"Κι αν κλείσει το σούπερμάρκετ μπαμπά;" [Το νόμισμα ως δωροεπιταγή]

Σήμερα είχα πάει στο σούπερμαρκετ, και εκεί που περίμενα στο ταμείο για να πληρώσω, έτυχε ο μπροστινός από εμένα να έχει μια δωροεπιταγή για να πληρώσει.

Όταν λοιπόν έφτασε στο ταμείο, ο (εντελώς πιτσιρικάς) γιος του κοίταζε με περιέργεια την δωροεπιταγή, και ρωτούσε τον μπαμπά του τι ακριβώς ήταν αυτό το "καινούργιο ευρώ" που είχε το σήμα του σούπερμαρκετ γραμμένο πάνω του (η δωροεπιταγή έγραφε το όνομα του σούπερμαρκετ).

Ο μπαμπάς λοιπόν του εξήγησε τι ήταν η δωροεπιταγή, και πραγματικά ο πιτσιρικάς έδειχνε να το κατάλαβε. Πριν περάσουν όμως 2 δευτερόλεπτα, ο πιτσιρικάς είχε κι άλλη μια απορία: Ρώτησε τον πατέρα του τι θα γινόταν αν το σούπερμαρκετ έκλεινε. Ο πατέρας απάντησε ότι σε αυτή την περίπτωση η δωροεπιταγή θα ήταν άχρηστη (και ο μικρός γούρλωσε τα μάτια και είπε "ευτυχώς που ήρθαμε σήμερα και προλάβαμε", προκαλώντας αρκετά γέλια και χαμόγελα στον περίγυρο) .

Τέλος πάντων, δε θα σχολιάσω το ότι ακόμα και τα μικρά παιδάκια σκέφτονται πλέον τα λουκέτα των μαγαζιών (αν και νομίζω ότι και αυτό κάτι δείχνει).

Αυτό που θα δούμε σε αυτή την ανάρτηση, είναι ότι και το νόμισμα δε διαφέρει και τόοοσο πολύ από μια δωροεπιταγή ενός σούπερμαρκετ.

Σήμερα, οι περισσότεροι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι μια δωροεπιταγή όντως θα χάσει την αξία της "αν το σούπερμαρκετ κλείσει", όπως σωστά ρώτησε ο γιος και απάντησε ο πατέρας. Δυστυχώς, οι περισσότεροι δυσκολεύονται να κατανοήσουν ότι το ίδιο ακριβώς πράγμα ισχύει και για το νόμισμα.

Εντάξει, υπάρχουν και πολλές διαφορές, ειδικά στην κλίμακα που χρησιμοποιούνται αυτά τα δύο πράγματα, αλλά και σε πιο τεχνικά θέματα, κτλ. Δε θέλω όμως να κάνω μια ανάλυση που θα είναι 100% σωστή, ούτε θέλω να μιλήσω για "τεχνικά" θέματα όπως ο χρυσός, ή το paper gold, κτλ. Αυτά άλλωστε τα έχουμε δει πολλές φορές.

Αυτό που με ενδιαφέρει σε αυτή την ανάρτηση είναι να δούμε την "γενική ιδέα", όχι τις λεπτομέρειες, οπότε δεν με πειράζει αν η ανάλυση είναι χοντροκομμένη, περιέχει λάθη-παραλείψεις, κτλ. Το σημαντικό είναι να γίνει κατανοητή η "κεντρική ιδέα" μέσω ενός απλού παραδείγματος. Άλλωστε, το blog αυτό δύσκολα θα συνεχιστεί, διότι δεν έχω χρόνο/χρήμα για να γράφω πλέον, και αν δεν είχα και κάποια στήριξη από μερικούς αναγνώστες και μερικούς ανθρώπους γύρω μου που με προτρέπουν να συνεχίσω, θα είχα ήδη σταματήσει. Πριν σταματήσω λοιπόν όποτε και αν συμβεί αυτό, θεωρώ σημαντικό να κατανοήσει ο αναγνώστης αυτό το πράγμα, που θα παίξει σημαντικό ρόλο στις μελλοντικές εξελίξεις, ειδικά από τη στιγμή που η αριστερά επιμένει να το αγνοεί.

Τέλος πάντων, επιστρέφοντας στο θέμα της ανάρτησης, ας ξεκινήσουμε με κάτι απλό:

Όλοι καταλαβαίνουν ότι η δωροεπιταγή δεν έχει καμία αξία "από μόνη της". Η δωροεπιταγή έχει αξία μόνο στο βαθμό που μπορεί να εξαργυρωθεί.

Αυτό σημαίνει ότι η δωροεπιταγή έχει τόση αξία όση έχουν τα εμπορεύματα και οι υπηρεσίες στις οποίες μπορεί να αντιστοιχιστεί. 

Για παράδειγμα, αν με μια δωροεπιταγή μπορώ να πάω στο σούπερμαρκετ και να αγοράσω προϊόντα που κοστίζουν 10 ευρώ, τότε αυτό το κομμάτι χαρτί που κρατάω στα χέρια μου ("δωροεπιταγή"), αξίζει όσο αυτά τα εμπορεύματα που αγόρασα με αυτή.

Αν το σούπερμαρκετ βάλει λουκέτο, όπως ωραία ρώτησε και ο πιτσιρικάς στο ταμείο, τότε η δωροεπιταγή αυτή δε μπορεί να αντιστοιχιστεί με κανένα εμπόρευμα/υπηρεσία, άρα η αξία της έχει μηδενιστεί (και ας γράφει πάνω στο χαρτί ότι τάχα αξίζει το Α ή το Β ποσό).

Κάπως έτσι είναι και με τα νομίσματα. Δε θέλω να σας μπλέξω πολύ με την έννοια της πίστωσης, του χρυσού (χρήματος) σε αντιπαραβολή με το νόμισμα, κτλ. Όλα αυτά είναι σημαντικά θέματα, αλλά τα έχουμε ξαναδεί, και -κυρίως- δεν αναιρούν την "κεντρική ιδέα", ότι δηλαδή τα νομίσματα είναι κομμάτια χαρτί, και η αξία τους καθορίζεται από το αν μπορούν να αντιστοιχιστούν με κάποια εμπορεύματα/υπηρεσίες (και αν ναι, με πόσα εμπορεύματα/υπηρεσίες μπορούν να αντιστοιχιστούν;)

Έστω τώρα ότι οι χώρες είναι σούπερμαρκετ (εντάξει, το ξέρω ότι η αναλογία είναι εντελώς χοντροκομμένη και γεμάτη σφάλματα, αλλά παρόλα αυτά επαρκεί για να καταλάβουμε).

Σήμερα, οι περισσότερες χώρες έχουν εκδώσει ένα σωρό δωροεπιταγές, με σχετικά μεγάλη ονομαστική αξία, αλλά τα ράφια είναι μισογεμάτα (η παραγωγική βάση της Δύσης δεν επαρκεί για να καλύψει όλες αυτές τις "δωροεπιταγές" που έχει εκδώσει]. Οπότε όταν έρχονται οι πελάτες για να ψωνίσουν, κρατώντας τις δωροεπιταγές τους στο χέρι, το σούπερμαρκετ δυσκολεύεται να αντιστοιχίσει αυτές τις δωροεπιταγές σε πραγματικά εμπορεύματα.

Προς το παρόν, το σουπερμάρκετ έχει βρει μια "έξυπνη" [αλλά προσωρινή] λύση:

Επειδή δυσκολεύεται να εξαργυρώσει τις δωροεπιταγές..τυπώνει ακόμα περισσότερες δωροεπιταγές, και με αυτές πηγαίνει στο γειτονικό σούπερμαρκετ, που έχει πολλά προϊόντα. Εκεί λοιπόν παίρνει όσα εμπορεύματα του λείπουν πληρώνοντας τον ανταγωνιστή του με δωροεπιταγές. Ο ανταγωνιστής αρχικά τις δέχεται, γιατί παλιότερα το [χρεωκοπημένο] αυτό σούπερμαρκετ ήταν φερέγγυο, και έχει καλό όνομα στην πιάτσα. Σιγά-σιγά όμως, αρχίζει να παίρνει χαμπάρι ότι αυτές οι δωροεπιταγές δε θα αποπληρωθούν ποτέ, και αρχίζει και αυτός να τις ξεφορτώνεται (πχ η Κίνα χρησιμοποιεί τα δολάρια της Αμεριής για να αγοράσει πετρελαιοπηγές, γη, χρυσό, και άλλες μορφές πραγματικού πλούτου, δίνοντας τις "δωροεπιταγές" των Αμερικάνων σε όσους ακόμα δεν έχουν καταλάβει τι παίζεται και τις δέχονται).

Παράλληλα, το χρεωκοπημένο σούπερμαρκετ εφαρμόζει την ίδια περίπου τακτική και στους πελάτες του: Επειδή δυσκολεύεται να αντιστοιχίσει όλες αυτές τις δωροεπιταγές σε πραγματικά εμπορεύματα, δίνει στους πελάτες όσα εμπορεύματα μπορεί, και επειδή υπάρχει και υπόλοιπο...τυπώνει ακόμα περισσότερες δωροεπιταγές, πληρώνοντας έτσι τους πελάτες του.

Οι πελάτες δεν έχουν καταλάβει ακόμα τι γίνεται (με ελάχιστες εξαιρέσεις), και είναι ευχαριστημένοι όταν λαμβάνουν τη μία δωροεπιταγή μετά την άλλη (εδώ και δεκαετίες είχαμε μια έκρηξη του δανεισμού ώστε να συνεχίσει να "κινείται η αγορά", παρότι στην πραγματικότητα είχε κλατάρει).

Το πρόβλημα με όλα αυτά είναι προφανώς ότι...δε μπορούν να συνεχιστούν για πάντα. Για την ακρίβεια, βρισκόμαστε πολύ κοντά στο τέλος, και σε λίγα χρόνια το πολύ τα γειτονικά σούπερμαρκετ (Κίνα, πετρελαιάδες, κτλ) θα σταματήσουν να δέχονται τις δωροεπιταγές ως αντάλλαγμα για τα εμπορεύματα τους.

Τότε, οι δωροεπιταγές δε θα μπορούν πλέον να αντιστοιχιστούν σε πραγματικά εμπορεύματα/υπηρεσίες (ή τέλος πάντων θα αντιστοιχιστούν σε πολύ λιγότερα εμπορεύματα/υπηρεσίες απ' όσα λέει η ονομαστική τους αξία).

Τότε, η αξία τους θα πέσει κατακόρυφα (και απότομα, εν μία νυκτί). Ή μάλλον τότε θα αποκαλυφθεί η πραγματική τους αξία, που είναι μηδαμινή...Και οι κάτοχοι αυτών των δωροεπιταγών θα φωνάζουν, θα γκρινιάζουν, θα βρίζουν, θα κλαίνε, θα ζητάνε να αποζημιωθούν, κτλ, αλλά όπως συνήθως γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις, θα έχουμε πολλές φωνές, αλλά λίγη ουσία και αποτέλεσμα.