Επειδή δεν υπάρχει πολύς χρόνος, κάνουμε μια μικρή ανακεφαλαίωση κάποιων βασικών αναλύσεων μας, και μετά μια απλή καταγραφή των τελευταίων εξελίξεων επί του θέματος:
- Τα κράτη της Δύσης εδώ και πολύ καιρό χάνουν την "μάχη της ανταγωνιστικότητας", με το κεφάλαιο να προτιμά να επενδύει στην Ασία.
- Έτσι, η παραγωγική βάση της Δύσης έχει πάθει μια σχετική συρρίκνωση, που "κανονικά" θα έπρεπε να έχει οδηγήσει και σε μια αντίστοιχη πτώση του "βιωτικού επιπέδου".
- Αυτή η πτώση όμως δεν είχε εμφανιστεί μέχρι το 2008, διότι μέχρι τότε η Δύση είχε "κουκουλώσει" την κατάσταση μέσω της γιγάντωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα, που μοίραζε ένα σωρό πιστώσεις και δάνεια σε κράτη, επιχειρήσεις και ιδιώτες για κάθε πιθανή και απίθανη δραστηριότητα (να σημειωθεί βέβαια ότι το να δίνεις μια πίστωση και αυτή να χρησιμοποιείται για να στηθεί μια ανταγωνιστική επιχείρηση δεν είναι κάτι το κακό στον καπιταλισμό, ίσα-ίσα που είναι απαραίτητο προκειμένου να υπάρξει καπιταλιστική ανάπτυξη. Ωστόσο, είναι νομίζω φανερό ότι τις τελευταίες δεκαετίες δώθηκαν ένα σωρό δάνεια για να χρηματοδοτήσουν μη-παραγωγικές και μη-ανταγωνιστικές δραστηριότητες).
- Πλέον, η Δύση έχει ξοδέψει όλα της τα λεφτά, και όχι μόνο αυτό, αλλά έχει χρεωθεί και με μεγάλα χρέη, τα οποία και δε μπορεί να ξεπληρώσει. Άλλωστε, πέρα από τα χρέη, η Δύση έχει και ελλείμματα, δηλαδή δεν έχει και τη δυνατότητα μελλοντικής εξόφλησης αυτών των χρεών. Αν η Δύση είχε μια παραγωγική βάση, ή μπορούσε να προσελκύσει κεφάλαια και επενδύσεις, ώστε να δημιουργήσει πλούτο στο μέλλον, θα μπορούσε να πείσει τους δανειστές της ότι θα τους ξεπλήρωνε στο μέλλον. Τώρα όμως οι πιστωτές αμφισβητούν την ικανότητα του δανειζόμενου να τους ξεπληρώσει, και γι' αυτό άλλωστε και ξέσπασε η κρίση.
- Πέρα από τα χρεωκοπημένα κράτη, εξίσου χρεωκοπημένες είναι και οι τράπεζες. Και όταν λέω "οι τράπεζες", εννοώ ΟΛΕΣ οι τράπεζες. Στην πραγματικότητα, όλες θα είχαν βάλει λουκέτο σαν την Λέμαν Μπρόδερς αν τα κράτη δεν τις είχαν διασώσει, και δε συνέχιζαν να τις διασώζουν μέχρι και σήμερα μέσω των "πακέτων σωτηρίας".
- Γενικά, όταν κάποιος χρεωκοπεί βάζει λουκέτο, ή, στην περίπτωση των κρατών, μπορεί να κηρύξει στάση πληρωμών. Αυτή είναι και η επιλογή που θα συνέφερε τους λαούς, μιας και είναι -πλέον- φανερό ότι κάποιος πρέπει να πληρώσει, και αν εμείς δεν κηρύξουμε στάση πληρωμών, τότε η άρχουσα τάξη ήδη έχει στείλει το μεγαλύτερο μέρος του λογαριασμού στους λαούς, με τα γνωστά αποτελέσματα που τα βλέπουμε όλοι γύρω μας.
- Στην περίπτωση των κρατών όμως, υπάρχει και μια άλλη επιλογή για να αποφευχθεί η χρεωκοπία, ή η στάση πληρωμών, κτλ. Υπάρχει η επιλογή να τυπωθούν όσα νομίσματα χρειάζονται για να αποπληρωθούν όλα τα χρέη, και να καλυφθούν όλα τα ελλείμματα του προϋπολογισμού. Τα φρεσκοτυπωμένα νομίσματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και για να στηρίξουν έργα υποδομών, ή κάτι παρόμοιο, όπως πρότεινε ο Κέυνς, και να "τονώσουν" έτσι την αγορά, να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας, κτλ.
- Σήμερα βέβαια δεν υπάρχουν τέτοια προγράμματα. Η Δύση δε θέλει να "τονώσει" την αγορά, ίσα-ίσα που η άρχουσα τάξη θέλει να αφήσει τους εργάτες να υποφέρουν και να πεινάσουν, ώστε μετά από κάποιο διάστημα, όσοι καταφέρουν να επιβιώσουν, να είναι πρόθυμοι να δουλέψουν με πολύ μικρότερους μισθούς και πολύ λιγότερα δικαιώματα. Έτσι, η Δύση θα βρεθεί σε μία μεγάλη και παρατεταμένη ύφεση, αλλά μετά από κάποια χρόνια θα έχει γίνει ένας "επενδυτικός παράδεισος" για τους καπιταλιστές, που θα μπορούν να επενδύσουν με πολύ μεγαλύτερα ποσοστά κέρδους. Άρα "αξίζει τον κόπο".
- Σήμερα λοιπόν, η εκτύπωση νομίσματος χρησιμοποιείται αποκλειστικά και μόνο για να διασωθούν οι τράπεζες, χωρίς να γίνονται παραγωγικές επενδύσεις, επενδύσεις δηλαδή που στο μέλλον θα μπορούσαν να αποφέρουν νέο πλούτο.
- Η στρατηγική της εκτύπωσης νομίσματος εφαρμόζεται κυρίως από την Αμερική και τους συμμάχους της (Ιαπωνία, Αγγλία), ενώ η ευρωζώνη εφαρμόζει λιτότητα, προκειμένου να κλείσει τις ελλειμματικές χώρες/επιχειρήσεις/ιδιώτες, και να ρίξει όσο το δυνατόν περισσότερο τα μεροκάματα στο μέλλον, ώστε η περιοχή αυτή να γίνει ελκυστικότερη για επενδύσεις στο μέλλον, και να αποκτήσει πλεονάσματα, ώστε να πειστούν οι πιστωτές να στηρίξουν την ευρωζώνη (έστω και αν κάποιες περιοχές της και κάποιοι κάτοικοι της καταστρέφονται ως μια απαραίτητη θυσία. Άλλωστε, αυτοί που καταστρέφονται είναι "όσοι περισσεύουν", δηλαδή κατά κύριο λόγο όσους η αγορά θεωρεί ότι δεν είναι αρκετά παραγωγικοί, είναι ελλειμματικοί, κτλ. Εξαίρεση βέβαια αποτελούν οι τράπεζες, που διασώθηκαν, ώστε να μη συμπαρασύρουν τα πάντα, ενώ υπάρχουν και οι γνωστές εξαιρέσεις της άρχουσας τάξης και των κολλητών της, που ξέρουν να αρπάζουν επιδοτήσεις, πακέτα σωτηρίας, επενδυτικά κονδύλια, κτλ).
- Στην Αμερική, η εκτύπωση νομίσματος έχει επιτρέψει σε πολλές μη παραγωγικές επιχειρήσεις να συνεχίσουν να λειτουργούν, χάρη στις ανοιχτές κάνουλες του δανεισμού, σε αντίθεση με την ευρωζώνη, όπου οι επιχειρήσεις αυτές κλείνουν, ή απολύουν πολύ περισσότερο κόσμο, ή μειώνουν πολύ περισσότερο τους μισθούς, κτλ.
- Προς το παρόν λοιπόν, η Αμερική τα περνάει λιγάκι καλύτερα, διότι εφαρμόζει πολύ λιγότερη λιτότητα, τυπώνοντας δολάρια ώστε να καλύπτει έτσι τα ελλείμματα της, αντί πχ να εξοντώνει όσους η αγορά θεωρεί ελλειμματικούς, ή πετσοκόβοντας άγρια μισθούς-συντάξεις-κοινωνικές παροχές ώστε να σταματήσουν να υπάρχουν ελλείμματα.
- Πιο είναι όμως το τίμημα για την Αμερική, την Ιαπωνία, κτλ; Το τίμημα είναι ότι κανένας δε θέλει να αποταμιεύει σε ένα νόμισμα που διαρκώς πληθωρίζεται, και αντίθετα προτιμά κάτι που του αποφέρει κέρδος, ή έστω παραμένει σταθερό ώστε τουλάχιστον να μην έχει χασούρα.
- Εξ ου και η απομάκρυνση από το δολάριο, και η [επι]στροφή στο χρυσό (στον πραγματικό χρυσό, όχι στον paper gold, που είναι άλλη ιστορία).
- Η ευρωζώνη θα αφήσει πχ την Ελλάδα να χρεωκοπήσει, τώρα που οι τράπεζες μπορούν να αντέξουν τις απώλειες που θα έχουν από τα ελληνικά ομόλογα (τα έχουν άλλωστε ξεφορτωθεί τα περισσότερα). Το πολύ-πολύ να τυπωθούν μερικά ευρώ, αν παρουσιαστεί ανάγκη. Αλλά δε θα τυπωθούν ευρώ "με τη σέσουλα", ώστε το ευρώ να μείνει σχετικά σταθερό, και να κερδίσει έτσι την εμπιστοσύνη των επενδυτών όπως η Κίνα, που έχουν λεφτά και ψάχνουν κάτι το σταθερό για να αποταμιεύσουν εκεί τα κέρδη τους. Ομοίως και για τις τράπεζες, ήδη η ευρωζώνη έχει περάσει νόμους για να ΜΗΝ τυπώσει λεφτά για να τις διασώσει από εδώ και πέρα, αφήνοντας τους μετόχους και τους καταθέτες να επωμιστούν το βάρος, αν μια τράπεζα επένδυσε τα λεφτά τους δίνοντας δάνεια που τώρα δε μπορούν να εξοφληθούν.
- Μακροπρόθεσμα, ο χρυσός θα αντικαταστήσει το δολάριο (αλλά και όλα τα άλλα νομίσματα) ως το #1 αποθηκευτικό μέσο του πλούτου, και θα τιμολογηθεί ανάλογα (με μια πολύ υψηλότερη ισοτιμία σε σχέση με σήμερα). Όσο για το ευρώ, θα είναι το νέο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, αν πετύχουν τα σχέδια της ευρωζώνης (Γερμανίας), που θυσιάζοντας όσους και ότι είναι "ελλειμματικό", δημιουργεί μια ζώνη με ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και με σχετικά "ανταγωνιστικότερη' εργατική δύναμη (δηλαδή με φτηνούς εργάτες κατά κύριο λόγο, σε ότι αφορά τουλάχιστον τις πιο αδύναμες χώρες όπως η Ελλάδα). Το ευρώ θα έχει την εμπιστοσύνη Κίνας, Ρωσίας, πετρελαιάδων, που θα το δέχονται ευχαρίστως -και σε μια καλή ισοτιμία- ως αντάλλαγμα για τις εξαγωγές τους (εμπορεύματα-ενέργεια), διότι η ευρωζώνη θα τους έχει αποδείξει ότι προτιμά να εξοντώσει τα ελλειμματικά κομμάτια της, παρά να πληθωρίσει το νόμισμα και να κλέψει έτσι όσους έχουν επενδύσει στα ομόλογα της.
-Έχοντας λοιπόν όλα αυτά υπόψη μας, πάμε να δούμε μερικές πρόσφατες ειδήσεις και άρθρα πάνω στο θέμα που μου φάνηκαν ενδιαφέροντα:
Το γράφημα είναι από άρθρο του zerohedge, που δείχνει ότι από το 2011 και πέρα, η ζήτηση για αμερικανικά ομόλογα από τα άλλα κράτη είναι στάσιμη, και γι' αυτό και τα καινούργια ομόλογα τα αγοράζει....η ίδια ή FED , τυπώνοντας δολάρια από το πουθενά. Γι' αυτό και μην περιμένετε να σταματήσει η εκτύπωση δολαρίων, ότι και να λένε. Όσο οι ΗΠΑ έχουν ελλείμματα, η FED πρέπει να τα καλύπτει τυπώνοντας δολάρια, εκτός και αν ένα άλλο μεγάλο κράτος αρχίσει να αγοράζει αυτά τα ομόλογα. Όμως ποιος θα το κάνει αυτό; Η Κίνα το έκανε επί 20 χρόνια, ώσπου να προσελκύσει όλες αυτές τις βιομηχανίες που προσέλκυσε, να πάρει την απαραίτητη τεχνογνωσία, κτλ Τώρα δεν αγοράζει πλέον με την ίδια ορεξη, προτιμώντας -τι άλλο- τον χρυσό...
Το γράφημα είναι από ένα άλλο άρθρο του zerohedge, που δείχνει ότι τα 4 χρόνια που τυπώνονται νομίσματα στην Αμερική, ο μεγάλος κερδισμένος ήταν..η Wall Street, με τον δείκτη S&P να εκτινάσσεται, ενώ οι θέσεις εργασίας είναι στο τέλος...
Στην Ευρώπη:
Εδώ η πηγή του γραφήματος και το πολύ ενδιαφέρον συνοδευτικό άρθρο: Όπως η Κύπρος ήταν εκτεθειμένη σε πολλά ελληνικά ομόλογα, και έπαθε ζημιά με το κούρεμα τους, έτσι και η Ισπανία έχει πολλά πορτογαλικά ομόλογα, τα οποία χρειάζονται κούρεμα. Ο μόνος λόγος που δεν έχει γίνει αυτό, είναι ότι η Ισπανία έχει ήδη πολλά δικά της προβλήματα, και είναι μια τεράστια οικονομική οντότητα σε σχέση με την Ελλάδα. Άρα, η ζημιά θα είναι πολύ μεγαλύτερη, και άρα χρειαζόταν πολύ περισσότερο χρόνο. Τελικά, θα γίνει και αυτό, και εκεί θα γίνουν μεγάλες κατασχέσεις από καταθέτες, χωρίς να αποκλείω και μια -περιορισμένη έστω- εκτύπωση ευρώ από την ΕΚΤ, λόγω των μεγάλων ζημιών που δε μπορούν εύκολα να καλυφθούν.
- Στο Βέλγιο, υπάρχει η Dexia, μια τράπεζα που ίσως να τη θυμόσαστε (ίσως και όχι βέβαια), η οποία είχε βρεθεί στο χείλος της χρεωκοπίας και πριν λίγα χρόνια, αλλά είχε αρπάξει μερικά δις ως "πακέτα σωτηρίας" και είχε διασωθεί. Τώρα ξαναβρίσκεται στο χείλος, και να δούμε αν τώρα θα διασωθεί, και πως. Πάντως, μόνο μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2013, η τράπεζα αυτή κατέγραψε ζημιές ύψους 900 εκατομμυρίων ευρώ.
- Ενδεικτικό των διαφορετικών προσεγγίσεων που υπάρχουν στην ευρωζώνη για το τι θα πρέπει να γίνει με τις χρεωκοπημένες τραπεζες, είναι και το ότι δε μπορούν καν να συμφωνήσουν στο τι είναι "τοξικό δάνειο" και τι όχι. Μπορεί να σας φαίνεται κωμικοτραγικό, αλλά πίσω από αυτό τον πόλεμο λέξεων κρύβεται ένας άλλος, πολύ σοβαρότερος πόλεμος: Ανάλογα με το αν ο καθένας θέλει να αφήσει τις τράπεζες να χρεωκοπήσουν ή όχι, δίνει και διαφορετικό ρισμό στη λέξη "χρεωκοπία", "τοξικό δάνειο", κτλ, ώστε να περάσει η δική του άποψη. Η Γερμανία και οι σύμμαχοι της θέλουν να μην τυπώσουν ευρώ, οι υπόλοιποι θέλουν.
- Ένα νέο "πακέτο σωτηρίας" σε μια χρεωκοπημένη τράπεζα στην Αυστρία, που επίσης είχε τσεπώσει λεφτά και πριν λίγα χρόνια (Link). Πλέον αυτά τα "πακετάκια" περνάνε και δεν αγγίζουν κανέναν, τα θεωρούμε [και] αυτά ως "φυσιολογικά"...
- Ιταλία: Ρεκόρ χρέους και «κόκκινων δανείων». Τα ίδια ισχύουν για όλες τις ελλειμματικές χώρες, και θα συνεχίσουν να ισχύουν για αρκετό καιρό ακόμα, άσχετα με το τι λένε ή δεν λένε οι πολιτικάντηδες που κυβερνούν αυτές τις χώρες. Αυτοί λένε αυτά που πρέπει να πουν, ώστε να πείσουν όσους είναι να πείσουν. Δυστυχώς, δε βλέπω την αριστερά να λέει αυτό που πρέπει να πει, ότι δηλαδή δεν υπάρχει λύση μέσα στα πλαίσια αυτού του συστήματος για τον εργάτη, και άρα θα πρέπει να αναζητηθεί λύση σε ένα άλλο σύστημα. Αντ' αυτού, η ροζ αριστερά τάζει έναν καπιταλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο, και πολλοί την ακούν, μιας και η απελπισία τους, σε συνδυασμό με την έλλειψη μιας σοβαρής κομμουνιστικής αριστεράς, τους στέλνει στο γκρεμό (και μη μου πείτε για ΑΝΤΑΡΣΥΑ-Αλαβάνο-Πέπε Γκρίλο, ούτε για το ΚΚΕ, που ανάθεμα και αν έχει κάνει μια σοβαρή αυτοκριτική για το περιεχόμενο του 902, και το πως αυτό το περιεχόμενο οδήγησε στην έλλειψη κοινού. Κατάφεραν να το κάνουν πρώτο θέμα, ΧΩΡΙΣ να πουν ΤΙΠΟΤΑ για το περιεχόμενο!)
- Αντιγράφω κατά λέξη από άρθρο, το οποίο και το προσυπογράφω ως τρόπο σκέψης:
Η ύπαρξη πρωτογενούς πλεονάσματος για πρώτη φορά μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα στην Ελλάδα αποτελεί, σύμφωνα με το Bloomberg, ισχυρό χαρτί για να σταματήσει να πληρώνει τους πιστωτές της."Όσο η χώρα χρειαζόταν να δανείζεται χρήματα για να χρηματοδοτεί τις καθημερινές ταμειακές ανάγκες της, η χρεοκοπία ήταν πρακτικά αδύνατη αφού η άρνηση της πληρωμής των πιστωτών της θα σήμαινε, απλά, περισσότερη λιτότητα, καθώς η μοναδική εναπομείνουσα πηγή χρημάτων ξαφνικά θα έλειπε", εξηγεί η αρθρογράφος του Bloomberg Megan McArdle.
Εάν τα φορολογικά έσοδα του κράτους εξακολουθήσουν να είναι περισσότερα από τα έξοδα μια ενδεχόμενη άρνηση πληρωμών προς τους πιστωτές μπορεί, σύμφωνα με το άρθρο, να είναι και η καλύτερη λύση για την Ελλάδα αλλά και ένα εργαλείο για να ζητήσει ένα νέο κούρεμα του εξωτερικού της χρέους.
- Για το τέλος, μια απλή αναφορά σε ένα (όχι και τόσο) περίεργο στατιστικό στοιχείο, καθώς τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι η ζήτηση για (πραγματικό) χρυσό αυξήθηκε κατά 53% το δεύτερο τρίμηνο του 2013 σε σχέση με πέρυσι. Η ισοτιμία του βέβαια δεν αυξήθηκε, γιατί ακόμα υπάρχει το paper gold. Τι γίνεται όμως όταν η ζήτηση για πραγματικό χρυσό αυξάνεται διαρκώς, και οι αποθήκες του paper gold αδειάζουν; Προς το παρόν, όλα είναι (ή μοιάζουν να είναι0) ήρεμα. Ποιος ξέρει όμως, ίσως μια μέρα να ζητήσει κάποιος χρυσό και να μην υπάρχει. Τότε μπορεί "ξαφνικά" τα δεδομένα να αλλάξουν...
πολυ ωραια τα αρθρα σου!
ReplyDelete