Financial Times: "Η πολλή δουλειά τρώει τον αφέντη"

Όλοι ξέρουμε βέβαια ότι οι Financial Times προωθούν τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Παρ' όλα αυτά, παρατηρούμε συχνά-πυκνά να δημοσιεύουν εκκλήσεις προς τους μεγάλους καπιταλιστές (μιας και αυτοί κυρίως διαβάζουν τη συγκεκριμένη εφημερίδα) να κάνουν και μερικά βήματα πίσω, και να μην ποδοπατήσουν εντελώς τους εργάτες.

Για παράδειγμα, σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε πριν 3 χρόνια στους Financial Times, o Martin Wolf παρατηρούσε  ότι «για κάθε δολάριο αύξησης του πραγματικού εισοδήματος που δημιουργήθηκε μεταξύ των ετών 1976 και 2007, τα 58 σεντς κατέληξαν στο ανώτερο 1% του πληθυσμού».

Γιατί όμως οι  Financial Times γράφουν τέτοια άρθρα;

Είναι απλό: Ο κάθε καπιταλιστής σκέφτεται και ενεργεί με βάση το ατομικό του συμφέρον, και θέλει να μεγιστοποιήσει τα κέρδη του, ισοπεδώνοντας τους ανταγωνιστές του. Αυτό όμως, αν δεν ελεγχθεί και λίγο, θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξεγέρσεις και επαναστάσεις, από τα θύματα αυτής της κατάστασης. Γι' αυτό υπάρχει και το κράτος ως "συνολικής ρυθμιστής" της κοινωνίας, αλλά και γι' αυτό οι "σοβαρές" εφημερίδες της άρχουσας τάξης προσπαθούν να βρουν μια "ισορροπία" ανάμεσα στην ανάγκη για μεγιστοποίηση της εκμετάλλευσης και στην ανάγκη για κοινωνική ειρήνη.

Βέβαια, αυτές οι δύο ανάγκες δεν συμβαδίζουν, ίσα-ίσα που η μία υπονομεύει την άλλη, και ιστορικά όπου υπάρχει μεγιστοποίηση της εκμετάλλευσης, τότε τελικά οι σκλάβοι ξεσηκώνονται. Και όταν οι συνθήκες, αλλά και οι ίδιοι οι σκλάβοι, είναι αρκετά ώριμοι, τότε ανατρέπουν εντελώς την κατάσταση, αντί "απλά" να κάνουν "περιορισμένες" εξεγέρσεις.

Αυτό είναι κάτι που οι "σοβαροί" αναλυτές της άρχουσας τάξης δεν το έχουν ξεχάσει. Δεν είναι τυχαίο πχ που οι Financial Times δημοσίευσαν πχ ένα άρθρο του ιστορικού Simon Schama, ο οποίος σχολίαζε ότι με τις κινήσεις της, η άρχουσα τάξη ουσιαστικά οδηγεί τους λαούς στο να αρχίζουν σιγά σιγά να «ακονίζουν τις γκιλοτίνες», όπως χαρακτηριστικά το θέτει, και καλεί τους κυβερνώντες "να χαλαρώσουν λίγο τα λουριά".

Όλα αυτά τα αναφέρουμε στα γρήγορα, με αφορμή ένα χθεσινό άρθρο των Financial Times, οι οποίοι ξαναχτύπησαν, και θυμήθηκαν...τους αγώνες για το 8ωρο, αλλά και την πρόβλεψη του Κέινς ότι κάποτε θα χρειάζεται να δουλεύουμε μόνο 15 ώρες την εβδομάδα (3 ώρες την ημέρα), λόγω της τεχνολογικής προόδου.

Πράγματι έτσι είναι, και το έχουμε πει και εμείς πολλές φορές: Η μείωση του ωραρίου είναι μονόδρομος για να υπάρξουν θέσεις εργασίας για όλους. Όμως, η άρχουσα τάξη στέκεται εμπόδιο σε κάτι τέτοιο, και ούτε καν το συζητάει ως λύση. Και αν τυχόν οι εργάτες "ξυπνήσουν" και αρχίζουν να το διεκδικούν ως αίτημα, τότε απλά οι καπιταλιστές θα προσπαθήσουν να τους καταστείλουν άγρια, όπως έκαναν και στους αγώνες για το 8ωρο (ή εναλλακτικά θα δεχτούν τα μειωμένα ωράρια, αλλά με μειωμένο μισθό, για να μη θιγούν τα κέρδη τους).

Τι να πει κανείς, έχουμε φτάσει στο σημείο οι Financial Times να ανησυχούν μήπως οι εργάτες "ακονίζουν τις γκιλοτίνες", να συζητούν για μείωση ωραρίων, και οι εργάτες"πέρα βρέχει", με την αριστερά βέβαια να έχει και αυτή ευθύνη διεθνώς, μιας και δε θίγει σχεδόν καθόλου αυτό το θέμα.

Όπως και να έχει, και παρότι τέτοιου είδους αναρτήσεις αντιμετωπίζοτναι προφανώς με ειρωνικά χαμόγελα, αδιαφορία, κτλ, εμείς θα συνεχίζουμε να θίγουμε το θέμα, και ας αντιμετωπιζόμαστε ως "UFO".

Ο αγώνας για μια άλλη κοινωνία περνάει υποχρεωτικά μέσα από τη μείωση των ωραρίων, και όποιος δεν το λέει αυτό απλά κοροϊδεύει τους εργάτες (ίσως και τον εαυτό του λόγω άγνοιας). Ελπίζουμε ότι κάποια στιγμή αυτό θα αναγνωριστεί και το ωράριο θα γίνει σοβαρό θέμα συζήτησης για το εργατικό κίνημα σε παγκόσμια κλίμακα. Προς το παρόν, η ανεργία θα συνεχίζει να θερίζει...

FT: «Τελικά αξίζει ο κόπος να δουλεύουμε τόσο πολύ;»

«Η υπέρμετρη εργασία οδηγεί σε κακό ύπνο, σε αδυναμία παρακολούθησης μιας συζήτησης το βράδυ και σε μια γενικευμένη απάθεια απέναντι στις οικογενειακές σχέσεις, το φαγητό και το σεξ. Οι άνθρωποι συνδέουν την εργασία με την κοινωνική τους θέση και τα χρήματα. Αν όμως δουλεύουν συνεχώς, πότε θα έχουν την ευκαιρία να χαρούν αυτά τα χρήματα;»

Τι κοινό έχουν οι Βουσμάνοι της ερήμου Καλαχάρι με τον Τζον Μέιναρντ Κέινς; Σε ένα δοκίμιό του με τίτλο «Οικονομικές Δυνατότητες για τα Εγγόνια μας» (1930), ο Κέινς διατύπωσε δύο προβλέψεις. Η πρώτη ήταν ότι η Ύφεση θα αποδεικνυόταν μια πρόσκαιρη περίοδος προσαρμογής και ότι η ευημερία θα αυξανόταν για τις δύο ή και περισσότερες επόμενες γενιές.

«Το βιοτικό επίπεδο σε εκατό χρόνια θα είναι τέσσερις ως οκτώ φορές υψηλότερο από το σημερινό», έλεγε ο διάσημος οικονομολόγος. Και δικαιώθηκε. Το βιοτικό μας επίπεδο είναι σήμερα πέντε φορές υψηλότερο από εκείνο των παππούδων μας το 1930, ενώ το βιοτικό επίπεδο των παιδιών μας μπορεί πράγματι να είναι οκτώ φορές υψηλότερο από εκείνο του 1930.

Η δεύτερη πρόβλεψή του ήταν ότι στις αρχές του 21ου αιώνα οι άνθρωποι θα εργάζονταν κατά μέσο όρο 15 ώρες την εβδομάδα. Εδώ, ο Κέινς έπεσε προφανώς έξω. Ο αριθμός των ωρών εργασίας τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και στην Ευρώπη έχει αποδειχθεί τα τελευταία σαράντα χρόνια σταθερός: γύρω στις σαράντα την εβδομάδα ή λίγο περισσότερο. Οι Αμερικανοί, μάλιστα, δουλεύουν πολύ πιο σκληρά από τους Ευρωπαίους.

Το όραμα των 15 ωρών εργασίας την εβδομάδα δεν αποτελεί όμως ουτοπία. Για πολλές χιλιετίες, οι Βουσμάνοι της Νότιας Αφρικής ζούσαν αρμονικά με μια καλή διατροφή (2.500 θερμίδες την ημέρα), λίγη δουλειά (δύο με τρεις ώρες την ημέρα) και πολύ ελεύθερο χρόνο.

Η σύγκριση αυτή έγινε από τον ανθρωπολόγο Τζέιμς Σούζμαν σε μια πρόσφατη ομιλία του στη Βρετανία. Ο παραδοσιακός τρόπος ζωής των Βουσμάνων, είπε, αντιπροσώπευε ένα είδος «πρωτόγονης αφθονίας».

Οι ανθρωπολόγοι έχουν αμφισβητήσει εδώ και καιρό την άποψη περί προόδου, σύμφωνα με την οποία η μετάβαση από το κυνήγι στην αγροκαλλιέργεια και στη συνέχεια στη βιομηχανία θα οδηγούσε σε μια σταδιακή βελτίωση της ανθρώπινης μοίρας. Η αγροκαλλιέργεια δεν οδήγησε σε βελτίωση της υγείας ούτε σε αύξηση της ευημερίας.

Ο διάσημος γεωγράφος Τζάρεντ Ντάιαμοντ έγραψε μάλιστα το 1987 ότι «η γεωργία ήταν το μεγαλύτερο λάθος στην ιστορία του ανθρωπίνου είδους», καθώς συνοδεύτηκε από κοινωνικές ανισότητες, αρρώστιες και δεσποτισμό. Σκελετοί που ανακαλύφθηκαν στην Ελλάδα και την Τουρκία δείχνουν ότι το μέσο ύψος των ανδρών μειώθηκε κατά 15 εκατοστά μετά την εφεύρεση της γεωργίας.

Η κατάσταση των Βουσμάνων είναι σήμερα τραγική. Ζουν σε θύλακες, καθώς οι κυβερνήσεις έχουν κατασχέσει τη γη τους, και υποφέρουν από αρρώστιες και αλκοολισμό. Στην ομιλία του, ο δρ. Σούζμαν ζήτησε να συγκεντρωθούν χρήματα για να ιδρυθεί ένα κέντρο με στόχο την προστασία των πνευματικών τους δικαιωμάτων, που είναι το μόνο που τους έχει απομείνει.

Η ιστορία των Βουσμάνων, γράφει ο Χάρι Εϊρς στους Financial Times, θέτει ευρύτερα ερωτήματα. Γιατί είμαστε τόσο εθισμένοι στη δουλειά; Γιατί θεωρούμε ότι το να δουλεύουμε όλο και περισσότερο αποτελεί αδιαμφισβήτητη αρετή;

Το βιβλίο της Μάντλιν Μπάντινγκ με τίτλο «Εκούσιοι Σκλάβοι» (2004) δείχνει ότι οι εργαζόμενοι στη Βρετανία πάσχουν από άγχος και κατάθλιψη. Η υπέρμετρη εργασία οδηγεί σε κακό ύπνο, σε αδυναμία παρακολούθησης μιας συζήτησης το βράδυ και σε μια γενικευμένη απάθεια απέναντι στις οικογενειακές σχέσεις, το φαγητό και το σεξ. Οι άνθρωποι συνδέουν την εργασία με την κοινωνική τους θέση και τα χρήματα. Αν όμως δουλεύουν συνεχώς, πότε θα έχουν την ευκαιρία να χαρούν αυτά τα χρήματα;

Σε συνέδριό της που πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη το 1866, η Διεθνής Ένωση Εργαζομένων Ανδρών διατύπωσε ως εξής το αίτημά της για την κατανομή της ημέρας: «Οκτώ ώρες δουλειά, οκτώ ώρες για τον εαυτό μας και οκτώ ώρες ανάπαυση». Το να φροντίζουμε τον εαυτό μας και τους άλλους, καταλήγει ο βρετανός αρθρογράφος, είναι άλλωστε κι αυτό ένα είδος δουλειάς.