυτό, ειδικά στην Αμερική, είναι διότι έχει καταρρεύσει η οικονομική δραστηριότητα, αλλά οι εταιρείες του shale oil έχουν "ρουφήξει" τα "πακέτα σωτηρίας" τους, και γι' αυτό συνεχίζουν να παράγουν πετρέλαιο, παρότι προφανώς χάνουν λεφτά. Αντί να κηρύξουν πτώχευση, παράγουν πετρέλαιο χωρίς να υπάρχει ζήτηση
2) Ο δεύτερος λόγος που συμβαίνει αυτό είναι διότι οι Σαουδάραβες στέλνουν όσο πετρέλαιο έχουν και δεν έχουν αποθηκευμένο προς τις ΗΠΑ, "πλημμυρίζοντας" την αγορά, ώστε να ρίξουν έτσι την τιμή, και να πλήξουν το shale oil (δείτε και εδώ)

Δείτε και το παρακάτω γράφημα: Έως το 2016, η ισοτιμία του πετρελαίου σε δολάρια κινείται "παράλληλα" με την ισοτιμία του χρυσού. Αυτό σημαίνει ότι οι πετρελαιάδες μπορούσαν να αγοράζουν χρυσό με τα δολάρια που παίρνουν από την πώληση του πετρελαίου, σε μια "σταθερή ισοτιμία". Πλέον, αυτό δεν ισχύει - ο χρυσός έχει ισοτιμία που κινείται προς το πάνω, το πετρέλαιο προς τα κάτω. Άρα, τα δολάρια που εισπράττουν οι πετρελαιάδες όταν πουλάνε το πετρέλαιο τους, δεν μπορούν πλέον να αγοράσουν και τόσο πολύ χρυσό όσο πριν. Άρα, δεν έχουν κίνητρο και διάθεση πλέον να στηρίξουν το πετροδολάριο, δηλαδή το σημερινό σύστημα πληρωμών για το πετρέλαιο.

#Gold to #oil ratio hit 100 tonight. The old promise to #Saudi ("You don't have to buy gold, we will make sure the value of your oil is stable in terms of gold") is broken, and thoroughly so. pic.twitter.com/D8LQIBAV0A

— MacroTourist (@Gloeschi) April 20, 2020

Σας αφήνω και με ένα ένα άρθρο του Bloomberg: Money Is Losing Its Meaning

Final Fantasy 2020: Free money, free debt and free oil.

— Sven Henrich (@NorthmanTrader) April 20, 2020

15 Απρίλη 2020

Λόγω έλλειψης χρόνου, μερικές ειδήσεις "στα γρήγορα":

• Saudi Arabia: “Our relations with Russia are family” … These are the results of the OPEC agreement on the oil market
• «Παγώνουν» οι πετρελαϊκές τις έρευνες στην Ελλάδα Το θέμα το έχουμε αναλύσει εδώ και περίπου 10 χρόνια, από την πρώτη στιγμή που βρέθηκαν πιθανά κοιτάσματα: Τα κοιτάσματα αυτά είναι "σχετικά ασύμφορα", είναι δηλαδή αρκετά ακριβό να εξορυχθούν, σαν το shale oil. Οπότε...δύσκολο να εξορυχθούν. Να σημειωθεί ότι η τελική μας πρόβλεψη για την κατάληψη αυτής της κρίσης είναι ότι το ευρώ θα υποφέρει πολύ λιγότερο σε σχέση με τα υπόλοιπα μεγάλα νομίσματα παγκοσμίως (διότι δεν τυπώνεται και τόοοοσο πολύ), και ως εκ τούτου θα προτιμηθεί από τους πετρελαιάδες. Άρα, το πετρέλαιο θα είναι σχετικά φτηνό εντός της ευρωζώνης, και άρα οι χώρες της ευρωζώνης δε θα έχουν κίνητρο να ασχολούνται με "ακριβά" κοιτάσματα.
• Επιταγές με το όνομά του στέλνει στους Αμερικανούς ο Τραμπ: Το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ ζήτησε να τυπωθεί το όνομα του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στις επιταγές που θα σταλούν σε εκατομμύρια Αμερικανούς, προκειμένου να τους βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές επιπτώσεις της επιδημίας του κορωνοϊού, μια απόφαση που θα καθυστερήσει κατά αρκετές ημέρες την παράδοσή τους, ανέφερε σε χθεσινό άρθρο της η εφημερίδα Washington Post.
• Economic Slowdown Leaves States Facing $500 Billion Deficits
• US Airlines, Treasury Department Reach Deal For Billions In Bailout Aid
• Λεμέρ: "Έρχεται" εντός των ημερών πακέτο στήριξης της Air France
• New Study Exposes More Evidence That Summer Won't Stop The Coronavirus
• "Κόβουν τα χρήματα των εφημεριών από τους "ήρωες" γιατρούς του Νοσοκομείου του Ρίου"... 

Ακολουθεί η επόμενη, και τελευταία, αναδημοσίευση επιλεγμένων παλιότερων άρθρων του blog - το σημερινό άρθρο είχε δημοσιευτεί αρχικά στις 12 Απριλίου 2013:

***

Στην προσπάθεια της Γερμανίας να προωθήσει το ευρώ ως αντι-δολάριο, έχει κάποιους άσσους στο μανίκι της:

- Καταρχήν, η Γερμανία προωθεί μέτρα σκληρής λιτότητας, αντί να διασώζει τις χρεωκοπημένες τράπεζες με πληθωριστικά ευρώ, όπως κάνουν πχ οι ΗΠΑ ή οι σύμμαχοι τους (πχ Ιαπωνία, κτλ). Όπως έχουμε ακούσει πολλές φορές εδώ στην Ελλάδα, "στόχος είναι να υπάρχουν από εδώ και πέρα ισοσκελισμένοι ή και πλεονασματικοί προϋπολογισμοί", αντί να διογκώνονται διαρκώς τα ελλείμματα όπως πχ γίνεται στην Αμερική, όπου ειδικά τα 4 τελευταία χρόνια τα ετήσια ελλείμματα ξεπερνούν το 1 τρις $/έτος (βέβαια ο στόχος αυτός της κατάργησης των ελλειμμάτων δεν επιτυγχάνεται και πολύ, άσε που περιλαμβάνει την μερική ή και ολική εξόντωση των εργατών αλλά και άλλων κατώτερων στρωμάτων. Αλλά εντάξει μωρέ, τι μας νοιάζει για τους ασήμαντους αυτούς "ανθρωπάκους", είναι "αναγκαία θυσία" ώστε μακροπρόθεσμα να πετύχουμε τη "δημοσιονομική σταθερότητα" χωρίς να πληθωρίσουμε τα νόμισμα). Από τη στιγμή που το ευρώ δεν τυπώνεται, μακροπρόθεσμα θα είναι προτιμότερη λύση για τους ιμπεριαλιστές όπως η Κίνα ή οι πετρελαιάδες που θέλουν να κάνουν αποταμίευση του πλούτου τους σε σχέση με το δολάριο που διαρκώς χάνει την αξία του (ποιος θα θέλει να αποταμιεύει σε ένα νόμισμα που διαρκώς πληθωρίζεται; Κανένας). Δεν είναι τυχαίο που χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία υπογράφουν διαρκώς νέες συνθήκες που καταργούν το δολάριο ως μέσο συναλλαγών, και προς το παρόν χρησιμοποιούν τα δικά τους νομίσματα (τελευταίο "κρούσμα" ήταν μια συμφωνία ανάμεσα σε Κίνα και Αυστραλία να σταματήσουν να χρησιμοποιούν το δολάριο και να συναλλάσσονται μεταξύ τους στα δικά τους νομίσματα).

Προς το παρόν βέβαια, όλη αυτή η "αναστάτωση" που -σκόπιμα- προκαλεί με τη στάση της η Γερμανία στην ευρωζώνη απωθεί τους λοιπούς ιμπεριαλιστές από το ευρώ, που βλέποντας μια "τραπεζική αβεβαιότητα" δε μπορούν να ξέρουν "τι μέλλει γενέσθαι". Η Γερμανία όμως πιστεύει ότι τελικά όλοι θα υποκύψουν στη θέληση της, και άρα παρά τη γκρίνια και τις διάφορες "αναταράξεις" τύπου Κύπρου, θα ελέγξει την κατάσταση χωρίς να τυπώσει ευρώ. Όσα τύπωσε-τύπωσε στην αρχή ώστε να σώσει τις δικές της τράπεζες που είχαν πχ ελληνικά ομόλογα, αλλά πλέον δεν ξανατυπώνει (πέρα από έκτακτες ίσως περιπτώσεις). Μέχρι και νομοσχέδιο εξετάζει για κούρεμα των μεγαλοκαταθέσεων σε όλη την ευρωζώνη, πράγμα που δείχνει ότι η Γερμανία έμεινε 100% ικανοποιημένη απ΄το "πείραμα" της Κύπρου, την οποία κατάφερε να "ελέγξει" χωρίς πληθωρισμό του ευρώ. Κατάφερε δηλαδή να κρατήσει τη νομισματική σταθερότητα, μεταφέροντας το βάρος στους "επενδυτές της τράπεζας" (ναι, είτε το καταλαβαίνετε είτε όχι, και είτε σας αρέσει είτε όχι, από τη στιγμή που δίνετε τις αποταμιεύσεις σας σε μια τράπεζα, είστε επενδυτές στην τράπεζα αυτή, γιατί τα λεφτά σας θα χρησιμοποιηθούν για επενδύσεις, έστω και αν κανένας δε θα ζητήσει επίσημα την άδεια σας, ούτε θα σας ενημερώσει).

Μακροπρόθεσμα λοιπόν, αν/όταν η Γερμανία καταφέρει να καλύψει όλες τις τρύπες των τραπεζών χωρίς να τυπώσει ευρώ, απλά κλέβοντας καταθέσεις ή/και μέσω των μέτρων "λιτότητας", το ευρώ θα τα πάει θαυμάσια (!) στις διεθνείς χρηματαγορές, διότι η ευρωζώνη θα είναι η μόνη δύναμη που θα έχει σώσει τις τράπεζες χωρίς να θυσιάσει τη νομισματική της σταθερότητα (σε αντίθεση πχ με ότι συμβαίνει σε ΗΠΑ, Ιαπωνία, κτλ, όπου απλά τυπώνουν χρήμα με τη σέσουλα, πληθωρίζοντας το χωρίς κανένα όριο και φραγμό). Όταν δηλαδή οι υπόλοιποι ιμπεριαλιστές(κυρίως Ρωσία/Κίνα) δουν ότι η Γερμανία έχει θέσει την κατάσταση "υπό έλεγχο", και μάλιστα διατηρώντας σταθερό το ευρώ, τότε ασφαλώς και θα το προτιμήσουν έναντι του δολαρίου.

Κάτι ακόμα: Πολλοί λένε -και δεν έχουν άδικο- ότι με όλα αυτά που κάνει η Γερμανία εξαθλιώνει και εξαγριώνει τους λαούς, άρα αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, τότε τα ψωμιά του ευρώ είναι μετρημένα. Σωστό, αλλά...δε θα χρειαστεί η κατάσταση αυτή που υπάρχει σήμερα να υπάρχει για πού ακόμα Κάποια στιγμή (μπορεί σε λίγους μήνες, μπορεί σε λίγα χρόνια) το δολάριο θα υπερπληθωριστεί (το πότε ¨ακριβώς θα συμβεί αυτό δε μπορώ να το προβλέψω, άλλωστε αυτό εξαρτάται από ένα σωρό παράγοντες που έχουν να κάνουν με τις κινήσεις των των ΗΠΑ και των συμμάχων της, όσο και του αντίπαλου μπλοκ).

Όταν λοιπόν συμβεί αυτό, και το ευρώ αναβαθμιστεί πάρα πολύ ως "αντιδολάριο", τότε η Γερμανία θα βγει και θα πει στους λαούς της ευρωζώνης (ή σε όσους έχουν απομείνει τέλος πάντων, μιας και ήδη έχουν εξοντώσει με τις πολιτικές τους ένα σωρό κόσμο) ότι "εντάξει ρε παιδιά, το ξέρουμε ότι σας ζορίσαμε πολύ, αλλά ορίστε η ανταμοιβή σας, τώρα οι Αμερικάνοι ζουν σε μεγάλη φτώχεια μιας και έχασαν το "νομισματικό πόλεμο" και τα δολάρια τους έχουν χάσει σχεδόν όλη τους την αξία, ενώ εμείς εδώ στην ευρωζώνη έχουν πλέον το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, και χάρη σε αυτό προμηθευόμαστε φτηνή ενέργεια από τους πετρελαιάδες, έχουμε καλή και σταθερή ισοτιμία/αγοραστική δύναμη, κτλ, κτλ, κτλ". Θα μας πουν δηλαδή ότι κάναμε μερικές "απαραίτητες θυσίες", αλλά το τελικό αποτέλεσμα "άξιζε τον κόπο" - και θα βρεθούν πολλοί που θα τους χειροκροτήσουν (όπως γίνεται πάντα στην ανθρώπινη ιστορία), διότι πολύ κόσμος θα πει "από το να είχε υπερπληθωριστεί εντελώς και το ευρώ και να είμαστε σαν τους Αμερικάνους ή τους Γιαπωνέζους που μέσα σε μια νύχτα έχασαν σχεδόν όλη την αξία των νομισμάτων τους, καλύτερα που είμαστε με τους "αξιόπιστους" Γερμανούς!"

- Ένας δεύτερος άσσος που έχει στο μανίκι της η Γερμανία, στη μάχη για την νομισματική-οικονομική κυριαρχία είναι ότι τα συνδυαστικά αποθέματα της ευρωζώνης είναι τα μεγαλύτερα στον κόσμο: Στην πραγματικότητα, το εγχείρημα της ευρωζώνης ήταν ο μόνος τρόπος για τη Γερμανία να συγκεντρώσει περισσότερο χρυσό από τους Αμερικάνους χωρίς να χρειαστεί να ξοδέψει μάλιστα τίποτα, διότι απλά συνδύασε τα υπάρχοντα αποθέματα των υπόλοιπων κρατών-μελών με τα δικά της. Έτσι, όταν έρθει η "μέρα της κρίσης" και το δολάριο υπερπληθωριστεί, η Γερμανία θα έχει ένα νόμισμα που όχι μόνο δεν έχει τυπωθεί μέχρι αηδίας, αλλά παράλληλα θα έχει και ένα νόμισμα που υποστηρίζεται από τα μεγαλύτερα αποθέματα χρυσού στον κόσμο (ο χρυσός θα έχει τότε πολύ μεγαλύτερη ισοτιμία απ' ότι έχει τώρα, και γενικά θα παίζει και μεγαλύτερο ρόλο απ' ότι τώρα, κάνοντας ένα δυναμικό come-back στο οικονομικό προσκήνιο. Άλλωστε, οι τελευταίες ειδικά δεκαετίες χαρακτηρίζονταν από τη διαρκή πίστωση, από τα όλο και περισσότερα δάνεια που δίνονταν δηλαδή. Τώρα που τα δάνεια αυτά δε μπορούν να αποπληρωθούν, η σταθερότητα που προσφέρει ο χρυσός λογικό είναι να επανέλθει στο προσκήνιο).

- Ένας τρίτος άσσος που έχει στο μανίκι της η Γερμανία είναι ο "πρωτοποριακός" για την εποχή του μηχανισμός που χρησιμοποίησε για να μετράει τα αποθέματα χρυσού της ευρωζώνης. Όταν πρωτοβγήκε το ευρώ, χρησιμοποίησε τη λεγόμενη μέθοδο του "mark-to-market" για το χρυσό, που μάλιστα έχει πλέον βρει αρκετούς "μιμητές" σε άλλα κράτη όπως η Ρωσία, που επίσης είναι εναντίον των ΗΠΑ και του δολαρίου.

Σε αυτή τη μέθοδο, τα αποθέματα χρυσού της ευρωζώνης "βγαίνουν στην αγορά", και η τιμή τους καθορίζεται με βάση την ισοτιμία που έχει ο χρυσός στην αγορά. Αντίθετα, αν πχ δούμε το πως μετρά η Αμερική τα δικά της αποθέματα χρυσού, θα δούμε ότι τους έχει δώσει μια συγκεκριμένη τιμή, που δεν αλλάζει ποτέ, άσχετα με το τι γίνεται στην αγορά. Ο λόγος είναι πως αν η Αμερική "βγάλει στην αγορά" το χρυσό της, τότε ο χρυσός αυτός θα μπορούσε να διεκδικηθεί από άλλα κράτη με την παλιά (χαμηλή) ισοτιμία που ίσχυε στην εποχή του Μπρέττον Γουντς, διότι από νομικής άποψης, η Αμερική παρανόμησε όταν αποφάσισε να καταργήσει τον κανόνα του χρυσού το 1971: Όταν έγινε αυτό, υπήρχαν πολλά κράτη που αποταμίευαν σε δολάρια, που αντιστοιχούσαν σε κάποια ποσότητα χρυσού. Με το να καταργήσει η Αμερική τον "κανόνα του χρυσού", τα κράτη αυτά βρέθηκαν να έχουν στα χέρια τους δολάρια τα οποία πλέον ΔΕΝ αντιστοιχούσαν σε χρυσό, και άρα η Αμερική ουσιαστικά τους κορόιδεψε/έκλεψε ==> Αν λοιπόν η Αμερική ξαναβγάλει το χρυσό της στην αγορά, τότε θα αντιμετωπίσει σοβαρά αντίποινα από...τους πάντες. Το ίδιο πρόβλημα με την Αμερική έχουν και ένα σωρό άλλα κράτη που επίσης κατάργησαν τότε τον "κανόνα του χρυσού".

Το ευρώ όμως είναι ένα "φρέσκο' νόμισμα, που δεν υποφέρει από τέτοιου είδους "προβλήματα του παρελθόντος". Βγάζει λοιπόν το χρυσό του στην αγορά, και άρα δε θα έχει ποτέ πρόβλημα, ακόμα και αν το δολάριο καταρρεύσει - δείτε το εξής διάγραμμα και θα εξηγήσουμε:

Στο διάγραμμα βλέπουμε το πως μετράει η ΕΚΤ τα συναλλαγματικά της αποθέματα: 

• Με μπλε βλέπουμε το χρυσό (που η αξία του διαρκώς αυξάνεται, σε αντιστοιχία με την άνοδο της ισοτιμίας του χρυσού την τελευταία δεκαετία)
• Με κόκκινο βλέπουμε τα δολάρια/γιεν/στερλίνες και γενικά το ξένο συνάλλαγμα που κατέχει η ΕΚΤ. Η αξία του ξένου αυτού συναλλάγματος διαρκώς πέφτει, διότι πέφτει η αξία των νομισμάτων αυτών.

ΑΡΑ, ακόμα και αν (όταν) το δολάριο υπερπληθωριστεί, η ΕΚΤ δε θα έχει συναλλαγματικό πρόβλημα, διότι ναι μεν τα δολάρια που κατέχει θα χάσουν την αξία τους, αλλά η απώλεια αυτή θα ισοσταθμιστεί από την αντίστοιχη άνοδο της ισοτιμίας του χρυσού. 

Και όχι μόνο αυτό, αλλά η ΕΚΤ κατέχει περισσότερο χρυσό από οποιονδήποτε άλλο "παίχτη" στην παγκόσμια σκακιέρα, οπότε θα βρεθεί πιο ευνοημένη από οποιονδήποτε άλλον! Η Κίνα, η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία αγοράζουν τα τελευταία χρόνια σαν τρελές, και προφανώς για να συμμαχήσουν με τη Γερμανία και να τη στηρίξουν στο εγχείρημα της με το ευρώ, έχουν το "ελεύθερο" από τους Γερμανούς να αγοράζουν όλο το χρυσό ώστε να έχουν και αυτοί αρκετό, με τη Γερμανία να μην βιάζεται και να τους περιμένει υπομονετικά, ώστε όταν ετοιμαστούν και αυτοί, να κάνουν τότε την επίθεση τους. 

Έτσι, η Κίνα/Ρωσία κτλ θα έχουν αρκετό χρυσό όταν ξεκινήσει ο "μεγάλος νομισματικός πόλεμος εναντίον του δολαρίου", ενώ η Γερμανία που τόσο καιρό δεν πολυαγόρασε σχεδόν τίποτα από χρυσό και απλά περίμενε τους άλλους, παίρνει ως αντάλλαγμα την καθιέρωση του ευρώ ως αντιδολαρίου. Αν πχ το δολάριο υπερπληθωριζόταν σήμερα, η Κίνα θα είχε συγκριτικά μικρές ποσότητες χρυσού, γιατί ακόμα δεν έχει προλάβει να αγοράσει όλο τον χρυσό που θα μπορούσε. Γι' αυτό και προτιμά μια "ελεγχώμενη κατάρρευση" του δολαριακού συστήματος, ώστε σιγά-σιγά, και χωρίς να το πάρουν χαμπάρι και να πανικοβληθούν οι μάζες, να αγοράσει χρυσό, γη, φυσικούς πόρους, κτλ).

Δυνάμεις λοιπόν όπως η Κίνα έχουν κάθε συμφέρον από αυτή την "αργή" διαδικασία - και έτσι η συμμαχία με τη Γερμανία έχει ως εξής: "Αφήστε εμάς να αγοράσουμε κάποιο χρυσό ακόμα για μερικά χρόνια, και εμείς θα παρέχουμε αρκετή 'πολιτική στήριξη' στο ευρώ ώστε να ξεπεράσει τις όποιες 'παιδικές ασθένειες' έχει και κατόπιν θα το χρησιμοποιήσουμε ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, μιας και το γουάν δε μπορεί να παίξει αυτό το ρόλο" (τα αποθέματα χρυσού της Κίνας δεν μπορούν ακόμα να συναγωνιστούν τα αποθέματα της Γερμανίας, πόσο μάλλον τα συνολικά αποθέματα χρυσού ολόκληρης της ευρωζώνης. Και επίσης είναι και αυτός ένας λόγος που η Γερμανία δείχνει σχετική εγκράτεια και δεν αγοράζει χρυσό όπως η Κίνα ή η Ρωσία, διότι αν η Γερμανία αγόραζε κι άλλο χρυσό, θα είχε "υπερβολικά μεγάλο" πλεονέκτημα μετά τον υπερπληθωρισμό του δολαρίου και άρα η Κίνα και η Ρωσία δε θα τη στήριζαν όπως τώρα με το ευρώ (διότι η συμμαχία θα ήταν άνιση υπέρ των Γερμανών, ενώ τώρα όλοι κερδίζουν περίπου τα ίδια).

- Ένας τέταρτος άσσος που έχει στο μανίκι της η Γερμανία, είναι η λεγόμενη "συμφωνία της Ουάσινγκτον για το χρυσό" (Washington Agreement on Gold).

Η ευρωζώνη βλέπετε έχει επιφορτιστεί και με έναν ακόμα ρόλο: Την καταστροφή του "paper gold", που έως τώρα στήριζε την άνευ ορίου εκτύπωση χρήματος, και προφανώς πλέον συμφέρει μόνο τους Αμερικάνους, αλλά όχι τους Γερμανούς/Κινέζους/Ρώσους/πετρελαιάδες. Στη συνέχεια θα δούμε πως θα το κάνουν αυτό, αλλά προς το παρόν μια υπενθύμιση του τι είναι ο paper gold.

Σε παλιότερο άρθρο μου έχω εξηγήσει ότι η σημερινή αγορά χρυσού αποτελείται από δύο ξεχωριστές υποενότητες, τον "πραγματικό" χρυσό, και το "paper gold". Δείτε ένα απόσπασμα από αυτό το παλιό άρθρο, που πάντως αξίζει σίγουρα να το ξαναδιαβάσετε ολόκληρο, γιατί θα μας χρειαστεί οπωσδήποτε στο μέλλον, μιας και εξηγεί ότι αυτό που σήμερα βλέπουμε ως "ισοτιμία του χρυσού" είναι σε μεγάλο βαθμό μια οφθαλμαπάτη:

 [...] σήμερα η ισοτιμία χρυσού-δολαρίου καταγράφει μεγάλη πτώση, όπως και τις προηγούμενες μέρες, με το χρυσό να συμπεριφέρεται...σαν "διχασμένη προσωπικότητα", με διαστήματα όπου σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, και μετά με διαστήματα που η ισοτιμία του πέφτει απότομα.[...]

 Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων βλέπει ένα νούμερο (πχ 1500$/ουγγιά σήμερα), και νομίζει ότι αυτό το νούμερο αντανακλά την αξία των ράβδων χρυσού, των χρυσών νομισμάτων, των χρυσών κοσμημάτων, κτλ. Δεν είναι ακριβώς έτσι όμως.

Στη σημερινή εποχή, η ισοτιμία του χρυσού που βλέπουμε είναι μια σύνθεση δύο διαφορετικών πραγμάτων - και έτσι εξηγείται και το γιατί η ισοτιμία του χρυσού συμπεριφέρεται ως "διχασμένη προσωπικότητα": Διότι όντως αποτελείται από δύο ξεχωριστές "προσωπικότητες".[...]

 Όπως και ο χρυσός, έτσι και το ασήμι έχει νομισματική αξία (αν και όχι τόσο μεγάλη). Και όπως ο χρυσός, έτσι και το ασήμι "ανεβαίνει". Και όπως ο χρυσός, έτσι και το ασήμι "μανιπιουλάρεται", ώστε να μένει η τιμή του όσο πιο χαμηλά γίνεται μέσω του "paper silver" (και "paper gold" αντίστοιχα):

Συγκεκριμένα, το σύστημα λειτουργεί κάπως σαν τα αποθέματα των τραπεζών, που ΔΕΝ διαθέτουν όλα τα λεφτά που δανείζουν, αλλά μονάχα ένα μέρος τους (πχ το 10%). Έτσι και εδώ, υπάρχουν συμβόλαια, με τα οποία αγοράζεις χρυσό/ασήμι, χωρίς όμως να σου δίνουν κάτι. Σου δίνουν απλά έναν "λογαριασμό τράπεζας", ένα "βιβλιάριο" δηλαδή, που λέει ότι έχεις το τάδε χρυσό ή ασήμι. Όμως, η τράπεζα ΔΕ διαθέτει όλο αυτό το χρυσό/ασήμι που έχει "πουλήσει" - και αν της το ζητήσουν όλοι, ΔΕ θα το πάρουν όλοι.

Γι' αυτό και όλοι "φεύγουν" πλέον από το "paper gold/silver", και ζητούν πραγματικό χρυσό/ασήμι.[...]

Ο κόσμος απορρίπτει αυτόν τον paper gold, και η αξία του διαρκώς πέφτει, προκαλώντας αυτές τις πτώσεις στην ισοτιμία του χρυσού. Αντίθετα, σε μέρες όπου υπερισχύει η κίνηση του πραγματικού χρυσού, η ισοτιμία ανεβαίνει. Αυτή η κατάσταση θα συνεχίζεται με πολλά επεισόδια και "σκαμπανεβάσματα" μέχρις ότου ο "paper gold" καταστραφεί πλήρως, και μείνει μόνο ο πραγματικός χρυσός, ο οποίος θα ξαναπάρει τη θέση του ως το κέντρο του νομισματικού συστήματος, το μέτρο σύγκρισης για την αξία όλων των άλλων εμπορευμάτων που κυκλοφορούν στον κόσμο. Η ισοτιμία του τότε θα είναι πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με σήμερα έναντι ΟΛΩΝ των νομισμάτων. Αυτή είναι άλλωστε και η βασική λειτουργία του χρυσού, είναι μια αποθήκη του πλούτου, που τον διατηρεί σταθερό για μακροπρόθεσμη αποταμίευση.

Οι μεγάλες τράπεζες, όπως -κυρίως- η JP Morgan έχουν μεγάλο πρόβλημα, διότι οι σύγχρονοι αυτοί αλχημιστές είχαν πλουτίσει μέσω του paper gold/paper silver που είχαν δημιουργήσει από πουθενά. Μάλιστα, είχαν δημιουργήσει τόσο πολύ "paper gold/paper silver", που οι ποσότητες του paper gold/paper silver" ξεπερνούν τις ποσότητες του πραγματικού χρυσού και του πραγματικού ασημιού που έχουν εξορυχτεί από το έδαφος σε παγκόσμια κλίμακα!

Μην "ψαρώνετε" λοιπόν από τα εφήμερα σκαμπανεβάσματα της ισοτιμίας του χρυσού - αυτά οφείλονται στο ότι ο πραγματικός χρυσός αγοράζεται μανιωδώς, ενώ την ίδια ώρα ο paper gold πουλιέται μανιωδώς. Κάποια στιγμή θα δούμε την ισοτιμία του χρυσού να πέφτει κατά πολύ, και πολλοί θα λένε "πάει και ο χρυσός", "ο χρυσός ήταν φούσκα", "όσοι επένδυσαν σε χρυσό ήταν κορόιδα σαν το χρηματιστήριο επί Σημίτη", και ποιος ξέρει τι άλλο. Αφήστε τους να λένε.

Αυτή η πτώση θα διαρκέσει λίγο, καθώς το μοναδικό πράγμα που όντως είναι φούσκα είναι ο paper gold, που θα καταστραφεί όταν οι τράπεζες εξαντλήσουν τα αποθέματα χρυσού με τον οποία τον στηρίζουν (θυμίζουμε ότι η τράπεζα έχει πχ 10 τόνους χρυσού, και με αυτά έχει δημιουργήσει 100 τόνους paper gold). Οι κάτοχοι του paper gold ζητούν να πάρουν στα χέρια τους τον πραγματικό χρυσό, και έτσι τα αποθεματικά των τραπεζών τελειώνουν[...]

Όπως βλέπουμε, η σημερινή "αγορά χρυσού" έχει επί της ουσίας...πληθωριστεί! Ο πραγματικός χρυσός δεν πληθωρίζεται βέβαια, διότι δεν μπορεί να τυπωθεί, αλλά έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν δίπλα του τον paper gold, ο οποίος τυπώνεται μια χαρά! Έτσι, έχουν καταφέρει να πληθωρίσουν την ισοτιμία του χρυσού, ώστε να "ισοφαρίσουν" σε μεγάλο βαθμό τον πληθωρισμό του νομίσματος! Εδώ και δεκαετίες τυπώνονται ολοένα και περισσότερα νομίσματα, μιας και έχουμε καταργήσει τον "κανόνα του χρυσού", αλλά παράλληλα τυπώνεται και paper gold, ώστε να κρατιέται σχετικά χαμηλά η ισοτιμία του χρυσού και να μην πολυφαίνεται η πτώση των νομισμάτων. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια ούτε αυτό είναι αρκετό, διότι η Ασία ανεβαίνει και αγοράζει πραγματικό χρυσό σε τεράστιες ποσότητες, ενώ παράλληλα έχει αυξηθεί και πολύ η εκτύπωση πληθωριστικού νομίσματος, οπότε η ισοτιμία του χρυσού έχει πάρει γενικά την ανιούσα (έστω και με σκαμπανεβάσματα).

Το σύστημα του paper gold λειτούργησε πάντως για αρκετά χρόνια με καλά αποτελέσματα για τα δυτικά κράτη. Έως τώρα, οι κεντρικές τράπεζες της Δύσης είχαν φτάσει στο σημείο να...νοικιάζουν (!) ένα μέρος από το χρυσό τους σε μεγάλες τράπεζες (πχ JP Morgan, κτλ), ώστε αυτές να μοχλεύουν αυτό το χρυσό και να δημιουργούν paper gold. Η JP Morgan έβγαζε λεφτά, ενώ η κεντρική τράπεζα εισέπραττε ένα νοίκι, ενώ παράλληλα ήθελε και να υπάρχει αυτή η μόχλευση, ώστε να κρατιέται χαμηλά η ισοτιμία του χρυσού και να υποστηρίζεται έτσι η τιμή του δολαρίου.

Τώρα όμως τα πράγματα άλλαξαν, καθώς η Γερμανία και η σύμμαχοι της δε θέλουν πλέον να διατηρηθεί το δολάριο στη θέση του, και ετοιμάζονται να το αποκαθηλώσουν. Και εδώ κολλάει η Washington Agreement on Gold που αναφέραμε και πριν:

Η συμφωνία αυτή πρωτο-υπογράφηκε το 1999 (όταν δηλαδή βγήκε και το ευρώ) στην Ουάσινγκτον από τους κεντρικούς τραπεζίτες όλου του κόσμου. Ναι, ακόμα και ο Γκρινσπαν της FED την είχε υπογράψει. Η συμφωνία ανανεώνεται κάθε πέντε χρόνια, έχει δηλαδή ξανα-υπογραφεί το 2004 και το 2009. Μόνο που τα τελευταία χρόνια η Αμερική και η Αγγλία έχουν αποσυρθεί και ΔΕΝ την υπογράφουν πλέον, όπως λέει και το λινκ που σας έδωσα για τη συμφωνία.

Ο λόγος είναι διότι η συμφωνία προβλέπει μεταξύ άλλων ότι οι κεντρικές τράπεζες ΔΕ θα συνεχίσουν να νοικιάζουν το χρυσό τους για να δημιουργείται paper gold! Η Αμερική βλέπει ότι αυτό δεν τη συμφέρει, καθώς αν σταματήσει το paper gold, τότε..."άντε γεια" για το δολάριο που διαρκώς πληθωρίζεται.

Αντίθετα, η ευρωζώνη συνεχίζει να την υπογράφει, παρότι έχει σχεδόν μείνει μόνη μετά την αποχώρηση των υπόλοιπων δυτικών κρατών. Δηλαδή η ευρωζώνη δεσμεύεται νομικά πλέον ότι ΔΕ θα συνεχίσει να υποστηρίζει το σύστημα του paper gold!

Δείτε εδώ τους ακριβείς όρους που προβλέπει η WashingtonAgreement on Gold (η οποία είναι να ξανα-υπογραφεί το 2014, και σίγουρα αυτό θα είναι ένα σημαντικό event για εμάς και θα το αναλύσουμε αν είμαστε εδώ, παρότι οι περισσότεροι ούτε καν ασχολούνται με τέτοιες σημαντικές συμφωνίες μεταξύ των κεντρικών τραπεζών. Ακόμα και η αριστερά δεν πολυασχολείται!):

• Gold will remain an important element of global monetary reserves.
  The above institutions will not enter the market as sellers, with the exception of already decided sales.
  The gold sales already decided will be achieved through a concerted programme of sales over the next five years. Annual sales will not exceed approximately 400 tonnes and total sales over this period will not exceed 2,000 tonnes.
  The signatories to this agreement have agreed not to expand their gold leasings and their use of gold futures and options over this period. (σημείωση: no gold leasings = δε θα νοικιάσουν το χρυσό τους)
  This agreement will be reviewed after five years

14 Απρίλη 2020

Για σήμερα, ξεκινάμε με ένα ενδιαφέρον άρθρο που περιγράφει μία σημαντική-αλλά-υποτιμημένη πλευρά αυτής της κρίσης., καθώς η καραντίνα, η πανδημία, κτλ, θα φέρει, μεταξύ πολλών άλλων βέβαια, και περισσότερο αυτοματισμό, δηλαδή αντικατάσταση εργατών από μηχανές.

Αυτή η τάση ήδη υπήρχε, και τώρα θα επιταχυνθεί, για τους λόγους που ωραία εξηγεί το άρθρο. Δεν είναι αρνητικό αυτό, δεν φταίνε οι μηχανές, όπως έχουμε εξηγήσει και παλιότερα - αυτό που θα πρέπει να γίνει είναι να διεκδικήσουμε λιγότερες ώρες εργασίας, όπως πχ στην πρώτη βιομηχανική επανάσταση οι εργάτες σταμάτησαν κάποια στιγμή να σπάνε τις μηχανές (ναι, αυτό έκαναν αρχικά), και οργανώθηκαν για να διεκδικήσουν το 8ωρο:
Opinion: One nasty side effect of coronavirus: Robots will take our jobs at an even faster rate 

Την ίδια ώρα, η Amazon προσλαμβάνει 75000 νέους εργάτες, καθώς "οι δουλειές πάνε καλά" - αλλά από την άλλη...απολύει και κάποιους, και συγκεκριμένα αυτούς που "τόλμησαν" να πουν κάτι για τις συνθήκες εργασίας και την έλλειψη μέτρων προστασίας από το κωρονοιό. Αυτοί οι συγκεκριμένοι περίσσευαν.

Στην Ελλάδα, ο ΣΕΒ προσπαθεί να κάνει την κρίση ευκαιρία, προτείνοντας ότι πιθανό και απίθανο μέτρο μπορεί να σκεφτεί - δε θα περάσουν όλα αυτά, αλλά εντάξει, "ότι αρπάξουμε" ρε αδερφέ.

Σε άλλες χώρες, πχ στην Ισπανία, βλέπουμε εργάτες να επιστρέφουν σιγά-σιγά στις δουλειές τους, και όσοι αντέξουν. Μπροστά στο φάσμα της πείνας, η απειλή του κωρονοιού περνά σε δεύτερη μοίρα προφανώς...Και παράλληλα, ισχύει ότι σε τέτοιες καταστάσεις, την πληρώνουν πάντα "οι γέροι και τα γυναικόπαιδα" .

Σε μια άλλη είδηση από την Ελλάδα, ετοιμάζονται να αφήσουν τους δήμους ξεκρέμαστους από χρηματοδότηση:
Οι Δήμοι αναλαμβάνουν τη μισθοδοσία των αμειβομένων με καταβολή αντιτίμου
Δήμοι: Ευελιξία στη χρήση των κρατικών πόρων, αλλά όχι σε βάρος του προϋπολογισμού

Παράλληλα: Έρχονται μεγάλες αυξήσεις τιμών ακόμη και σε βασικά είδη διατροφής

Σε άλλες "ειδησούλες", μία ακόμα τράπεζα ανακοίνωσε κάτι τρύπες μερικών δις - εντάξει, κανένα πρόβλημα, θα τυπωθούν κι αυτά και θα δωθούν με συνοπτικές διαδικασίες ως ένα "πακέτο σωτηρίας", την ίδια ώρα που οι γέροντες πεθαίνουν, και οι εργάτες πεινάνε, και πάνε στη δουλειά υπό του φάσμα μιας πανδημίας, γιατί δεν έχουν άλλη επιλογή.

Την ίδια ώρα πάντως που η Δύση καλύπτει την μία τρύπα μετά την άλλη (αν πρόκειται για τους "μεγάλους παίκτες" πάντα), η Κίνα ανακοίνωσε...ένα ακόμα πλεόνασμα. Γιατί, ακόμα και σε συνθηκες καραντίνας, η Κίνα παράγει και εξάγει. Ακόμα και οι ιατρικές προμήθειες που τόσο ανάγκη τις έχουμε όλοι αυτή τη στιγμή, παράγονται στην Κίνα.

Το έχουμε ξαναπεί: όταν ο Β' Παγκόσμιος πόλεμος τελείωσε, οι ΗΠΑ είχαν μια τεράστια παραγωγική βάση (ενώ όλοι οι άλλοι είχαν αλληλοβομβαρδιστεί). Έτσι, οι ΗΠΑ παρήγαγαν τότε πάνω από το 50% των παγκόσμιων αγαθών. Και προφανώς βγήκαν από την κρίση του 1929 και το Β' Παγκόσμιο με πολλές απώλειες μεν, αλλά ως παγκόσμια υπερδύναμη δε. Κάτι αντίστοιχο θα γίνει τώρα με την Κίνα.

Σε μία είδηση που δείχνει τι γίνεται με τη θρησκεία παγκοσμίως, ας δούμε και αυτό το άρθρο με έναν παπά στην Αμερική, που αψηφούσε τον κορωνοιό και λειτουργούσε κανονικά, διότι η πίστη του θα τον σώσει, και τελικά...πέθανε από κορωνοιό:
Virginia pastor who defiantly held church service dies of coronavirus

Για το τέλος, ένα πραγματικά πολύ καλό άρθρο από την washington post, που περιγράφει την ιστορία ενός μπακάλη σε μια μαύρη και φτωχική γειτονιά της Αμερικής - ο άνθρωπος αυτός δίνε "βερεσέ" σε όλη τη γειτονιά τα είδη πρώτης ανάγκης που χρειάζονται, μιας και ολοένα και περισσότεροι πελάτες του δε μπορούν να τον πληρώσουν.

Αξίζει το χρόνο σας ως άρθρο, αν και οφείλουμε να σταθούμε σε ένα σημείο του, όπου ο μπακάλης αυτός λέει ότι αρχίζει πλέον και αυτός να "ζορίζεται", διότι μέχρι πότε μπορεί να δίνει "βερεσέ" τα εμπορεύματα του; Έχει δίκιο, διότι η φτώχεια δε θεραπεύεται με ανθρωπιά, μονάχα "καλύπτεται" από αυτή - και μόνο ως ένα σημείο. Από εκεί και πέρα είναι που χρειάζεται η πάλη για έναν άλλο κόσμο, αλλά αυτό δεν φαίνεται να βρίσκεται στα άμεσα σχέδια των εργατών, ούτε εδώ ούτε και παγκοσμίως. Οπότε, σχετικά με το άμεσο μέλλον μας...φτώχεια.

Το άρθρο πάντως όντως αξίζει, και μπορείτε να το διαβάσετε εδώ.

Ακολουθεί η επόμενη από τις επιλεγμένες αναδημοσιεύσεις παλιότερων άρθρων μας - το άρθρο που αναδημοσιεύουμε σήμερα είχε αρχικά δημοσιευτεί στις 7 Μαρτίου 2011 εδώ:

***

"Άρχισαν τα όργανα" - από "επίσημα χείλη" πλέον, και σαφώς από εδώ και πέρα θα έχουμε μεγάλες μάχες για ένα νέο "Μπρέτον Γουντς", καθώς η ηγεμονία των ΗΠΑ, που αντικατοπτριζόταν νομισματικά στη συνθήκη του Μτρέτον Γουντς, τελειώνει, και οι υπόλοιποι ιμπεριαλιστές πιέζουν ο καθένας για λογαριασμό του, ώστε οι νέοι συσχετισμοί να αποτυπωθούν [και] στο νομισματικό επίπεδο:

Εικόνα ανάλογη του 1971 βλέπει στο διεθνές νομισματικό σύστημα η αντιπρόεδρος της Fed
Πριν καταργηθεί το Breton Woods

Η αντιπρόεδρος της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας, Τζάνερ Γιέλεν, υποστήριξε πως το διεθνές συναλλαγματικό σύστημα αντιμετωπίζει σήμερα ακριβώς τα ίδια προβλήματα με εκείνα προ 40ετίας, όταν είχε εγκαταλειφθεί η μετατρεψιμότητα δολαρίου-χρυσού. Κατά τη διάρκεια συνεδρίου, που είχε διοργανώσει η Τράπεζα της Γαλλίας στο Παρίσι, η Γέλεν υπενθύμισε πως δεν έχουν εφαρμοστεί γενναίες μεταρρυθμίσεις στο συναλλαγματικό σύστημα, την ώρα που η δυσλειτουργία του θεωρείται ως μία από τις αιτίες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. «Το διεθνές συναλλαγματικό σύστημα, στην ουσία, υποφέρει πάντοτε από την ίδια ασυμμετρία που προκλήθηκε από την απώλεια του συστήματος του Breton Woods, δηλαδή από μία εμφανή διαφορά στις πιέσεις που αντιμετωπίζουν οι υπερχρεωμένες και πλεονασματικές χώρες για να επιτρέψουν αυτόματες μετατροπές, ή για να αναλάβουν πολιτικές που θα μειώνουν τις επίμονες παγκόσμιες ανισορροπίες», εξήγησε. Το σύστημα του Breton Woods, το οποίο εφαρμόστηκε το 1945 εξαρτιόταν από την μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό, με το οποίο συνδέονταν με μία σταθερή ισοτιμία τα υπόλοιπα ισχυρά νομίσματα στον κόσμο. Το σύστημα εγκαταλείφθηκε σταδιακά μέσα στη δεκαετία του 60 με την εξαπλούμενη διόγκωση του αμερικανικού εξωτερικού ελλείμματος, που είχε ενθαρρυνθεί από την αύξουσα παγκόσμια ζήτηση για δολάρια. Το 1971, η Ουάσιγκτον έθεσε τέλος στη μετατρεψιμότητα του δολαρίου, εγκαινιάζοντας το κυμαινόμενο συναλλαγματικό σύστημα, το οποίο επισήμως θεσπίσθηκε το 1976.

Στο θέμα έχουμε αναφερθεί πολλές φορές - θυμίζουμε ενδεικτικά ένα απόσπασμα από αυτό εδώ το άρθρο μας:

"Nixon Ends Bretton Woods International Monetary System" - το παραπάνω βίντεο είναι το τηλεοπτικό διάγγελμα του προέδρου της Αμερικής Ρ. Νίξον, όταν ανακοίνωσε την κατάργηση του "κανόνα του χρυσού", καθώς και προσωρινούς δασμούς στις εισαγωγές των ΗΠΑ

Αν δείτε το βίντεο (είναι σύντομο - διαρκεί 4 λεπτά), θα δείτε ότι ο Νίξον καταρχήν προσπαθεί να βγάλει τον εαυτό του, την κυβέρνηση και το κράτος των ΗΠΑ "λάδι". Αυτοπαρουσιάζεται ως το "θύμα" μιας "άνανδρης επίθεσης" των "κακών κερδοσκόπων" εναντίον του δολαρίου.

Δε θα υπερασπιστούμε βέβαια τους κερδοσκόπους - απλά ο ατομικός πλουτισμός είναι η βάση ολόκληρου του καπιταλιστικού συστήματος, και είναι μάλλον γελοίο να βλέπει κανείς τους υπερασπιστές του συστήματος αυτού να βοηθούν και να ευχαριστούν τους τραπεζίτες και τους χρηματιστές που δίνουν δάνεια και βοηθούν έτσι "να κινηθεί η αγορά", αλλά όταν ξεσπά κρίση τότε να τα ρίχνουν όλα σε αυτούς, παρουσιάζοντας την κυβέρνηση, τους βιομήχανους και -κυρίως- τον ολιγαρχικό έλεγχο της παραγωγής από τους κεφαλαιοκράτες ως κάτι το "καλό", αν όχι ως κάτι που είναι..."υπεράνω κριτικής"!

Ας γυρίσουμε όμως σε αυτή την ιστορική απόφαση του Νίξον, που την ανακοίνωσε μέσω τηλεόρασης και με το γνωστό λαϊκίστικο στιλ που έχουν όλες οι κυβερνήσεις σε τέτοιες περιπτώσεις (παρεμπιπτόντως, μην εκπλαγείτε αν κάποια στιγμή, αργά ή γρήγορα, ανοίξετε και εσείς μια μέρα την τηλεόραση, το ραδιόφωνο ή το ίντερνετ, κτλ, και δείτε τον αντίστοιχο "Νίξον" ή μια ομάδα από "Νίξον" να σας ανακοινώνουν μερικά νέα διατάγματα σχετικά με το χρυσό).

Στην ομιλία του, ο Νίξον αναφέρει τις έντονες επιθέσεις των κερδοσκόπων εναντίον του δολαρίου που παρατηρούνταν τότε (και παρατηρούνται και σήμερα).
Ο λόγος για τον οποίο οι κερδοσκόποι όντως επιτίθονταν εναντίον του δολαρίου είναι πως, σε αντίθεση με αυτό που ισχυρίζεται ο Νίξον, ότι "η οικονομια των ΗΠΑ ήταν καταπληκτική", η οικονομία των ΗΠΑ ΔΕΝ ήταν "καταπληκτική".

Ήταν βέβαια μια μεγάλη οικονομία, ωστόσο ΔΕΝ ήταν και τόοοσο "καταπληκτική", σε σχέση με αυτό που ήταν όταν υπογράφτηκε η συνθήκη του Μπρέτον Γουντς.

Όταν υπογράφτηκε αυτή η συνθήκη, μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι ΗΠΑ ήταν με διαφορά σε καλύτερη θέση απ' όλον τον δυτικό κόσμο, του οποίου και έγιναν ηγεμόνες.
Από οικονομικής άποψης, είχαν μεγάλη βιομηχανία, που είχε μάλιστα μείνει και σχετικά ανέπαφη από τους φασίστες (σε αντίθεση πχ με την Αγγλία, που ως τότε κυριαρχούσε, αλλά τώρα είχε βομβαρδιστεί άγρια από τις δυνάμεις του Χίτλερ, και ζήτησε μάλιστα δάνειο από τις ΗΠΑ για να βγάλει πέρα, δάνειο το οποίο και έλαβε, με αντάλλαγμα να συμφωνήσει στους όρους των ΗΠΑ για το Μπρέτον Γούντς).

Αυτό που καθόρισε το Μπρέτον Γούντς για το δυτικό κόσμο (η πρώην ΕΣΣΔ ανέλαβε το "ανατολικό μπλοκ") ήταν πως το δολάριο, ως νέο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, θα είχε μια σταθερή ισοτιμία με το χρυσό, και τα άλλα νομίσματα θα συνδέονταν ΟΧΙ με το χρυσό, αλλά με το δολάριο. Δηλαδή το δολάριο ήταν ουσιαστικά ισοδύναμο του χρυσού!

Το πρόβλημα είναι πως, με την πάροδο του χρόνου, οι άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις άρχισαν να 'ανακτούν έδαφος", ανασυγκροτώντας την κατεστραμμένη παραγωγική τους βάση και μπορούσαν πλέον να κοιτάζουν σχεδόν "στα ίσια" τις ΗΠΑ. Άρα, ναι μεν οι ΗΠΑ στα χρόνια του Νίξον ήταν ακόμα η κραταιά δύναμη, αλλά ΔΕΝ ήταν και τόοοσο κραταιά όσο επί Μπρέτον Γουντς.

Επιεπλέον, όπως είχε παρατηρήσει από το 1960 περίπου ο Τρίφιν, στο γνωστό "δίλημμα του Τρίφιν" όπως ονομάζεται το φαινόμενο, το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα είναι κάτι που το θέλουν όλοι. Γι' αυτό και πρότεινε αντί για το δολάριο να υιοθετηθεί ένα παγκόσμιο νόμισμα, κάτι που είχε προτείνει και ο Κέινς παλιότερα. Ο λόγος είναι το ότι αν όλοι θέλουν το δολάριο, τότε οι ΗΠΑ είχαν το εξής δίλημμα:

Α) θα πρέπει να τυπώνουν διαρκώς νέα δολάρια για να καλύψουν τη ζήτηση και να συνεχίσει έτσι να υπάρχει καπιταλιστική ανάπτυξη (πχ όλοι χρειάζονται δολάρια για να αγοράσουν πετρέλαιο, και αν δεν έχουν πετρέλαιο, δε μπορούν να έχουν ανάπτυξη), κάτι που όμως είναι προφανώς πληθωριστικό, υποτιμά το δολάριο δηλαδή

Β) θα πρέπει να μην τυπώνουν διαρκώς φρέσκο χρήμα, προκειμένου να μην [υπερ]πληθωριστεί "μέχρι τέλους" το δολάριο, κάτι που όμως θα σταματήσει σε τεράστιο βαθμό την παγκόσμια καπιταλιστική ανάπτυξη.

Οι ΗΠΑ συνέχισαν να τυπώνουν χρήμα, φαινόμενο μάλιστα που γιγαντώθηκε και λόγω του πολέμου στο Βιετνάμ στα χρόνια του Νίξον, ο οποίο κόστισε πολύ ακριβά [και] από οικονομικής άποψης.

Όμως, θυμηθείτε αυτό που είπαμε και πιο πριν, ότι δηλαδή το δολάριο ήταν ισοδύναμο του χρυσού, με τον οποίο ήταν συνδεδεμένος με μια σταθερή ισοτιμία.

Όμως, ο χρυσός δεν "εκτυπώνεται", άλλωστε, ένα από τα βασικά του πλεονεκτήματα ως αποθήκη πλούτου εδώ και χιλιάδες χρόνια, ανεξαρτήτως σε πιο "χρηματοποιημένο" σύστημα βρισκόμαστε, είναι ακριβώς το ότι είναι σπάνιος, και εξορύσσεται με "αργό ρυθμό".

Αν όμως οι ΗΠΑ τυπώνουν πολλά δολάρια, και ο χρυσός που έχουν μένει σχετικά σταθερός, πώς γίνεται να διατηρηθεί η μεταξύ τους σταθερή ισοτιμία;

Είναι σα να λέμε ότι βάζω δύο αυτοκίνητα δίπλα-δίπλα στο δρόμο, και ενώ το ένα "ίσα που τσουλάει", το άλλο τρέχει με 100χμλ/ώρα, αλλά παρόλα αυτά εγώ περιμένω να παραμείνουν δίπλα-δίπλα.

Ε αυτό δε γινόταν. Άρα, θα έπρεπε να αλλάξει η μεταξύ τους ισοτιμία, δηλαδή το δολάριο να υποτιμηθεί έναντι του χρυσού (που παραμένει γενικά σταθερός όπως είπαμε). Αφού οι ΗΠΑ ήθελαν να το πληθωρίσουν, θα έπρεπε να δεχτούν και την υποτίμηση του. Αυτό το είχαν προφανώς καταλάβει και οι κερδοσκόποι, εξ ου και οι "επιθέσεις" τους εναντίον του δολαρίου που αναφέρει και ο Νίξον (όλοι αγόραζαν χρυσό και πούλαγαν τα δολάρια, αναμένοντας μια υποτίμηση του δολαρίου έναντι του χρυσού).

Αυτό που έκανε ο Νίξον ήταν να καταργήσει εντελώς τη μεταξύ τους σχέση, τον "κανόνα του χρυσού". Αυτό "του έλυσε τα χέρια", προκειμένου να μπορεί να τυπώσει όσα δολάρια ήθελε.

Επίσης, όπως έχουμε δει και σε παλιότερα άρθρα, οι ΗΠΑ έκαναν μια συμφωνία με τους πετρελαιάδες, ώστε οι χώρες αυτές να δέχονται ως πληρωμή για το πετρέλαιο τους δολάρια και μόνο δολάρια, και οι ΗΠΑ ως αντάλλαγμα τους έχουν αφήσει ανενόχλητους να σχηματίσουν το καρτέλ του (ΟΠΕΚ), καθορίζοντας μονοπωλιακά τις τιμές. Έτσι, οι ΗΠΑ "προστάτευσαν" το δολάριο, καθώς έστω και άτυπα το έχουν συνδέσει με έναν "κανόνα του πετρελαίου", υποχρεώνοντας όλες τις χώρες να εξακολουθούν να χρειάζονται δολάρια, και άρα να το στηρίζουν.

Όμως, καθώς πλέον το δολάριο πληθωρίζεται με ρυθμούς-ρεκόρ, τα "ξεχασμένα" αυτά διλήμματα ξαναέρχονται στη επιφάνεια, και μάλιστα πιο έντονα από ποτέ:

Το δολάριο πληθωρίζεται σε ρυθμούς ρεκόρ, η οικονομία των ΗΠΑ είναι μη ανταγωνιστική σε σχέση πχ με αυτή της Γερμανίας ή της Κίνας (πότε είδατε για τελευταία φορά σε κάτι να αναγράφεται "made in USA";), και σιγα-σιγα δημιουργείται "αντίπαλο δέος" για τις ΗΠΑ με τη συμμαχία Κίνας Ρωσίας, και την Ευρώπη (Γερμανία-Γαλλία) να έλκεται από αυτούς.

Το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα δεν έχει πολύ χρόνο ζωής, διότι οι ΗΠΑ θα το πληθωρίσουν (ήδη έχει αρχίσει) "μέχρι τέλους".

Όσο περισσότερο το αντιλαμβάνονται αυτό οι ανταγωνιστές τους, τα υπόλοιπα κράτη, διάφοροι "κερδοσκόποι" (ιδιώτες κεφαλαιοκράτες), κτλ, τόσο θα απομακρύνονται από αυτό, προκειμένου να μη χάσουν άλλα λεφτά, και θα πιέζουν για ένα νέο παγκόσμιο νομισματικό σύστημα, που θα αντανακλά τους νέους συσχετισμούς δυνάμεων. Η πίεση αυτή θα είναι "διακριτική", όσο το δυνατόν, ώστε "να μη ξυπνήσουν τα κοιμισμένα πλήθη", και έχουμε μια ανεξέλεγκτη κατάρρευση του δολαρίου, αντί για μια όσο το δυνατόν ελεγχόμενη (απ' αυτούς) και μακρόχρονη κατάρρευση του, ώστε να ελαχιστοποιήσουν τις απώλειες τους (μιας και οι περισσότεροι "μεγάλοι παίχτες", κεντρικές τράπεζες, κτλ) κατέχουν πολύ μεγάλες ποσότητες δολαρίων).

Όσο για το χρυσό, τα έχουμε πει χίλιες φορές. Είναι, μαζί βέβαια με το ασήμι (σε δεύτερο έστω ρόλο), τα μόνα νομίσματα που θα μείνουν σταθερά, όταν όλα τα άλλα θα πληθωρίζονται (υποτιμούνται).

Άλλωστε, αυτή είναι η "λειτουργία" του χρυσού, είναι αποθήκη του πλούτου.

Η μεταπολεμική περίοδος ήταν μια σχετικά μεγάλη, από ιστορικής άποψης, περίοδος αδιάκοπης καπιταλιστικής ανάπτυξης. Υπήρξαν βέβαια και εξεγέρσεις, και πόλεμοι, και χούντες, και χίλια δυο άλλα. Γενικά μιλώντας όμως, είχαμε καπιταλιστική ανάπτυξη. Άρα, γιατί να αποθηκεύσει κάποιος το κεφάλαιο του στο χρυσό, όταν μπορεί να το επενδύσει σε βιομηχανίες, στο χρηματιστήριο ή ξέρω και εγώ που αλλού, και να αυγατίσει έτσι τον πλούτο (το κεφάλαιο) του;

Η μεταπολεμική περίοδος τελειώνει όμως - και έως ότου "κινεζοποιηθούν" οι εργάτες στη δύση, ώστε να είναι ανταγωνιστικοί με αυτούς της Κίνας ή έστω της Βουλγαρίας, μην περιμένετε επενδύσεις. Έτσι, όλοι "αποθηκεύουν" το κεφάλαιο τους στο χρυσό, περιμένοντας "καλύτερες μέρες" για επενδύσεις (δηλαδή την "κινεζοποίηση" των εργατών).

Είδαμε ότι ο πρόεδρος της Παγκόσμιας τράπεζες πρότεινε να επανασχεδιαστεί το SDR, το παγκόσμιο νόμισμα του ΔΝΤ, και να συμπεριλάβει μέσα του όχι μόνο το δολάριο, το ευρώ, το γιεν και τη λίρα όπως τώρα, αλλά και το γουάν και το χρυσό...

---

Επίσης, θυμίζουμε και αυτά που έχουμε δει για την λεγόμενη "πετρελαϊκή κρίση" του 1973:

Η φωτογραφία είναι από την πετρελαική κρίση του 1973, με τα βενζινάδικα να μην έχουν βενζίνη, διότι ο ΟΠΕΚ είχε σταματήσει τις εξαγωγές πετρελαίου. Το γιατί το έκανε αυτό μας το λέει και η wikipedia, αν και οι αναγνώστες μας θα το ξέρουν ήδη (το έκαναν διότι δεν ήθελαν να πληρώνονται σε δολάρια, όταν οι ΗΠΑ διαρκώς τα πληθώριζαν, και ζητούσαν να πληρωθούν σε χρυσό. Σας θυμίζει κάτι η όλη φάση; Ετοιμαστείτε για μια επανάληψη, αλλά αυτή τη φορά θα είναι 'μέχρι τέλους' η κρίση

Από ένα σχετικά καλό (όχι τέλειο, αλλά καλό) άρθρο της wikipedia:

US off the Gold Exchange Standard (whereby only the value of the US dollar had been pegged to the price of gold and all other currencies were pegged to the US dollar), allowing the dollar to "float". Shortly thereafter, Britain followed, floating the pound sterling. The industrialized nations followed suit with their respective currencies. In anticipation of the fluctuation of currencies as they stabilized against each other, the industrialized nations also increased their reserves (printing money) in amounts far greater than ever before. The result was a depreciation of the value of the US dollar, as well as the other currencies of the world. Because oil was priced in dollars, this meant that oil producers were receiving less real income for the same price. The OPEC cartel issued a joint communique stating that forthwith they would price a barrel of oil against gold. This led to the "Oil Shock" of the mid-seventies. In the years after 1971, OPEC was slow to readjust prices to reflect this depreciation. From 1947-1967 the price of oil in U.S. dollars had risen by less than two percent per year. Until the Oil Shock, the price remained fairly stable versus other currencies and commodities, but suddenly became extremely volatile thereafter. OPEC ministers had not developed the institutional mechanisms to update prices rapidly enough to keep up with changing market conditions, so their real incomes lagged for several years. The substantial price increases of 1973-74 largely caught up their incomes to Bretton Woods levels in terms of other commodities such as gold.

13 Απρίλη 2020

Χαιρετίζει ο Τραμπ την συμφωνία για μείωση της παραγωγής πετρελαίου

"Αυτό θα σώσει εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας στον ενεργειακό τομέα στις Ηνωμένες Πολιτείες", ανέφερε ο Αμερικανός πρόεδρος. Ο Τραμπ πρόσθεσε ότι ευχαρίστησε και συνεχάρη για τη συμφωνία τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν και τον βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας Σαλμάν.

Είναι πλέον φανερό ότι το "παραδοσιακό" καρτέλ του πετρελαίου που είχαν φτιάξει οι Σαουδάραβες, ο ΟΠΕΚ, δεν υπάρχει πλέον. Τουλάχιστον όχι με τη μορφή που είχε. Πλέον, υπάρχει ο "ΟΠΕΚ+", δηλαδή ο παλιός ΟΠΕΚ, μαζί με τη Ρωσία (εξ ου και το "+"). Και είναι φανερό ότι, ολοένα και περισσότερο, οι συνέταιροι αυτοί ελέγχουν την αγορά του πετρελαίου, δηλαδή του #1 εμπορεύματος στην εποχή μας. Για να δούμε τα νεότερα από τους συνέταιρους αυτούς (που τα δυτικά ΜΜΕ τουε θέλουν να "τσακώνονται"):

Russia Fund Says Will Continue to Invest in Saudi Arabia: Al-Arabiya

Russia's sovereign wealth fund will continue to invest in Saudi Arabia's Vision 2030 development programme, the Saudi-owned Al-Arabiya channel on Monday cited the head of the fund as saying.

Όσο για την Κίνα, δίνει πετρέλαιο σε χαμηλή τιμή στην Κίνα, δηλαδή τον πελάτη που αγοράζει περισσότερο πετρέλαιο από οποιονδήποτε άλλο (και άρα πρέπει να τον προσέξει όσο κανέναν άλλο...):

Aramco Cuts Oil Pricing to Asia Even After OPEC+ Output Deal

State-run Saudi Aramco reduced official selling prices for May exports to Asia and the Mediterranean region, according to a price list seen by Bloomberg. The world’s biggest exporter raised pricing to the U.S. and trimmed discounts for some barrels to northwest Europe.

By decreasing its official selling prices to Asia for a second consecutive month, Aramco is discounting its oil to some of the lowest levels in at least two decades. Asia is Aramco’s biggest market, indicating that the producer is seeking to defend its share of sales in the region even as it trims output

Και μιας και αναφερθήκαμε στην Κίνα, διαβάζουμε στους Financial Times ότι έχει και αυτή πρόβλημα, γιατί ναι μεν τα μαγαζιά σιγά-σιγά ανοίγουν (τουλάχιστον αυτό είναι το σχέδιο, τώρα αν ο κωρονοιός ξαναεμφανιστεί, θα δούμε...), αλλά ο κόσμος δεν ψωνίζει και πολύ...

Η διαφορά με την Αμερική, και γενικότερα με τη Δύση (πλην Γερμανίας), η Κίνα έχει τεράστια αποθεματικά, πλεονάσματα, και μπορεί να στηριχθεί εκεί σε μια "δύσκολη στιγμή" όπως αυτή. Και γι΄αυτό δε χρειάζεται να τυπώσει τρισεκατομμύρια επί τρισεκατομμυρίων, καταστρέφοντας την αξία του νομίσματος της.Όχι πως δε θα περάσει κρίση κι αυτή, αλλά η κρίση αυτή είναι "αντιμετωπίσιμη" για μια χώρα με τη βιομηχανική βάση της Κίνας. Για τη Δύση όμως...

China’s retailers face hard truth: If you reopen, they won’t come

Shopping malls and stores in China have quickly reopened as the government promotes a return to business as usual, only to see consumers stay home and keep their purse strings tight or shop online. 

Customer traffic is “less than half of usual levels” said a worker at a Walmart store in a Shanghai suburb late last month. Shelves in the vegetable and meat departments were well stocked, but few shoppers passed through the aisles during the normally busy late-afternoon hours. Even with its online delivery service, “sales are not growing at all”, the worker said.

Στην Αμερική, οι τρύπες ανοίγουν οι μία μετά την άλλη - όχι πως δε καλυφθούν βέβαια, η FED θα αγοράσει ομόλογα, χρέη, στεγαστικά δάνεια, φοιτητικά δάνεια, μετοχές, ή οτιδήποτε άλλο πάει να πέσει:

• Cities in Serious Trouble as People Can't Pay Property Taxes
• JPMorgan Scrambles To Raise Mortgage Borrowing Standards Ahead Of "Biggest Wave Of Defaults In History"
• One of the largest pork processing facilities in the US is closing until further notice

Και μια είδηση από το μέτωπο του κωρονοιού, καθώς συνεχώς πέφτει το μάτι μου σε άρθρα που περιγράφουν ότι δεν επηρεάζεται και τόοοοσο πολύ από τη ζέστη, οπότε ίσως να υποχωρήσει, αλλά δε θα φύγει εντελώς ούτε το καλοκαίρι. Θα φανεί, αλλά πάντως αν ισχύει είναι τεράστιο ζήτημα:
Γιατί δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι ο ζεστός καιρός θα σταματήσει τον κορονοϊό

Για το τέλος, μία ακόμα από τις επιλεγμένες αναδημοσιεύσεις παλιότερων άρθρων μας - η σημερινή αναδημοσίευση είναι από τις  6 Ιανουαρίου 2011, και το αρχικό άρθρο μπορεί να βρεθεί εδώ:

***

Ανήμερα Πρωτοχρονιάς, διαβάσαμε την εξής είδηση στο bloomberg:

India May Settle Iran Oil Imports in Dirham, Yen, Asharq Says India may pay for its oil imports from Iran in yen or the United Arab Emirates’ dirham to avoid straining its relations with the U.S. and the European Union, Asharq al-Awsat said today, citing an Indian official. Iran and India are looking at options like settling their trade in other currencies than the euro or the dollar or by transferring payments to a bank account in China or Japan, said the newspaper, citing an unidentified Indian official who is taking part in talks between the two countries. The Indian central bank on Dec. 27 asked companies to stop using the Asian Clearing Union mechanism for their trade with Iran, effectively stopping settlements in dollars and euros. The Asian Clearing Union, based in the Iranian capital Tehran, settles trade transactions from Bangladesh, Bhutan, India, Iran, Nepal, Pakistan, Maldives, Myanmar and Sri Lanka.

Με απλά λόγια, αυτό που μας λέει το άρθρο, είναι πως η Ινδία προσπαθεί να αποφύγει το δολάριο, αλλά και το ευρώ, ως μέσο συναλλαγών.

Πρόσφατα εξάλλου είχαμε δει ότι και η Κίνα με τη Ρωσία συμφώνησαν να διεξάγουν τις μεταξύ τους εμπορικές συναλλαγές σε ρούβλια και γουάν, αντί να χρησιμοποιούν το δολάριο (επίσης, πρόσφατα ξεκίνησε η λειτουργία ενός μεγάλου ενεργειακού αγωγού από τη Ρωσία στην Κίνα...):

Με γουάν-ρούβλι οι συναλλαγές Ρωσίας-Κίνας

Στις 15 Δεκεμβρίου ξεκινά ήδη στο χρηματιστήριο της Μόσχας η διαπραγμάτευση γουάν και ρουβλίων, στο πλαίσιο της πρόσφατης συμφωνίας μεταξύ Ρωσίας και Κίνας για την υιοθέτηση αντί του δολαρίου των εθνικών τους νομισμάτων στις μεταξύ τους διμερείς συναλλαγές. Ηδη περί τις 40 τράπεζες έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για συναλλαγές στο κινεζικό νόμισμα και το ρούβλι. Στην Κίνα από τις 22 Νοεμβρίου δημοσιεύεται συναλλαγματική ισοτιμία γουάν/ρουβλίου. Η Κίνα ετοιμάζεται να αγοράσει με ρούβλια ξύλο, άνθρακα και θαλασσινά από τη Ρωσία. Η Ρωσία επιδιώκει να διεθνοποιήσει τη χρήση του ρουβλίου και να μειώσει την εξάρτησή της από το δολάριο, νόμισμα από το οποίο προέρχεται το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων της λόγω των εξαγωγών πετρελαίου και αερίου. Η Ρωσία έχει επίσης ταχθεί υπέρ ενός πολυμερούς διεθνούς νομισματικού συστήματος, το οποίο θα στηρίζεται σε καλάθι νομισμάτων (δολάριο, ευρώ, στερλίνα, γεν).

Ο λόγος που οι λοιποί ιμπεριαλιστές προσπαθούν να απεξαρτηθούν από το δολάριο, είναι διότι απλούστατα το δολάριο υποτιμάται μαζικά, αντανακλώντας και την πτώση των ΗΠΑ, που αδυνατούν να κυβερνούν τον κόσμο, όπως έκαναν τις προηγούμενες δεκαετίες.

Εξάλλου, η δύση εδώ και χρόνια σαπίζει, και ο μόνος λόγος που "η αγορά κινιόταν" τις τελευταίες δεκαετίες, "καλύπτωντας" την παρακμή, ήταν ο τραπεζικός δανεισμός, που υποκαθιστούσε τη φυγή του κεφαλαίου προς Ασία και άλλους παρόμοιους προορισμούς με συνθήκες - κάτεργα για τους εργάτες, που ήταν άρα πιο "ανταγωνιστικοί". Τα δάνεια δε μπορούν να αποπληρωθούν όμως, άρα οι τράπεζες είναι χρεωκοπημένες, άρα "πρέπει" τα κράτη να τις σώσουν, και το κάνουν, τυπώνοντας χρήμα με τη σέσουλα και δίνοντας το όλο σε αυτές ("πακέτα σωτηρίας").

Αυτό όμως σημαίνει ότι θυσιάζουν το νόμισμα τους (ιδίως το δολάριο, μιας και η Γερμανία, προς το παρόν, "συγκρατεί" την πτώση του ευρώ (σε σύγκριση με το δολάριο)).

Από τη στιγμή που το νόμισμα πέφτει, όσοι θέλουν να συσσωρεύσουν (αποθηκεύσουν) πλούτο ψάχνουν πλέον για άλλο μέσο αποθήκευσης (και το έχουν ήδη μπροστά τους, είναι ο χρυσός). Και προφανώς θα πάψουν να χρησιμοποιούν το δολάριο ως μέσο συναλλαγών όσο μπορούν.

Όσο για το ευρώ, ή όποιο άλλο νόμισμα χρησιμοποιεί η Γερμανία στο μέλλον, αυτό θα τα πάει σχετικά καλά (και ας το "αποφεύγει" η Ινδία). Δεν είναι τυχαίο που Ρωσία και Κίνα στηρίζουν το ευρώ, καθώς αντιλαμβάνονται ότι το νόμισμα της Γερμανίας μπορεί να καλύψει σε σημαντικό βαθμό το "κενό" που αφήνει η πτώση του δολαρίου, ενώ τα συνδυασμένα αποθέματα χρυσού της ευρωζώνης είναι αρκετά μεγάλα ("στους τυφλούς βασιλεύει ο μονόφθαλμος άλλωστε", και οι άλλοι έχουν ακόμα λιγότερο χρυσό), και εγγυώνται ότι υπάρχει μια -σχετική- κάλυψη του ευρώ σε μια κατάρρευση.

Βέβαια, η αποκαθίλωση του δολαρίου από παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα δε αφήνεται να γίνει "ανεξέλεγκτα" - αντίθετα είναι φανερή η προσπάθεια που γίνεται η πτώση αυτή να είναι όσο το δυνατόν "ελεγχόμενη".

Βασικός πυλώνας στήριξης του δολαρίου είναι εδώ και χρόνια η σύνδεση του με το πετρέλαιο: Οι ΗΠΑ μπορεί να κατήργησαν το κανόνα του χρυσού", αλλά πέτυχαν έναν ιδιότυπο "κανόνα του πετρελαίου":

Όπως είχε παρατηρήσει και ο οικονομολόγος Τρίφιν σε έκθεση του προς το Αμερικανικό Κογκρέσο εδώ και δεκαετίες, από τη στιγμή που το δολάριο ήταν παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, οι ΗΠΑ είτε θα έπρεπε διαρκώς να τυπώνουν δολάρια για να υπάρχει έτσι αρκετή ρευστότητα στον κόσμο, ώστε να γίνονται οι συναλλαγές σε δολάρια και να "κινείται η παγκόσμια αγορά", είτε θα έπρεπε να μην τυπώνουν δολάρια, ώστε το δολάριο να μην πληθωρίζεται (υποτιμάται), κάτι που όμως θα δημιουργούσε τρομερή έλλειψη ρευστότητας στις παγκόσμιες συναλλαγές, που απαιτούν δολάρια.

Οι ΗΠΑ επέλεξαν προφανώς να τυπώσουν δολάρια, και αυτό τις οδήγησε και στο να καταργήσουν τη σύνδεση του δολαρίου με το χρυσό (που η ποσότητα του παραμένει σχετικά σταθερή, δεν πληθωρίζεται, και άρα δε μπορούσε να έχει σταθερή ισοτιμία με το δολάριο που διαρκώς πληθωρίζεται).

Όμως, οι ΗΠΑ κατάφεραν να συνδέσουν το δολάριο με το πετρέλαιο, η τιμή του οποίου καθορίζεται σε δολάρια (και μόνο σε δολάρια ( εξ ου και ο όρος"πετροδολάρια")). Έτσι, αν θέλει κανείς πετρέλαιο, πρέπει να πληρώνει σε δολάρια τους πετρελαιάδες. Σε αντάλλαγμα, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι τους δε βγάζουν άχνα για το μεγαλύτερο καρτέλ τους κόσμου, τον ΟΠΕΚ, που ελέγχει μονοπωλιακά τις τιμές του πετρελαίου (πόσο είπαμε αλήθεια ότι πληρώνετε τη βενζίνη στο βενζινάδικο; Είναι εντυπωσιακό το πόσα ακούγονται για τους μικροεγκληματίες βενζινοπώλες που κλέβουν με τσιπάκια στις αντλίες, την ίδια ώρα που δεν ακούγεται τίποτα για τους μεγαλοαπατεώνες του ΟΠΕΚ που έχουν ρημάξει τους λαούς σε παγκόσμια κλίμακα)

Η πτώση των ΗΠΑ όμως φέρνει "ρωγμές" στη συμφωνία αυτή με τον ΟΠΕΚ, που πλέον εξάλλου έχει βρει άλλο πελάτη (την Κίνα, που καταναλώνει ακόμα περισσότερη ενέργεια από τις ΗΠΑ και γενικώς "ανεβαίνει").

Ο πρώτος που αμφισβήτησε τη σύνδεση του πετρελαίου με το δολάριο, ήταν ο γνωστός Σαντάμ Χουσείν.

Το 2000, το Ιράκ άρχισε να πουλάει πετρέλαιο και σε ευρώ, κάτι που μάλιστα του απέφερε και κέρδη, σε σχέση με το να το πούλαγε σε δολάρια, καθώς το ευρώ ανατιμήθηκε σε σχέση με το δολλάριο. Ας δούμε ένα άρθρο της Guardian από το 2003 επί του θέματος:

Iraq nets handsome profit by dumping dollar for euro A bizarre political statement by Saddam Hussein has earned Iraq a windfall of hundreds of million of euros. In October 2000 Iraq insisted on dumping the US dollar - 'the currency of the enemy' - for the more multilateral euro. The changeover was announced on almost exactly the same day that the euro reached its lowest ebb, buying just $0.82, and the G7 Finance Ministers were forced to bail out the currency. On Friday the euro had reached $1.08, up 30 per cent from that time. Almost all of Iraq's oil exports under the United Nations oil-for-food programme have been paid in euros since 2001. Around 26 billion euros (£17.4bn) has been paid for 3.3 billion barrels of oil into an escrow account in New York. The Iraqi account, held at BNP Paribas, has also been earning a higher rate of interest in euros than it would have in dollars. At the time of the change the UN issued a report saying that the move could cost Iraq up to £270 million. Independent experts questioned the value of buying into a plummeting currency. αχαχαχ, το ευρώ εννοείται ότι τα πήγε καλύτερα από το δολάριο (ή μάλλον, λιγότερα άσχημα από το δολάριο, μιας και όλα τα νομίσματα πέφτουν σε σχέση με το χρυσό που μένει σταθερός)

Μετά από αυτή την κίνηση του Σαντάμ, που μάλιστα ήταν και επωφελής, οι ΗΠΑ μπούκαραν και τον ισοπέδωσαν. Προφανώς αν συνέχιζε ο -πρώην σύμμαχος- Σαντάμ, θα έβρισκε και μιμητές, και τότε το δολάριο θα έχανε την "αποκλειστικότητα" που τώρα έχει ως νόμισμα των συναλλαγών πετρελαίου.

Ο Σαντάμ μάλιστα κρεμάστηκε και οι ΗΠΑ το έδειξαν ως προειδοποίηση σε όλους και στην παγκόσμια τηλεόραση. Όσο για τα ανδρείκελα που τοποθέτησαν οι ΗΠΑ στο Ιράκ, εννοείται πως ανέτρεψαν την απόφαση του Σαντάμ να πουλάει πετρέλαιο σε ευρώ, και επανέφεραν το μονοπώλιο του δολαρίου.

Λίγο μετά όμως εμφανίστηκε κι άλλος, ο Αχμαντινετζάντ. Και αν μπορούσαν να ανοίξουν και τρίτο ταυτόχρονο μέτωπο οι ΗΠΑ, εκτός του Ιράκ και του Αφγανιστάν, θα το είχαν ήδη κάνει, καθώς άσχετα με το πυρηνικά που έχει ή δεν έχει το Ιράν, έχει σίγουρα μια [οικονομική] πυρηνική βόμβα, την πώληση πετρελαίου σε άλλο νόμισμα από το δολάριο. Δεν είναι τυχαίο που διαρκώς μας λένε για το πόσο απάνθρωπο είναι το εκεί καθεστώς (ενώ πχ για το τρισχειρότερο καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας δεν λένε ποτέ τίποτα, μιας και αυτοί είναι πιστοί στο δολάριο)

Πριν μερικά χρόνια, το Ιράν άρχισε να φωνάζει και αυτό εναντίον του δολαρίου, και θέλησε να πουλήσει σε ευρώ το πετρέλαιο του (ενώ τώρα είδαμε στην αρχή του ποστ ότι ετοιμάζεται να σναλλάσεται με την Ινδία σε άλλα νομίσματα πλην του δολαρίου, αλλά και του ευρώ). Εδώ ένα άρθρο του Reuters από το 2007:

Iran stops selling oil in U.S. dollars -report The ISNA news agency did not give a direct quote from Oil Minister Gholamhossein Nozari. A senior oil official last month said "nearly all" of Iran's crude oil sales were now being paid for in non-U.S. currencies. For nearly two years, OPEC's second biggest producer has been reducing its exposure to the dollar, saying the weak U.S. currency is eroding its purchasing power. Iranian President Mahmoud Ahmadinejad, who often rails against the West, has called the U.S. currency a "worthless piece of paper." Nozari told ISNA: "In regards to the decrease in the dollar's value and the loss exporters of crude oil have endured from this trend, the dollar is no longer a reliable currency." "This is why, at the meeting of the heads of states, Iran proposed to OPEC members that a currency (for oil exports) would be determined that would be reliable and would not cause any loss to exporter countries," he said.

Όσο πέφτουν τα νομίσματα της δύσης, τόσο τα πετρελαιοπαραγωγικά κράτη θα στραφούν πχ στο χρυσό ή σε άλλα νομίσματα ως πληρωμή , προκειμένου να μη χάσουν τα λεφτά τους.

Τα νομίσματα όμως της δύσης "πρέπει" να πέσουν, ώστε να τυπωθεί χρήμα για τις χρεωκοπημένες τράπεζες, και για να μειωθεί εμμέσως ο μισθός των εργατών (πχ δείτε το πόσο πέφτει το ευρώ/δολάριο, κτλ σε σχέση με το πετρέλαιο, και πως αυτό αυξάνει το κόστος των πάντων, τόσο εδώ όσο και όλες τις χώρες της δύσης), προκειμένου να γίνουν πιο ανταγωνιστικοί ("κινεζοποίηση")

12 Απρίλη 2020

Για σήμερα, μια είδηση της τελευταίας στιγμής, καθώς, όπως αναμενόταν (και αναφέραμε και χθες στην ανάρτηση μας), έκλεισε η συμφωνία για μείωση παραγωγής των πετρελαιάδων. Εφόσον η Αμερική δέχτηκε τους όρους της Ρωσίας για να μειώσει και αυτή τη δική της παραγωγή, ήταν απλά θέμα χρόνου μέχρι να βρεθεί μια επίσημη συμφωνία. Και το Μεξικό αποτέλεσε τον τέλειο "αποδιοπομπαίο τράγο", ώστε να μη φανεί ότι η Αμερική υποχώρησε.

Σε μία ακόμα είδηση από το μέτωπο του πετρελαίου, βλέπουμε ότι στην Αμερική, λόγω των πρώτων χρεωκοπιών σε επιχειρήσεις shale oil, οι μεγάλες τράπεζες ετοιμάζονται να κατασχέσουν αυτές τις επιχερήσεις.

Σε άλλες ειδήσεις:

• 10,000 families showed up at a Texas food bank as US unemployment rate saw historic rise
• Μπορεί οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης να είναι σε καραντίνα, όμως το αδιαχώρητο έγινε σε αεροδρόμιο της Ρουμανίας όταν περισσότεροι από 2000 εποχικοί εργάτες βρέθηκαν εκεί προκειμένου να μεταβούν στη Γερμανία.

Ακολουθεί η επόμενη αναδημοσίευση από επιλεγμένα παλιότερα άρθρα μας, που περιλαμβάνεται και στο μίνι βιβλιαράκι που φτιάξαμε πριν λίγες μέρες. Η σημερινή αναδημοσίευση είχε γραφτεί στις 23 Μαρτίου 2013:

***

[...] πήρε το μάτι μου μια δήλωση...του πρωθυπουργού της Φινλανδίας (!) για την Κύπρο, που οι περισσότεροι θα την προσπεράσουν, αλλά στην πραγματικότητα κρύβει μέσα της μια μεγάλη αλήθεια, και μάλιστα μια αλήθεια απ' αυτές που σπάνια συζητούνται, και μας δίνει την ευκαιρία να μάθουμε πράγματα όχι μόνο για την περίπτωση της Κύπρου, αλλά και γενικότερα. Εδώ η δήλωση:

Katainen (Φινλανδία): Δίκαιο και σωστό να πληρώσουν μεγάλοι μέτοχοι και καταθέτες, γιατί οι καταθέτες είναι ..επενδυτές!

Οι μεγάλοι μέτοχοι, αλλά και οι μεγάλοι καταθέτες θα πρέπει να επιβαρυνθούν περισσότερο για να σωθούν οι τράπεζες στην Κύπρο, σύμφωνα με το Φινλανδό πρωθυπουργό Jyrki Katainen, αφού αυτό θα είναι "δίκαιο και σωστό".

"Σε μια φυσιολογική οικονομία της αγοράς ένας επενδυτής έχει πάντοτε τον κίνδυνο να χάσει χρήματα" δήλωσε σύμφωνα με το Reuters στους δημοσιογράφους. "Για αυτό το λόγο πιστεύω ότι είναι δίκαιο και σωστό και επίσης μέρος μιας οικονομίας της αγοράς, οι ιδιοκτήτες των τραπεζών, οι επενδυτές και οι μεγαλύτεροι καταθέτες – οι οποίοι είναι ουσιαστική επενδυτές – να αναλάβουν τις ευθύνες τους με τον έναν ή τον άλλο τρόπο" πρόσθεσε.

Αν ανοίξετε το λινκ απ' όπου βρήκα αυτή την είδηση, θα δείτε ότι ο (κεντροαριστερός) blogger που την μετέδωσε...ειρωνεύεται τον πρωθυπουργό της Φινλανδίας, διότι δεν συμφωνεί μαζί του ότι οι καταθέτες είναι επενδυτές. Στην πραγματικότητα βέβαια, άσχετα με το αν κάποιος το καταλαβαίνει ή όχι, και άσχετα αν του αρέσει ή όχι, οι καταθέτες είναι όντως επενδυτές, και μάλιστα εγώ θα το προχωρήσω και πιο πέρα, και θα πω ότι στη σημερινή "οικονομία της αγοράς", ακόμα και όσοι έχουν νομίσματα στο πορτοφόλι τους και όχι στην τράπεζα (δηλαδή όλοι μας) είναι και αυτοί επενδυτές!

Ας ξεκινήσουμε όμως με τα βασικά:

Βλέπουμε ότι "ο κόσμος" (από την Αργεντινή μέχρι την Κύπρο) αντιδρά πολύ άσχημα σε κατασχέσεις καταθέσεων. Αυτό γίνεται διότι οι περισσότεροι θεωρούν τα λεφτά στο λογαριασμό τους ως "δικά τους λεφτά που δεν τα επενδύουν, αλλά τα έχουν αποθηκευμένα σε ένα ασφαλές μέρος", με αποτέλεσμα όταν χάνουν αυτά τα λεφτά, να τρελαίνονται.

Στην πραγματικότητα, τα λεφτά μέσα σε έναν τραπεζικό λογαριασμό είναι ΕΠΕΝΔΥΣΗ, και όπως όλες οι επενδύσεις, έχει και το ανάλογο "επιχειρηματικό ρίσκο": Μπορεί δηλαδή η επένδυση να πετύχει και να βγάλεις και κέρδος (τόκοι), αλλά μπορεί η επένδυση να αποτύχει, και να χάσεις τα λεφτά σου (πχ μπορεί η τράπεζα να καταρρεύσει, μπορεί το νόμισμα στο οποίο έχεις επενδύσει τις οικονομίες σου να πληθωριστεί ή και να υπερπληθωριστεί, μπορεί η "εθνική οικονομία" να βρίσκεται σε "μη ανταγωνιστική" κατάσταση, και άρα να "χρειάζονται" κουρέματα για να διασωθούν οι τράπεζες που έδωσαν δάνεια που τώρα δε μπορούν να εξοφληθούν, κτλ, κτλ, κτλ).

Ως γνωστόν (?), οι τράπεζες ΔΕΝ φυλάσσουν τα λεφτά των καταθετών σε κάποιο "ασφαλές χρηματοκιβώτιο" - αντίθετα, οι τράπεζες χρησιμοποιούν αυτά τα κεφάλαια δίνοντας δάνεια και κάνοντας επενδύσεις, ώστε να "κινηθεί η αγορά". Μάλιστα, προκειμένου να γίνουν όσο το δυνατόν περισσότερες επενδύσεις και να μεγιστοποιηθούν τα κέρδη των καπιταλιστών, αν η τράπεζα έχει 10$ στο θησαυροφυλάκιο της, μπορεί να δανείσει μέχρι 100$ (μόχλευση 1:10). Γι' αυτό και αν όλοι οι καταθέτες πάνε ταυτόχρονα στην τράπεζα και αποσύρουν τις καταθέσεις τους, η τράπεζα χρεοκοπεί (διότι τα λεφτά αυτά τα έχει δανείσει στο πολλαπλάσιο).

Τέλος πάντων όμως, αυτά τα θεωρώ λίγο-πολύ γνωστά (ελπίζω). Άλλωστε, τα έχουμε ξαναδεί όλα αυτά και στο παρελθόν (πχ σας προτείνω να διαβάσετε αυτό το άρθρο μου, που κατά την άποψη μου θα μας χρειαστεί πολύ στο μέλλον).

Προχωράω λοιπόν σε κάτι επόμενο - όπως θα δούμε, επενδυτής δεν είναι μόνο όποιος έχει λεφτά (νομίσματα) στην τράπεζα, αλλά στην πραγματικότητα επενδυτής είναι και όποιος έχει λεφτά (νομίσματα) στην τσέπη του, δηλαδή όλοι μας, μιας και τα σημερινά νομίσματα είναι και αυτά μια μορφή επένδυσης!

Στην παραπάνω εικόνα βλέπουμε ένα κλασσικό ράφι σούπερ-μάρκετ, με διάφορα εμπορεύματα να πουλιούνται σε διάφορες τιμές. Οι τιμές είναι εκφρασμένες στο νόμισμα της εκάστοτε χώρας (πχ σε ευρώ αν μιλάμε για χώρα της ευρωζώνης, σε δολάρια αν μιλάμε για την Αμερική, σε γιεν αν μιλάμε για την Ιαπωνία, κτλ).

Για κάποιον "περίεργο" λόγο όμως, ο Μαρξ είχε μια φαινομενικά "αντίθετη" άποψη επί του θέματος:

"...η αξία του σίδερου, του πανιού, του σταριού κλπ. υπάρχει, αν και αόρατα, μέσα σε αυτά τα ίδια τα πράγματα.

Παρασταίνεται στην ισότητά τους με το χρυσό, στη σχέση τους με το χρυσό , που για να εκφραστούμε έτσι, τριγυρνάει μόνο μέσα στα κεφάλια των εμπορευμάτων"
-K.Mαρξ

Η ελληνική μετάφραση μάλλον αδικεί λιγάκι το έργο του Μαρξ, αλλά τέλος πάντων, με απλά λόγια, ο Μαρξ μέτραγε την αξία όλων των εμπορευμάτων...σε χρυσό, και όχι σε κάποιο νόμισμα. Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι ο Μαρξ ήταν "λάθος", ή έστω ότι ο Μαρξ είναι "ξεπερασμένος", διότι κάποτε ίσχυε ο "κανόνας του χρυσού" για τα νομίσματα, αλλά σήμερα δεν ισχύει πλέον, και η αξία των εμπορευμάτων μετριέται πια σε δολάρια/ευρώ/γιεν/κτλ (και σίγουρα όχι σε ουγγιές χρυσού. Άλλωστε, έχετε δει εσείς τα μακαρόνια να κοστίζουν...5 γραμμάτια χρυσού, ή το μισθό του εργάτη να είναι...μισή ουγγιά χρυσού; Όχι βέβαια).

Τι γίνεται λοιπόν; Οι περισσότεροι σύγχρονοι μαρξιστές είναι ανήμποροι να δουν τη σύνδεση ανάμεσα σε αυτά που έλεγε τότε ο Μαρξ, και σε αυτά που ισχύουν σήμερα. Μερικούς δε νομίζω ότι τους ενδιαφέρει καν - άλλωστε εδώ δεν τους ενδιαφέρουν άλλα κι άλλα, θα τους ενδιαφέρει κάτι τόσο "εξεζητημένο" όσο αυτό; Κι όμως, αν καταλάβετε αυτό, τότε θα καταλάβετε ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΑ για το που βρισκόμαστε, αλλά και το προς τα που βαδίζουμε (γι' αυτό και εγώ επιμένω).

Ας πάρουμε ένα απλό και καθημερινό παράδειγμα:

Έστω ότι θέλει κάποιος να ανοίξει μια επιχείρηση, αλλά δεν έχει το απαραίτητο κεφάλαιο για να την στήσει. Πηγαίνει λοιπόν στην τράπεζα, ζητά πίστωση (δάνειο) για να φτιάξει την επιχείρηση του, και υπογράφουν με την τράπεζα τα σχετικά έγγραφα (γραμμάτια, συμβόλαια, κτλ). Κρατήστε το αυτό για τη συνέχεια, θα μας χρειαστεί.

Τώρα, αν η επιχείρηση πάει καλά, τότε η επένδυση πέτυχε: Ο άνθρωπος αυτός βγάζει κέρδη, και η τράπεζα είναι επίσης ευχαριστημένη, διότι και αυτή βγάζει κέρδη (μέσω των τόκων). Αν η επιχείρηση δεν πάει καλά, τότε τόσο ο επιχειρηματίας όσο και η τράπεζα έχουν πρόβλημα.

Παρόμοια είναι η κατάσταση και σε επίπεδο κρατών: Κάθε κράτος έχει κάποια έσοδα (πχ από εξαγωγές, από λεηλασίες άλλων κρατών που κάνει, κτλ) και κάποια έξοδα (από το να πληρώνει για στρατό και για δασκάλους, μέχρι το να πληρώνει για χρήσιμο υποδομών, κτλ). Όλα τα κράτη όμως αναζητούν τρόπους χρηματοδότησης για να υλοποιήσουν τα σχέδια τους (είτε τα σχέδια τους αφορούν προγράμματα επενδύσεων στην εκπαίδευση των νέων, είτε αφορούν...πολεμικές εκστρατείες στη Μέση Ανατολή). Ο πιο γνωστός τρόπος για να πάρουν τα κράτη πίστωση (δάνειο), είναι μέσω των ομολόγων που εκδίδουν.

Αν ένα κράτος κάνει αποδοτικές επενδύσεις των χρημάτων που του δίνουν οι πιστωτές μέσω των ομολόγων, τότε όλα πάνε καλά (κάπως σαν τον επιχειρηματία που πήρε δάνειο από την τράπεζα και έφτιαξε μια επιχείρηση που βγάζει κέρδος). Αν όμως ένα κράτος δεν κάνει τόσο καλές επενδύσεις, τότε οδηγείται στη χρεωκοπία (όπως και ένας επιχειρηματίας). Αντιλαμβάνομαι βέβαια ότι η ανάλυση αυτή είναι "υπερβολικά χοντροκομμένη", αλλά τέλος πάντων θέλω να δείξω ότι τα ομόλογα ενός κράτους είναι μια μορφή πίστωσης προς αυτό το κράτος, και εμπεριέχουν ρίσκο (πχ όσοι έδωσαν πίστωση στην Ελλάδα, επενδύοντας σε ομόλογα του ελληνικού δημοσίου τώρα έχουν χάσει ένα μεγάλο μέρος των χρημάτων τους, διότι το κράτος της Ελλάδας δε μπορεί να τα αποπληρώσει, και έκανε κούρεμα. Βέβαια, κάποιοι μεγάλοι ομολογιούχοι πήραν "πακέτα σωτηρίας", ενώ κάποιοι άλλοι, όπως πχ τα ασφαλιστικά ταμεία των εργαζομένων, αφήνονται στην τύχη τους, αλλά τέλος πάντων, ας μην ασχολούμαστε με κάτι τέτοιες "λεπτομεριούλες").

Τι σχέση έχουν όμως όλα αυτά με το νόμισμα ως επένδυση;

Είναι απλό: Στην πραγματικότητα, και το νόμισμα που τυπώνουν τα κράτη είναι μιας μορφής πίστωση προς αυτά, όπως δηλαδή και τα ομόλογα (έστω και αν το νόμισμα έχει προφανώς άλλο ρόλο να παίξει στη λειτουργία του συστήματος). Εξηγώ:

Αν τα κράτη χρησιμοποιούσαν το χρυσό ως χρήμα, ή έστω χρησιμοποιούσαν νομίσματα με τον "κανόνα του χρυσού", τότε θα υπήρχε ένα όριο στο χρήμα που θα μπορούσαν να τυπώσουν, ανάλογα με το πόσο χρυσό έχουν, και πια ισοτιμία θα έχει το νόμισμα με το χρυσό. Προκειμένου όμως τα κράτη να βρουν ολοένα και μεγαλύτερη χρηματοδότηση, έχουν καταργήσει σήμερα τον κανόνα του χρυσού ώστε να τυπώνουν χρήμα κατά βούληση.

Το κάθε κράτος βγαίνει και λέει προς τους επενδυτές (δηλαδή σε όλους όσους έχουν σκοπό να αποκτήσουν κάποιο νόμισμα στην κατοχή τους, δηλαδή...σε όλους μας): "Εγώ έχω πχ 100 τόνους χρυσού στη διάθεση μου, αλλά  θα τυπώσω νόμισμα που αντιστοιχεί σε 200 ή 300 ή και 1000 τόνους χρυσού"! Δηλαδή μόνο ένα μέρος του νομίσματος αντιστοιχεί (τελικά) σε χρυσό, και το υπόλοιπο αντιστοιχεί σε μια υπόσχεση μελλοντικής παραγωγής πλούτου.

Αν αγοράσεις πχ ένα δεκαετές ομόλογο του ελληνικού κράτους, αυτό το ομόλογο κρύβει από πίσω του μια παρόμοια υπόσχεση μελλοντικής παραγωγής πλούτου (δηλαδή το κράτος σου λέει "επένδυσε σε εμένα, και εγώ μετά από 10 χρόνια θα έχω παράγει αρκετό πλούτο επενδύοντας τα λεφτά που μου δίνεις, ώστε να σου τα επιστρέψω πίσω όλα + τόκο (κέρδος)) Αν εσύ πιστεύεις ότι αυτή η υπόσχεση του ελληνικού κράτους είναι αληθινή, αν δηλαδή πιστεύεις ότι το ελληνικό κράτος όντως θα καταφέρει να παράγει αρκετό πλούτο στο μέλλον ώστε να σε αποπληρώσει, τότε αγοράζεις το ομόλογο του.

Το ίδιο πράγμα είναι και με τα νομίσματα: Από τη στιγμή που πλέον για τα νομίσματα δεν ισχύει ο κανόνας του χρυσού, το μοναδικό πράγμα που τα κρατάει είναι η "εμπιστοσύνη των αγορών", δηλαδή η εμπιστοσύνη όσων είναι κάτοχοι αυτών των νομισμάτων ότι το κράτος θα παράγει αρκετό πλούτο στο μέλλον.

Παλιότερα, μέσω του "κανόνα του χρυσού", τα νομίσματα αντιστοιχούσαν σε υπαρκτό-χειροπιαστό πλούτο (αποθέματα χρυσού).

Σήμερα, τα νομίσματα αποτελούν κατά βάση μια υπόσχεση μελλοντικής παραγωγής πλούτου. Αντιστοιχούν δηλαδή σε πλούτο ο οποίος υποτίθεται ότι θα παραχθεί στο μέλλον. Και επειδή όλα τα εμπορεύματα έχουν μια αξία που αντιστοιχεί σε κάποια ποσότητα χρυσού (όπως εύστοχα παρατηρεί και ο Μαρξ), θα είμαστε ΟΚ αν όντως παράγουμε στο μέλλον αρκετά εμπορεύματα/υπηρεσίες και τα πουλήσουμε στην αγορά, ώστε να καλύψουμε το χρυσό που τώρα μας λείπει. (Αυτό εξάλλου είναι και το νόημα της πίστωσης, έτσι δεν είναι; Δανείζεσαι στο παρόν, ώστε να δημιουργήσεις αρκετό πλούτο στο μέλλον, ώστε να ξεπληρώσεις τότε). 

Όμως, όπως όλες οι υποσχέσεις, έτσι κι αυτή μπορεί να παραβιαστεί. Το ότι το κράτος τυπώνει νόμισμα ή εκδίδει ομόλογα, δε σημαίνει ότι σώνει και καλά θα μπορέσει στο μέλλον να παράγει αρκετό πλούτο ώστε να τα ξεπληρώσει!

Τι γίνεται για παράδειγμα αν η παραγωγική βάση μιας χώρας ισοπεδωθεί επειδή οι κεφαλαιοκράτες προτιμούν να επενδύουν στην Ασία και όχι στη Δύση, επειδή εκεί έχουν μεγαλύτερο ποσοστό κέρδους;

Για να το πω και πιο απλά, αν εγώ ως Γιάννης ζητήσω από κάποιο ένα δάνειο (πίστωση) 100 ευρώ, τότε λογικά θα καταφέρω άνετα να τον ξεχρεώσω (διότι θα μπορέσω σχετικά εύκολα να βγάλω 100 ευρώ+τόκο. Το ποσό αυτό είναι δηλαδή "εντός των παραγωγικών μου δυνατοτήτων" ).

Αντίθετα, αν δανειστώ 1.000.000 ευρώ από κάποιον, τότε σιγά μην τον ξεπληρώσω πλήρως! (διότι δεν έχω τρόπο να βγάλω 1.000.000 ευρώ+τόκους, το ποσό αυτό είναι υπερβολικά μεγάλο για τις δικές μου "παραγωγικές ικανότητες").  
Άρα, παρότι έχω βάλει την υπογραφή μου στο γραμμάτιο για 1.000.000 ευρώ + τόκους, η πραγματική αξία αυτού του γραμματίου είναι πολύ μικρότερη, έτσι δεν είναι; Και όταν έρθει η ώρα της πληρωμής, τότε αυτό θα αποδειχθεί.Μην εμπιστεύεστε και τόσο πολύ τι γράφουν πάνω τα διάφορα γραμμάτια, τραπεζικά βιβλιάρια, κτλ, διότι όλα αυτά βασίζονται σε υποσχέσεις που ίσως και να μην τηρηθούν (ρωτήστε και τους Κύπριους καταθέτες, ή όσους έχουν περάσει από ένα υπερπληθωρισμό ή μια υποτίμηση του νομίσματος)! 
Κάπως έτσι είναι και με τα ομόλογα, και κάπως έτσι είναι και για τα νομίσματα.
 
Δείτε εδώ τα παρακάτω δύο διαγράμματα για την περίπτωση της Αμερικής:

 

Στο πρώτο διάγραμμα, βλέπουμε ότι από τη δεκαετία του 1970 και μετά, η παραγωγική βάση των ΗΠΑ διαρκώς μειώνεται. Ειδικά τα τελευταία χρόνια, λόγω της εισόδους της Κίνας στην παγκόσμια αγορά, οι ΗΠΑ έχουν καταπέσει σε πολύ χαμηλό σημείο.

Στο δεύτερο διάγραμμα, βλέπουμε ότι από τη δεκαετία του 1970 και μετά, όταν οι ΗΠΑ κατάργησαν τον "κανόνα του χρυσού" το 1971, όλα τα κράτη αρχίζουν να τυπώνουν ολοένα και περισσότερο νόμισμα. Ειδικά μετά το ξέσπασμα της κρίσης, τυπώνουν πλέον οργιαστικές ποσότητες.

Αυτό γίνεται διότι από τη στιγμή που δεν παράγουν αρκετό πλούτο, αναγκάζονται να ζητήσουν πίστωση - μην ξεχνάμε ότι και το νόμισμα είναι πλέον μια υπόσχεση μελλοντικής παραγωγής πλούτου. Όσο λιγοστεύει η "πραγματική" παραγωγή πλούτου στην "πραγματική οικονομία" (δηλαδή στην παραγωγή εμπορευμάτων και υπηρεσιών), τόσο περισσότερο η Δύση βασίζεται στην πίστωση (χρέος) ως υποκατάστατο.

Ως πότε όμως; Νομίζετε ότι η Κίνα και οι υπόλοιποι δεν τα ξέρουν αυτά τα νούμερα; Εδώ τα ξέρει ένας "τιποτένιος" όπως εγώ, δε θα τα ξέρουν αυτοί; Και βέβαια τα ξέρουν, και απλά προετοιμάζονται για την "επόμενη μέρα", επενδύοντας πλέον τα φρέσκα τους κέρδη από τις εξαγωγές σε κάτι άλλο, και όχι σε δολάρια: Αγοράζουν γη, πετρέλαια, λιμάνια, και βέβαια χρυσό:

 

Αν η Κίνα και οι υπόλοιποι απέρριπταν άμεσα το δολάριο ως μέσο πληρωμής, τότε δε θα έχανε μόνο η Αμερική, αλλά και η Κίνα (καθώς είχε στην κατοχή της πολλά δολάρια, αλλά λίγο χρυσό/γη/πετρέλαια, κτλ). Οπότε προτιμούν μια πιο μακροπρόθεσμη στρατηγική, ώστε όταν τελικά πουν ότι "δε θέλουμε πλέον να πληρωνόμαστε σε ένα νόμισμα που διαρκώς πληθωρίζεται", να έχουν καταφέρει να μαζέψουν πραγματικό πλούτο, και όχι χάρτινες υποσχέσεις μελλοντικής παραγωγής πλούτου των Αμερικάνων, υποσχέσεις που είναι προφανές ότι ΔΕΝ μπορούν να τηρηθούν.

Αξίζει να πούμε εδώ και κάτι ακόμα: Πλέον, αυτή η διαδικασία της συνεχούς πίστωσης έχει εισέλθει στο τελικό της στάδιο πριν τον υπερπληθωρισμό. Σε παλιότερες εποχές, η Αμερική χρησιμοποιούσε την πίστωση που έπαιρνε για να "κινήσει την αγορά", έστω και με "φούσκες" (για παράδειγμα, οι τράπεζες έδιναν στεγαστικά δάνεια ώστε να υπάρχουν δουλειές στο real estate και στον κατασκευαστικό τομέα, ή έδιναν καταναλωτικά δάνεια, κτλ).

Πλέον, τα δολάρια που τυπώνουν οι Αμερικάνοι με τη σέσουλα δεν επενδύονται "για να κινήσουν" την αγορά, αλλά απλά για να διασώσουν τις τράπεζες. Θυμάστε τη Lehman Brothers; Είδατε στις ειδήσεις τις Κυπριακές τράπεζες που χωρίς "πακέτα σωτηρίας" από την ΕΚΤ είναι έτοιμες για λουκέτο;  Στην ίδια ακριβώς κατάσταση είναι ΟΛΕΣ οι τράπεζες, σε όλη τη Δύση, καθώς όλες έχουν δώσει ένα σωρό "τοξικά" δάνεια, δηλαδή δάνεια που δε μπορούν να εξοφληθούν (και πώς να εξοφληθούν όταν η παραγωγή έχει μετακομίσει σε πολύ μεγάλο βαθμό στην Ασία, με αποτέλεσμα οι δυτικοί εργάτες να είναι πλέον φτωχοί, αν όχι εντελώς περιττοί για το σύστημα;).

Πλέον λοιπόν η Αμερική απλά τυπώνει τρισεκατομμύρια δολάρια, και τα δίνει στις τράπεζες, ώστε να κλείσουν οι τρύπες των ισολογισμών τους. Αυτό προφανώς ΔΕΝ δημιουργεί νέο πλούτο, απλά καλύπτει τις ζημιές από τις κακές επενδύσεις που έκαναν οι τράπεζες.

Αυτό όμως σημαίνει ότι οι Αμερικάνοι ζητούν πίστωση (διότι τα δολάρια που τυπώνουν είναι μια μορφή πίστωσης), χωρίς όμως να παράγουν νέο πλούτο, ώστε κάποια στιγμή στο μέλλον να αποπληρώσουν τους πιστωτές τους!

Είναι δηλαδή προφανές ότι πλέον οι Αμερικάνοι έχουν αποφασίσει να τυπώσουν δολάρια μέχρι τέλους, ώστε να διασώσουν τις τράπεζες τους, θυσιάζοντας όμως το νόμισμα (μιας και είναι ξεκάθαρο ότι δε δίνουν καμία σοβαρή υπόσχεση για μελλοντική παραγωγή πλούτου, τουλάχιστον όχι στο βαθμό που απαιτείται).

Δεν είναι "τρέλα", ούτε "χαζομάρα", ούτε "συνωμοσία", είναι απλά αυτό που τους συμφέρει, διότι με τον υπερπληθωρισμό του νομίσματος μπορούν

• να καλύψουν όλες τις ζημιές των τραπεζιτών (τυπώνοντας όσο νόμισμα χρειάζονται), και παράλληλα
• να ρίξουν κατακόρυφα το μισθό των εργατών (διότι θα πληρώνονται σε ένα νόμισμα που θα αξίζει πολύ λίγο). Όταν ρίξουν το μισθό των εργατών "στα τάρταρα" μέσω του υπερπληθωρισμού, τότε οι καπιταλιστές θα ξαναρχίσουν να κάνουν επενδύσεις στην Αμερική, μιας και τότε θα έχουν μεγαλύτερο ποσοστό κέρδους, άρα θα τους συμφέρει.

Οι εργάτες θα εκπλαγούν και θα φωνάζουν, όπως πχ φωνάζουν τώρα και οι καταθέτες στις τράπεζες της Κύπρου. Δυστυχώς όμως, θα βγει κάποιος αντίστοιχος "πρωθυπουργός της Φινλανδίας" και θα τους πει ότι "όποιος έχει λεφτά σε μορφή δολαρίων, ή πληρώνεται το μισθό του σε δολάρια, είναι επενδυτής, και η επένδυση του απέτυχε, διότι η Αμερικανική οικονομία πήγε στραβά". Και η τραγική ειρωνεία είναι πως...θα τους λέει την αλήθεια ("κατόπιν εορτής" βέβαια)!

Η περιορισμένη κατανόηση της πραγματικότητας πάντα μας κρατά πίσω 

Σας φαίνεται απίστευτο; Κι όμως, το δολάριο έγινε παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Αμερική είχε μόνη της πάνω από το 50% των παγκόσμιων εξαγωγών. Είχε δηλαδή τεράστιες δυνατότητες μελλοντικής παραγωγής πλούτου, και άρα όλοι δέχτηκαν το δολάριο, διότι ενέπνεε σιγουριά.

Πλέον, η Αμερική έχει συσσωρευμένα ελλείμματα δεκαετιών, και όλοι της οι προϋπολογισμοί είναι ελλειμματικοί. Όχι απλά δεν δημιουργεί περίσσευμα πλούτου δηλαδή, ώστε να εξοφλήσει στο μέλλον τους πιστωτές της, αλλά ίσα-ίσα που βυθίζεται σε ολοένα και μεγαλύτερα χρέη, και απλά τυπώνει χρήμα για να μη χρεωκοπήσουν οι τράπεζες όπως η Lehman Brothers.

Δείτε επίσης και κάτι τελευταίο: Η Γερμανία ΔΕΝ τυπώνει ευρώ, αλλά προσπαθεί να καλύψει τις ζημιές των τραπεζών με "λιτότητα", με χαράτσια, με αρπαγή καταθέσεων και ξέρω και εγώ με τι άλλο. Μακροπρόθεσμα, αυτό φέρνει τη Γερμανία σε θέση ισχύος, διότι όταν ο κόσμος σταματήσει να δίνει πίστωση στις ΗΠΑ, τότε θα αναζητήσει ένα σχετικά σταθερό νόμισμα ως μέσο συναλλαγών.

 Και το ευρώ όχι μόνο δεν πληθωρίζεται ιδιαίτερα, αλλά παράλληλα τα συνδυαστικά αποθέματα χρυσού της ευρωζώνης είναι τα μεγαλύτερα του κόσμου (έτσι εξηγείται και γιατί η Γερμανία δεν αγοράζει άλλο χρυσό, και τον έχει αφήσει όλον για τη Ρωσία, την Κίνα, τη Σ. Αραβία, κτλ - διότι η Γερμανία έχει ήδη αρκετό χρυσό, και απλά προωθεί το ευρώ ως "αντι-δολάριο". Περισσότερα όμως για την ευρωζώνη...σε μελλοντικές αναρτήσεις, έτσι για να δώσω και εγώ μια υπόσχεση μελλοντικής παραγωγής πλούτου και να είμαι 100% μέσα στο κλίμα αυτής της ανάρτησης).