Η τηλεοπτική σειρά "Game of Thrones" έχει κάνει παγκόσμια επιτυχία, διότι εκτός από το γνωστό τρίπτυχο "σεξ-αίμα-βία" έχει πιάσει "το πνεύμα της εποχής" (άσχετα με το αν αυτό το "πνεύμα" δεν είναι πάντα κάτι το καλό για εμάς).
Έχοντας δει και εγώ λίγα επεισόδια, ένα από τα πράγματα που μου έμεινε ήταν μια από τις πιο γνωστές "ατάκες" της σειράς, το "Ένας Λάνιστερ πάντα πληρώνει τα χρέη του".
Οι Λάνιστερ είναι στη σειρά μια οικογένεια που έχει πολύ πλούτο και εξουσία, και όπως βλέπουμε τη βασίζουν σε μεγάλο βαθμό στην αξιοπιστία. Με σύγχρονους όρους, θα λέγαμε ότι οι Λάνιστερ "έχουν την εμπιστοσύνη των αγορών", δηλαδή όποτε ζητήσουν πίστωση είναι σίγουρο ότι θα την έχουν, όσα λεφτά και αν ζητάνε, διότι όλοι τους θεωρούν φερέγγυους και έχουν πειστεί ότι θα πάρουν πίσω τα λεφτά που τους δανείζουν + τους τόκους.
Αυτό είναι κάτι που έχουν προ πολλού απολέσει οι ΗΠΑ. Η Αμερική ποτέ δεν πρόκειται να αποπληρώσει τα τεράστια χρέη που έχει πάρει, και απλά χρησιμοποιεί "την Mastercard της", όπως σατυρικά λέει και η εικόνα που βάλαμε παραπάνω. Δηλαδή χρησιμοποιεί πίστωση.
Έχουμε ήδη εξηγήσει το πως λειτουργεί η όλη κατάσταση (πχ εδώ):
Παλιότερα, μέσω του "κανόνα του χρυσού", τα νομίσματα αντιστοιχούσαν σε υπαρκτό-χειροπιαστό πλούτο (αποθέματα χρυσού).
Σήμερα, τα νομίσματα αποτελούν κατά βάση μια υπόσχεση μελλοντικής παραγωγής πλούτου. Αντιστοιχούν δηλαδή σε πλούτο ο οποίος υποτίθεται ότι θα παραχθεί στο μέλλον. Και επειδή όλα τα εμπορεύματα έχουν μια αξία που αντιστοιχεί σε κάποια ποσότητα χρυσού (όπως εύστοχα παρατηρεί και ο Μαρξ), θα είμαστε ΟΚ αν όντως παράγουμε στο μέλλον αρκετά εμπορεύματα/υπηρεσίες και τα πουλήσουμε στην αγορά, ώστε να καλύψουμε το χρυσό που τώρα μας λείπει. (Αυτό εξάλλου είναι και το νόημα της πίστωσης, έτσι δεν είναι; Δανείζεσαι στο παρόν, ώστε να δημιουργήσεις αρκετό πλούτο στο μέλλον, ώστε να ξεπληρώσεις τότε).
Όμως, όπως όλες οι υποσχέσεις, έτσι κι αυτή μπορεί να παραβιαστεί. Το ότι το κράτος τυπώνει νόμισμα ή εκδίδει ομόλογα, δε σημαίνει ότι σώνει και καλά θα μπορέσει στο μέλλον να παράγει αρκετό πλούτο ώστε να τα ξεπληρώσει!
Τι γίνεται για παράδειγμα αν η παραγωγική βάση μιας χώρας ισοπεδωθεί επειδή οι κεφαλαιοκράτες προτιμούν να επενδύουν στην Ασία και όχι στη Δύση, επειδή εκεί έχουν μεγαλύτερο ποσοστό κέρδους;
Για να το πω και πιο απλά, αν εγώ ως Γιάννης ζητήσω από κάποιο ένα δάνειο (πίστωση) 100 ευρώ, τότε λογικά θα καταφέρω άνετα να τον ξεχρεώσω (διότι θα μπορέσω σχετικά εύκολα να βγάλω 100 ευρώ+τόκο. Το ποσό αυτό είναι δηλαδή "εντός των παραγωγικών μου δυνατοτήτων" ).
Αντίθετα, αν δανειστώ 1.000.000 ευρώ από κάποιον, τότε σιγά μην τον ξεπληρώσω πλήρως! (διότι δεν έχω τρόπο να βγάλω 1.000.000 ευρώ+τόκους, το ποσό αυτό είναι υπερβολικά μεγάλο για τις δικές μου "παραγωγικές ικανότητες").
Άρα, παρότι έχω βάλει την υπογραφή μου στο γραμμάτιο για 1.000.000 ευρώ + τόκους, η πραγματική αξία αυτού του γραμματίου είναι πολύ μικρότερη, έτσι δεν είναι; Και όταν έρθει η ώρα της πληρωμής, τότε αυτό θα αποδειχθεί.Μην εμπιστεύεστε και τόσο πολύ τι γράφουν πάνω τα διάφορα γραμμάτια, τραπεζικά βιβλιάρια, κτλ, διότι όλα αυτά βασίζονται σε υποσχέσεις που ίσως και να μην τηρηθούν (ρωτήστε και τους Κύπριους καταθέτες, ή όσους έχουν περάσει από ένα υπερπληθωρισμό ή μια υποτίμηση του νομίσματος)!
Κάπως έτσι είναι και με τα ομόλογα, και κάπως έτσι είναι και για τα νομίσματα.
Η Αμερική παίρνει διαρκώς νέα πίστωση για να καλύψει την παλιά, και τα χρέη συσσωρεύονται και γιγαντώνονται. Μάλιστα, στην Αμερική υπάρχει και νόμος για ένα "ταβάνι χρέους", ένα νομικό όριο για το χρέος δηλαδή το οποίο απαγορεύεται να το ξεπεράσουν, γιατί αν το ξεπεράσουν θα πρέπει βάση του νόμου να κηρύξουν χρεωκοπία. Επειδή λοιπόν η Αμερική συνεχώς το ξεπερνάει, κάθε λίγο και λιγάκι συνεδριάζουν στο Κογκρέσο και περνούν μια τροπολογία που ανεβάζει αυτό το όριο χρέους, ώστε να μην χρειαστεί να κηρύξουν χρεωκοπία, και να συνεχίζουν να ζουν με ολοένα και μεγαλύτερη πίστωση.
Αυτό το Σαββατοκύριακο, είχαμε μια τέτοια τροπολογία, καθώς η Αμερική έφτασε για μία ακόμα φορά στο "ταβάνι χρέους" της - αυτή τη φορά όμως οι Αμερικάνοι έσπασαν κάθε ρεκόρ, διότι δεν περιορίστηκαν "απλά" στο να ανεβάσουν το "ταβάνι χρέους" σε ένα μεγαλύτερο νούμερο, αλλά ουσιαστικά...το κατάργησαν εντελώς (εξάλλου, ήταν κουραστικό κάθε λίγο και λιγάκι να συνεδριάζουν οι κακόμοιροι οι βουλευτές και να ανεβάζουν ένα νούμερο κατά μερικά δις και μερικά τρις δολάρια τη φορά):
Ceiling suspended: US takes on $300bn in new debt after hitting $16.7 trillion
America’s ticking debt bomb has been reset. Washington has suspended the debt ceiling, setting a date, and not a concrete dollar sum as a deadline, an unprecedented first in US history.Μάλιστα, επειδή από τεχνικής άποψης η Αμερική είχε ήδη ξεπεράσει το νομικό όριο χρέους της ΠΡΙΝ ψηφίσει αυτήν τη νέα τροπολογία, αναγκάστικα να κάνει την εξής αλχημεία ώστε να μην κηρύξει χρεωκοπία: Ανέβαλε κάτι προγραμματισμένες δημοπρασίες για ομόλογα πόλεων και πολιτειών, που θα ανέβαζαν το χρέος (τα ομόλογα δεν είναι παρά ένα δάνειο/πίστωση, δηλαδή χρέος), ώστε να φανεί στα λογιστικά βιβλία τους ότι δεν έχουν ξεπεράσει αυτό το "ταβάνι χρέους":
Citing ‘extraordinary measures’, the US Treasury has further delayed tackling America’s debt, and will wait until Labor Day, September 2nd, to revisit the burgeoning crisis. The ceiling has been lifted, and the Treasury has promised it will keep cash pumping into government spending programs beyond the debt limit through a series of emergency cash tools.
In the last four months, the US has accumulated $300 billion in debt. The Congressional Budget Office forecasts that the federal deficit will be $642 billion in FY13.
Treasury to suspend state, local securities sales
The Treasury Department on Friday will suspend sales of state and local government Treasury securities until further notice, the first action to avoid hitting the U.S. debt ceiling. The debt ceiling is expected to be reached on May 18, but the Treasury had been expected to take steps like this one in order to keep paying bills.
[...] Επειδή το χρέος τους διαρκώς αυξάνεται, οι ΗΠΑ διαρκώς αυξάνουν το νομικό αυτό όριο. Όπως μας λέει και το minyanville σε σχετικό άρθρο του, οι ΗΠΑ έχουν αυξήσει αυτό το όριο 74 φορές (!) από το 1962 μέχρι σήμερα, και μάλιστα μόνο μέσα στα τελευταία 10 χρόνια έχουν κάνει 10 τέτοιες αυξήσεις. Ειδικά από τη στιγμή που ξέσπασε η κρίση, οι ΗΠΑ αυξάνουν ακόμα περισσότερο το χρέος τους, και κάνουν διαρκώς αυξήσεις του debt ceiling τους, για να μην αναγκαστούν να κηρύξουν χρεωκοπία.Και επιβεβαιώνοντας αυτά που λέγαμε ότι οι τράπεζες διασώζονται με τα "πακέτα σωτηρίας", με τα φρέσκα δηλαδή δολάρια που τυπώνουν οι ΗΠΑ, εδώ μια εικόνα από το χρηματιστήριο της Αμερικής, με τον δείκτη S&P 500 να καταγράφει νέα ρεκόρ :
Άλλωστε, όπως έχουμε αναλύσει πολλές φορές, οι ΗΠΑ ήθελαν να τυπώσουν χρήμα και γι' αυτό κατάργησαν και τον κανόνα του χρυσού. Τώρα που ξέσπασε η κρίση, τυπώνουν δολάρια σε βαθμό παροξυσμού. Γι' αυτό λέμε πως δεν υπήρχε θέμα οι ΗΠΑ να φτάσουν το debt ceiling όσο κυβερνούν Δημοκρατικοί ή Ρεπουμπλικάνοι και να χρεωκοπήσουν:
Και αυτό διότι και τα δύο αυτά κόμματα, παρά τις διαφορές τους, έχουν αποδείξει ότι προτιμούν να τυπώνουν δολάρια - και όσο έχουν στη διάθεση τους έναν ωραιότατο "εκτυπωτή δολαρίων", δεν υπάρχει θέμα κήρυξης χρεωκοπίας. Αντίθετα, αυτό που θα κάνουν είναι να ανεβάζουν ολοένα και περισσότερο το debt ceiling, και να τυπώνουν όσο δολάρια θέλουν.
Τα δολάρια αυτά δίνονται σχεδόν όλα στις [χρεωκοπημένες] τράπεζες, προκειμένου αυτές να καλύψουν τις "τρύπες" των ισολογισμών τους, ενώ παράλληλα υποτιμούν έτσι και το δολάριο, μειώνοντας την "αγοραστική αξία" του ως νόμισμα. Έτσι, ρίχνουν εμμέσως και το μισθό του εργάτη.
Παράλληλα, ανακοινώνουν και μέτρα "κινεζοποίησης" των εργατών ("λιτότητα"), προκειμένου αυτοί να γίνουν πιο "ανταγωνιστικοί", και να αυξηθεί έτσι το ποσοστό κέρδους των βιομήχανων, που αρνούνται να επενδύσουν τα κεφάλαια τους οπουδήποτε αλλού πλην της Κίνας, Ινδίας, Βουλγαρίας, κτλ, εκτός βέβαια και αν οι δυτικοί εργάτες δεχτούν να εργασθούν και αυτοί κάτω από αντίστοιχες συνθήκες.
Οι "αρρυθμίες" της κυβέρνησης των ΗΠΑ δείχνουν βέβαια ότι βρίσκονται σε παρακμή, και μάλλον θα συνεχιστούν-ενταθούν. Θα έπρεπε ο λαός [και] εκεί να επαναστατήσει, να κηρύξει στάση πληρωμών, και να εξοντώσει και τους καπιταλιστές, παίρνοντας πίσω στην κατοχή του όλο αυτό τον πλούτο και την εξουσία που τώρα κατέχουν μονοπωλιακά μιας χούφτα ολιγάρχες.
Τα πράγματα όμως είναι πολύ ζόρικα, καθώς ο λαός δεν είναι έτοιμος για κάτι τέτοιο, ειδικά στις ΗΠΑ...
Την ίδια ώρα, μερικά ακόμα στοιχεία για να μη λέμε μόνο για τις ΗΠΑ - στην πραγματικότητα, όλη λίγο-πολύ η Δύση έχει τεράστια χρέη και άντε να τα αποπληρώσει. Τα περισσότερα κράτη βασίζονται σε ένα μοντέλο όπου μπορούν τάχα να παίρνουν διαρκώς πίστωση, αυτό όμως δεν ισχύει. Ή μάλλον ισχύει για λίγο, ανάλογα και με την πολιτική-στρατιωτική σου δύναμη. Πχ η Αμερική που είναι μεγάλη χώρα παίρνει πίστωση εδώ και πολλές δεκαετίες. Αλλά η πίστωση δε διαρκεί για πάντα, ακόμα και για αυτούς, πόσο μάλλον για μικρότερες δυνάμεις:
ING: Στα $223,3 τρισ. το παγκόσμιο χρέος
Το συνολικό παγκόσμιο χρέος ανέρχεται στα 223,3 τρισ. δολάρια, ποσό που αντιστοιχεί στο 313% του παγκόσμιου ΑΕΠ, σύμφωνα με έκθεση της ING.
Όπως μεταδίδει η WSJ, οι αναλυτές της ING σημειώνουν στην έκθεση ότι το χρέος στις ανεπτυγμένες οικονομίες αντιστοιχεί σε 157 τρισ. δολάρια ή 357% του ΑΕΠ τους. Το χρέος των αναπτυσσόμενων αγορών φτάνει συνολικά τα 66,3 τρισ. δολάρια, στο 224% του ΑΕΠ.
Ολοένα και περισσότερο, το «χρέος» παρουσιάζεται σαν μια βρώμικη λέξη" σημειώνεται στην έκθεση της ING. "Αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις δεν θα έπρεπε.Πολύ σωστά, το να δανείζεσαι δεν είναι αναγκαστικά κάτι το αρνητικό - το πρόβλημα δημιουργείται όταν δανείζεσαι, αλλά μετά δεν έχεις τη δυνατότητα να αποπληρώσεις τα χρέη σου. Μετά χάνεις τη φερεγγυότητα σου, και οι πιστωτές όχι μόνο δε θα σου δανείσουν άλλα λεφτά, αλλά θα αρχίσουν κατασχέσεις και τιμωρίες για να αποζημιωθούν.
Το χρέος μπορεί να γίνει βρώμικη λέξη, όταν η αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης του υπερβαίνει το εισόδημα και την δυνατότητα των δανειοληπτών να κάνουν πληρωμές και συχνά όταν η απότομη αύξηση του χρέους και η έλλειψη της απαιτούμενης διαφάνειας συγκαλύπτει ζητήματα πιστοληπτικής αξιοπιστίας" υπογραμμίζεται.
Αντιγράφω εδώ ένα σύντομο σχόλιο που είχα κάνει σε πρόσφατο άρθρο, απαντώντας σε κάποιον αναγνώστη:
Θα σου δώσω και ένα πιο απλοϊκό παράδειγμα για το θέμα δολάριο-ευρώ-χρυσός:
Ας πούμε λοιπόν ότι είσαι η ΔΕΗ, και έχεις να ηλεκτροδοτήσεις 3 σπίτια.
Στο πρώτο σπίτι (χρυσός) σε πληρώνουν κανονικά, στην ώρα τους, χωρίς κανέναν απολύτως πρόβλημα. Οπότε τους δίνεις ρεύμα και έχουν φως στο σπίτι.
Στο δεύτερο σπίτι (δολάριο), δε σε πληρώνουν, αλλά επειδή είναι μεγάλοι γαλαζοαίματοι άρχοντες, τους δίνεις μεγάλη πίστωση, και έχουν και αυτοί κανονικά ρεύμα για πολλά χρόνια, παρότι δεν πληρώνουν.
Στο τρίτο σπίτι (ευρώ), ζουν και εκεί κάτι ξεπεσμένοι ευγενείς που εδώ και χρόνια δεν πληρώνουν, και έχεις δώσει και σε αυτούς πίστωση. Αυτοί όμως κάνουν φιλότιμες προσπάθειες να "κάνουν οικονομία" και να σε πληρώσουν - για παράδειγμα σκοτώνουν ένα-δυο από το απιδιά τους ώστε να μην καίνε ρεύμα για αυτά και να έχουν μειωμένο λογαριασμό. Είναι απάνθρωπο το ξέρω, αλλά πάντως προσπαθούν να ρίξουν το λογαριασμό τους, ώστε στο μέλλον να σε αποπληρώσουν.
Προς το παρόν, και τα τρία αυτά σπίτια έχουν κανονικά ρεύμα. Όμως, κάποια στιγμή στο μέλλον, η ΔΕΗ θα αρχίσει να κόβει την πίστωση, και άρα θα κόψει και το ρεύμα. Ειδικά το δεύτερο σπίτι που δεν κάνει καμία απολύτως προσπάθεια να πληρώσει, και συνεχίζει να συμπεριφέρεται λες και είναι πρώτη μούρη (παρότι χρωστάει τα μαλλιά της κεφαλής του) θα βρεθεί "ξαφνικά" χωρίς ρεύμα.
Τότε θα δούμε τι αξίζει ο καθένας, διότι προς το παρόν η ΔΕΗ δίνει πίστωση, και έτσι ΟΛΟΙ έχουν ρεύμα, άσχετα με το αν έχουν να πληρώσουν ή όχι. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να συνεχιστεί.
Στην Ευρώπη τώρα, τόσο οι χώρες PIIGS, όσο ακόμα και η Γαλλία, ζητάνε από την ΕΚΤ να τυπώσει και αυτή χρήμα. Πιθανόν η Γερμανία να το δεχτεί, όταν η κατάσταση φτάνει στο απροχώρητο, και αφού πρώτα καταφέρει να αποσπάσει αυτά που θέλει ως αντάλλαγμα από τα υπόλοιπα κράτη.
Σε άλλο σχόλιο που είχα κάνει, εξηγούσα το γιατί το ευρώ δεν ανεβαίνει και τόοοοσο πολύ σε σχέση πχ με το δολάριο ή με το γιεν, που πληθωρίζονται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό:
Το ευρώ θα χάσει και αυτό σημαντικό μέρος της αξίας του στο τέλος - δεν είναι "άτρωτο", κάθε άλλο. Απλά θα είναι "ο μονόφθαλμος που θα κυριαρχήσει ανάμεσα στους τυφλούς".
Στη σημερινή συγκυρία (πριν τον υπερπληθωρισμό), το ευρώ δεν πρόκειται εύκολα να ξεπεράσει το 1.40 με 1,50, διότι κάθε φορά που η ισοτιμία του έφτανε σε αυτό το νούμερο, η ίδια η ευρωζώνη το "έκοβε" (διότι ούτε καν η Γερμανία μπορεί να αντέξει μια τόσο υψηλή ισοτιμία και δε θα μπορεί ούτε καν αυτή να εξάγει τα εμπορεύματα της σε άλλες χώρες, λόγω υπερβολικά ακριβών τιμών).
Δηλαδή όσο το δολάριο ακόμα κρατάει, το ευρώ πρέπει και αυτό να έχει μια "κοντινή" ισοτιμία, ώστε να μπορούν τα κράτη της ευρωζωνης (κυρίως η Γερμανία που κάνει κουμάντο) να εξάγουν σε ανταγωνιστικές ισοτιμίες.
Όταν το δολάριο υπερπληθωριστεί, το ευρώ θα έχει πολύ υψηλότερη ισοτιμία, αλλά αυτό θα "ισοφαρίζεται" διότι το ευρώ θα αγοράζει φτηνό πετρέλαιο, ενώ η Αμερική δε θα μπορεί πλέον να το κάνει αυτό.
Επίσης, πέρα από το τι κάνει η ευρωζώνη, πρέπει να δούμε και τι κάνουν οι υπόλοιποι Για παράδειγμα, υπάρχουν πολλοί που λένε 'δε θέλω ευρώ, διότι η ευρωζώνη πιστεύω ότι θα διασπαστεί", ή λένε ότι "το ευρώ δεν είναι καλό νόμισμα, διότι δεν έχει τραπεζική σταθερότητα και αρπάζουν καταθέσεις" (διότι δε μπορούν να κατανοήσουν ότι ναι μεν η ευρωζώνη δεν έχει "τραπεζική σταθερότητα", αλλά αυτό γίνεται προκειμένου να μην αναγκαστεί να τυπώσει πληθωριστικό νόμισμα σαν τους Αμερικάνους. Έτσι, η Αμερική δεν κατάσχει καταθέσεις, τυπώνει όμως χρήμα, υποτιμώντας την αξία του. Αντίθετα, η ευρωζώνη αρπάζει καταθέσεις, ώστε να μην πολυτυπώσει χρήμα, και άρα το ευρώ είναι σχετικά πιο "σταθερό" ως νόμισμα (δεν πληθωρίζεται και τόσο πολύ). Οι περισσότεροι δεν το έχουν καταλάβει αυτό ακόμα, και νομίζουν ότι το ευρώ διαλύεται, κτλ, οπότε το αποφεύγουν. Αν παρατηρήσεις βέβαια, θα δεις πχ ότι η Ρωσία έχει το 40% των αποθεμάτων της σε ευρώ, διότι αυτές οι χώρες είναι ΥΠΕΡ του ευρώ, είναι σύμμαχοι, και δεν ανησυχούν κατά βάθος για το ευρώ. Μην κοιτάς τόσο τι λένε, κοίτα τι κάνουν. Πολλοί επενδυτές και άλλοι "παίχτες" στην αγορά κάνουν συχνά αυτό το λάθος και την "πατάνε" (δίνουν σημασία στο τι λένε, όχι στο τι κάνουν))
No comments:
Post a Comment