Απαντώντας σε ερώτηση αναγνώστη, θα κάνουμε μια μίνι-παρουσίαση των διάφορων απόψεων που κυκλοφορούν υπέρ και κατά του "κανόνα του χρυσού", μιας και υπάρχει διεθνώς μεγάλη κουβέντα για το αν θα πρέπει να επιστρέψουμε εκεί ή όχι.
Η συζήτηση μπορεί να φαίνεται κάπως "απόμακρη" για έναν εργάτη που καλά-καλά δε μπορεί να βγάλει το μήνα, ωστόσο έχει μεγάλες επιπτώσεις [και] σε αυτόν, και θα προσπαθήσουμε όσο πιο απλά μπορούμε να εξετάσουμε το θέμα.
Καταρχήν λοιπόν, θεωρώ ότι οι αναγνώστες του blog γνωρίζουν ήδη ότι έχουν δωθεί παγκοσμίως ένα σωρό πιστώσεις (από νομίσματα και κρατικά ομόλογα μέχρι στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια), οι οποίες πλέον ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΠΟΠΛΗΡΩΘΟΥΝ.
Αυτές οι πιστώσεις όντως κατάφεραν για αρκετά χρόνια να "κινήσουν την αγορά", αλλά τώρα πλέον όχι απλά η αγορά έχει νεκρώσει, αλλά έχει πλέον συσσωρευτεί και ένα τεράστιο χρέος που δε μπορεί να αποπληρωθεί. Δηλαδή οι πιστώσεις καθυστέρησαν τον ερχομό της κρίσης, αλλά τώρα που ήρθε είναι ακόμα μεγαλύτερη.
Για να διαχειριστεί ο καπιταλισμός το πρόβλημα αυτό, μπορεί είτε να αρχίσει τις χρεωκοπίες όσων δεν έχουν να πληρώσουν, είτε μπορεί να τυπώσει νόμισμα ώστε να καλύψει όλες αυτές τις πιστώσεις. Αυτό βέβαια δεν επιλύει το πρόβλημα, απλά το μετατρέπει από "πρόβλημα χρέους" σε "νομισματικό πρόβλημα", διότι προφανώς τα νομίσματα που τυπώνονται δεν αντιστοιχούν σε πραγματικό πλούτο, άρα δεν έχουν αξία. Ως εκ τούτου, πολλά νομίσματα θα οδηγηθούν σε υπερπληθωρισμό, ώστε να σωθούν οι τράπεζες, τα κράτη και άλλα χρεωκοπημένα ιδρύματα και επιχειρήσεις που χρειάζονται "πακέτα σωτηρίας". [Επειδή όλα αυτά είναι "υπερβολικά συντομευμένα", μπορείτε αν θέλετε να δείτε και μερικά παλιότερα άρθρα μας επί του θέματος αν δεν τα έχετε διαβάσει (πχ
εδώ,
εδώ,
εδώ και
εδώ]
Στη σημερινή μορφή που έχει το νομισματικό σύστημα, δεν υπάρχουν όρια στο πόσα νομίσματα μπορεί να τυπώσει ένα κράτος - γι' αυτό άλλωστε και υπάρχει πλέον δυνατότητα να καλυφθεί κάθε χρέος, όσο μεγάλο και αν είναι, απλά τυπώνοντας τα λεφτά που μας λείπουν! (το πόση αξία θα έχουν μετά αυτά τα λεφτά είναι ένα άλλο θέμα).
Αυτή η είναι κυρίαρχη προσέγγιση σήμερα, ειδικά στο "στρατόπεδο" της Αμερικής και των συμμάχων της (πχ Ιαπωνία, κτλ). Η κυρίαρχη θεωρία που χρησιμοποιούν είναι η λεγόμενη
"Modern Monetary Theory" (ή "ΜΜΤ" για συντομία).
Αυτή η θεωρία μπορεί να πλασάρεται ως "μοντέρνα", αλλά στην πραγματικότητα μου φαίνεται ότι αυτού του είδους οι θεωρίες είναι...παμπάλαιες, και εμφανίζονται πάντα όταν τα κράτη θέλουν να τπυώσουν ανεξάντλητες ποσότητες νομίσματος, ώστε να οδηγήσουν τα πράγματα στον υπερπληθωρισμό:
Πάντα δηλαδή στην ιστορία, όταν ένα κράτος θέλει να τυπώσει χρήμα χωρίς κανένα όριο και χωρίς κανένα αντίκρυσμα, εμφανίζονται και οι κατάλληλοι "οικονομολόγοι του συστήματος", οι οποίοι δημιουργούν μια θεωρία σύμφωνα με την οποία "δεν τρέχει και τίποτα αν τυπώνουμε λεφτά χωρίς αντίκρυσμα, τυπώστε όσα χρειαζόμαστε και μη φοβάστε τίποτα, όλα θα πάνε καλά". Πέρα από τις διάφορες "τεχνικές λεπτομέρειες", αυτό είναι το κεντρικό νόημα της "ΜΜΤ", προκειμένου να καθησυχάσει τις μάζες ότι τάχα οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία μπορούν να τυπώνουν τρισεκατομμύρια, έχοντας μάλιστα ήδη χρέη πολλών τρισεκατομμυρίων, αλλά και τεράστια ελλείμματα που αυξάνουν αυτά τα χρέη, χωρίς καμία ιδιαίτερη συνέπεια (υπερπληθωρισμό).
Να σημειωθεί εδώ και η διαφορά ανάμεσα σε αυτή την προσέγγιση, και στον κλασσικό κευνσιανισμό, που λέει ότι "θα τυπώσουμε νομίσματα χωρίς αντίκρισμα, μειώνοντας κάπως την αξία του νομίσματος, αλλά τουλάχιστον αυτά τα φρέσκα νομίσματα θα τα επενδύσουμε παραγωγικά, σε έργα υποδομών, βιομηχανικές μονάδες, εκπαιδευτικά προγράμματα για τις νεότερες γενιές των εργατών, κτλ, ώστε να μπορέσουμε στο μέλλον να παράγουμε πλούτο και να καλύψουμε τότε την πίστωση που τώρα πήραμε τυπώνοντας πληθωριστικό νόμισμα".
Δηλαδή ο κλασσικός κευνσιανισμός τουλάχιστον αντιλαμβάνεται ότι κάποια στιγμή, έστω στο μέλλον, πρέπει οι πιστώσεις που παίρνεις να ξεπληρωθούν, και να αντιστοιχιστούν σε πραγματικό πλούτο (υπηρεσίες ή εμπορεύματα). Και, μιλώντας πάντα στα πλαίσια αυτού του συστήματος, ο κευνσιανισμός έχει τα πλεονεκτήματα του ως στρατηγική, ειδικά αν ένα κράτος βρίσκεται σε κρίση και χρειάζεται να κάνει επενδύσεις ώστε να ανακάμψει αργότερα.
Δεν είναι τυχαίο που ο Κέυνς είχε αποκαλέσει τον "κανόνα του χρυσού" ως "απομεινάρι του παρελθόντος" κατά τη διάρκει της κρίσης του 1929, διότι όλα τα κράτη ήθελαν να ανακάμψουν, και άρα χρειάζονταν να τυπώσουν νόμισμα ώστε να κάνουν παραγωγικές επενδύσεις (το λεγόμενο "New Deal", όπως το ονόμασαν στην Αμερική).
Τότε όμως ίσχυε ο "κανόνας του χρυσού", που δεν τους επέτρεπε να κάνουν τέτοια πράγματα, και μάλιστα η Αμερικανική κυβέρνηση αποφάσισε...να κατασχέσει το χρυσό των Αμερικάνων πολιτών έναντι μιας πολύ μικρής τιμής, ώστε να καταφέρει να τυπώσει δολάρια και να κάνει επενδύσεις, ανακουφίζοντας έτσι μερικούς άνεργους εργάτες, που τότε ήταν πιο μάχιμοι απ' ότι σήμερα, και απειλούσαν με εξέγερση (ας μην ξεχνάμε ότι τότε υπήρχε και θεωρούνταν και πολύ πετυχημένη και ανερχόμενη η "κομμουνιστική απειλή" της Σοβιετικής Ένωσης", που αποτελούσε ένα πρότυπο για τους εργάτες και ένα φόβητρο για τους καπιταλιστές, που σκέφτονταν "αν επαναστάτησαν στη Ρωσία, ποιος ξέρει, μπορεί να επαναστατήσουν και εδώ, ειδικά τώρα με την κρίση που είναι πάμφτωχοι").
Τέλος πάντων, ειδικά σε περιόδους κρίσης, ο "κανόνας του χρυσού" είναι όντως πολύ περιοριστικός για τους κεφαλαιοκράτες, και γι' αυτό ο Κέινς τον αποκάλεσε τότε "απομεινάρι": Υπάρχει βλέπετε άμεση ανάγκη να υποτιμήσουν το νόμισμα, ώστε να κάνουν επενδύσεις, ή να δώσουν πακέτα σωτηρίας στις χρεωκοπημένες τράπεζες, ή και να μειώσουν έτσι το μισθό των εργατών, που θα πληρώνονται πλέον σε ένα πληθωρισμένο νόμισμα μικρότερης αξίας.
Στη σημερινή εποχή, οι καπιταλιστές δεν απειλούνται ιδιαίτερα από τους εργάτες, που είναι ανοργάνωτοι και μάλλον θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να γίνουν ξανά ικανοί για μάχη σοβαρού επιπέδου.
Οπότε δεν κάνουν κευνσιανές επενδύσεις, αλλά και πάλι χρειάζονται λεφτά, για να σώσουν τις τράπεζες και για να μειώσουν το μισθό του εργάτη.
Σήμερα βέβαια δεν υπάρχει ο "κανόνας του χρυσού", οπότε δεν υπάρχουν και τέτοιου είδους νομικά εμπόδια στην προσπάθεια τους.
Εδώ λοιπόν είναι που μπαίνουν οι λεγόμενοι
"Αυστριακοί" οικονομολόγοι, οι οποίοι είναι νεοφιλελεύθεροι υπέρμαχοι της "ελεύθερης αγοράς", και ζητούν την επαναφορά του "κανόνα του χρυσού"
Η λογική τους είναι εντελώς "ακαδημαική" (με την κακή έννοια της λέξης), δηλαδή δεν έχει και μεγάλη επαφή με την πραγματικότητα του καπιταλισμού, την οποία και αρνούνται να κατανοήσουν:
Συγκεκριμένα, αυτοί
θεωρούν το χρυσό ως το μόνο "τίμιο χρήμα" ("honest money"), και λένε ότι αν επανέλθουμε στον "κανόνα του χρυσού", τότε θα μπει επιτέλους μια "τάξη" στο νομισματικό χάος που υπάρχει σήμερα:
Για παράδειγμα, σου λένε ότι
"εμείς, ως υπέρμαχοι της ελεύθερης αγοράς, είμαστε εναντίον των πακέτων σωτηρίας που δώθηκαν στις χρεωκοπημένες τράπεζες από τα κράτη. Και αν υπήρχε ο κανόνας του χρυσού, τότε τα κράτη δε θα μπορούσαν να τυπώσουν όλα αυτά τα τρισεκατομμύρια και να τα δώσουν στους τραπεζίτες, άρα να η λύση στα προβλήματα μας. Αντί να μπορούν να κράτη να τυπώνουν "άτιμο" χρήμα, δηλαδή χρήμα χωρίς αντίκρυσμα, θα έχουμε τον χρυσό, που είναι "τίμιο χρήμα", δηλαδή έχει αντίκρυσμα, και δε θα επιτρέπει όλα αυτά τα όργια που έκαναν οι τραπεζίτες και οι κυβερνήσεις, τυπώνοντας τρισεκατομμύρια επί τρισεκατομμυρίων".
Όλα αυτά ίσως να ακούγονται ενδιαφέροντα στη θεωρία, αλλά στην πράξη ο "κανόνας του χρυσού" δε μπορεί να μας γλιτώσει από τα "όργια" και τις κρίσεις του καπιταλισμού, όπως μας διδάσκει και η ιστορία (πχ η κρίση του 1929 έγινε σε καθεστώς "κανόνα του χρυσού"). Στην πραγματικότητα, τα προβλήματα είναι πολύ βαθύτερα από μια "απλή" νομισματική προσέγγιση των πραγμάτων, μιας και η πραγματική αιτία των κρίσεων είναι πάντα η συσσώρευση σχεδόν όλου του πλούτου σε λίγα χέρια, που εμποδίζει τους πολλούς εργάτες να καταναλώσουν όλα αυτά που παράγουν. Όλα τα υπόλοιπα παίζουν σημαντικό-αλλά-δευτερεύοντα ρόλο.
Όσο για τα περί "τίμιου χρήματος", περισσότερο είναι ηθικολογίες της κακιάς ώρας παρά σοβαρή κριτική:
Ο καπιταλισμός χρειάζεται να αναπτυχθεί, να κάνει επενδύσεις, κτλ. Γι' αυτό και πάντα θα χρειάζεται πιστώσεις. Για παράδειγμα, αν ένας σχετικά φτωχός άνθρωπος θέλει να ανοίξει μια επιχείρηση και δεν έχει το αρχικό κεφάλαιο για να το κάνει, θα χρειαστεί δάνειο. Αν ένας φτωχός μαθητής θέλει να πάει πανεπιστήμιο, θα χρειαστεί σπουδαστικό δάνειο για να πληρώσει τα δίδακτρα. Αν ένα κράτος θέλει να ανασυγκροτηθεί, θα χρειαστεί επίσης δάνεια, κτλ. Βέβαια, τα δάνεια είναι μια επένδυση, και έχουν ένα "επενδυτικό ρίσκο". Υπάρχουν άλλωστε πολλές περιπτώσεις σήμερα που κάποιος πήρε δάνειο, και μετά δε μπορεί να το αποπληρώσει.
Από την άλλη όμως, ακόμα και σήμερα υπάρχουν και περιπτώσεις όπου κάποιος πχ πήρε ένα επιχειρηματικό δάνειο και η επιχείρηση του πάει καλά, ή πήρε ένα σπουδαστικό δάνειο και έγινε πολύ επιτυχημένος, κτλ. Αν πάει λοιπόν κανείς σε αυτούς και τους πει ότι δε θέλουμε άλλες πιστώσεις, θα σας πλακώσει στο ξύλο. Ή για να έρθουμε και στα νομισματικά που μας αφορούν, αν μπορούσατε να πάτε σε κάποιος από τους εργάτες του 1929 που βρήκαν δουλειά χάρη στα δολάρια που τύπωσαν οι Αμερικάνοι τότε και έκαναν το New Deal, και τους πείτε ότι το να τυπώνεις δολάρια είναι "άτιμο", και πάλι θα σας πλακώσουν στο ξύλο (διότι χάρη σε αυτή την "ατιμία" βρήκαν δουλειά).
Για να το πούμε και πιο απλά, η πίστωση δεν είναι ούτε "τίμια", ούτε "άτιμη". Είναι
απαραίτητη. Αν θέλει κάποιος να επεκτείνει την επιχείρηση του και να σταθεί απέναντι στον ανταγωνισμό, χρειάζεται δάνεια. Ή ένας εργάτης, αν θέλει να έχει καλύτερες πιθανότητες να τα πάει καλά στην αγορά εργασίας, παίρνει δάνειο για να πάει στο κολέγιο και να πάρει εξειδίκευση και πτυχία, κτλ.
Οι άνθρωποι προσαρμόζονται στο σύστημα γύρω τους, στην πραγματικότητα είναι ικανοί και για το καλύτερο, αλλά και για το χειρότερο, αρκεί να πειστούν ότι η Α ή η Β συμπεριφορά είναι προς το συμφέρον τους. Στα πλαίσια του υπάρχοντος συστήματος, τόσο οι άνθρωποι όσο και τα κράτη, οι επιχειρήσεις, κτλ, ζητούν πιστώσεις, ώστε να βελτιώσουν τη θέση τους έναντι του ανταγωνισμού, και μετά "ας ελπίσουμε" ότι θα μπορέσουν να τα καταφέρουν και να αποπληρώσουν -στο μέλλον- τις πιστώσεις αυτές που πήραν.
Κάποιες φορές θα τα καταφέρουν, και η πίστωση μπορεί να θεωρηθεί επιτυχής, κάποιες άλλες φορές δε θα τα καταφέρουν (όπως γίνεται σε τεράστιο βαθμό σήμερα). Έστω κι έτσι όμως,
το κίνητρο για πιστώσεις θα εξακολουθεί πάντα να υπάρχει, διότι το ίδιο το σύστημα αναγκάζει τους ανθρώπους και τα κράτη, τις επιχειρήσεις, κτλ να ζητήσουν πιστώσεις. Το να ζητάς τον περιορισμό τους, είναι κάπως σαν τους παπάδες στην εκκλησία, που ζητούν από τους πιστούς να "τηρήσουν τις 10 εντολές". Είναι η ίδια η φύση του συστήματος να ωθεί τους ανθρώπους να συσσωρεύουν ολοένα και περισσότερο πλούτο, ώστε να βελτιώνουν διαρκώς τη θέση τους. Εξ ου και η λεγόμενη "απληστία", που παραμερίζει κάθε όριο και φραγμό.
Το αν αυτό είναι "τίμιο" ή "άτιμο" έχει μικρή σημασία, διότι είναι οργανικό κομμάτι του συστήματος, και άρα θα συνεχίσει να υπάρχει ως φαινόμενο μέχρις ότου ανατραπεί αυτό το σύστημα από ένα άλλο, που δε θα βασίζεται στην ατομική ιδιοκτησία και στον ανταγωνισμό.
Ειδικά για σήμερα, θα προσθέταμε και το εξής: Το γενικότερο μοντέλο της "ελεύθερης αγοράς" που προωθούν οι υποστηρικτές του έχει καταρρεύσει, με τα κράτη να στηρίζουν τις μεγάλες τράπεζες. Ατό είναι ένα παράδειγμα του πως ο "ελεύθερος ανταγωνισμός" οδηγεί τελικά στα ολιγοπώλια και στα μονοπώλια, καθώς αργά ή γρήγορα κάποιοι θα ξεχωρίσουν σε κάθε κλάδο, και θα κυριαρχήσουν έναντι του ανταγωνισμού
. Έτσι λοιπόν και στον τραπεζικό κλάδο, έχουμε ένα καρτέλ 5-6 τραπεζών, που χάρη στα λεφτά τους έχουν πλέον εξαγοράσει σε μεγάλο βαθμό τις κυβερνήσεις, και κάνουν ότι θέλουν.
Το να ζητάς "ελεύθερη αγορά", χωρίς μονοπώλια, είναι σα να ζητάς να ρίξεις μια πυρηνική βόμβα χωρίς να γεμίσει ραδιενέργεια η περιοχή μετά τη ρίψη της βόμβας. Είναι αδύνατο.
Επιπλέον, το να ζητάς να αφεθούν οι τράπεζες να καταρρεύσουν στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς, είναι και αυτό "εκτός πραγματικότητας", διότι οι τράπεζες αυτές έχουν δώσει,, και συνεχίζουν να δίνουν ένα σωρό πιστώσεις, που κρατούν όρθιο ολόκληρο το οικοδόμημα του καπιταλισμού.
Αν καταρρεύσουν αυτές οι τράπεζες, θα καταρρεύσει όλο το σύστημα. Άρα, η μόνη λύση είναι να είσαι έτοιμος για ένα νέο σύστημα, και όχι να ζητάς να γκρεμίσεις μερικές από τις πιο βασικές κολώνες μια γέφυρας, και μετά να περιμένεις να τη διασχίσεις σα να μη συμβαίνει τίποτα. Θα χρειαστείς νέα γέφυρα, αλλιώς θα μείνεις σε αυτή, πληρώνοντας ένα -τεράστιο- τίμημα προς όφελος των λίγων ολιγαρχών που την ελέγχουν και που θα τη γκρεμίσουν εντελώς αν εσύ δεν τους πληρώσεις.
Τέλος πάντων, επιστρέφοντας στα νομισματικά, αξίζει να κάνουμε μια τελευταία -σημαντική- παρατήρηση:
Σε ένα καθεστώς όπως το σημερινό, όπου δεν ισχύει ο "κανόνας του χρυσού", υπάρχει άφθονη παροχή ρευστότητας, με τεράστιες πιστώσεις. Αυτό το πράγμα "κινεί την αγορά", διότι όσο σαπισμένη και αν είναι η παραγωγική βάση, μπορούμε να την υποκαταστήσουμε με δάνεια. Έτσι, δημιουργείται στον κόσμο η ψευδαίσθηση ότι "λεφτά υπάρχουν", και μάλιστα "σχετικά άκοπα". Η αφθονία δηλαδή της ρευστότητας μπορεί όντως να κινήσει την αγορά και να βοηθήσει τον καπιταλισμό να αναπτυχθεί, όμως αποτελείται κυρίως από "πλασματικό κεφάλαιο", από πιστώσεις που θα πρέπει να αποπληρωθούν.
Αυτό κάνει τον κόσμο σχετικά "μαλθακό", διότι δε χρειάζεται και τόοοση προσπάθεια για να ζήσει καλά (για παράδειγμα, ένας εργάτης στη Δύση που δούλευε 8ωρο σε ένα εργοστάσιο, με αρκετές μάλιστα αργίες, ασφάλεια, και άλλες τέτοιες κατακτήσεις, έπαιρνε πολύ μεγαλύτερο μισθό σε σχέση με έναν αντίστοιχο εργάτη στη Κίνα, που δούλευε σε χειρότερες συνθήκες).
Οι καπιταλιστές το ανέχθηκαν αυτό έως ένα σημείο, διότι κάποιος έπρεπε να αγοράσει όλα αυτά τα εμπορεύματα που παράγονταν στην Κίνα - δεν είναι τυχαίο που συχνά αποκαλούσαν τους εργάτες στη Δύση ως "δυτικούς
καταναλωτές", διότι αυτός ήταν ο ρόλος τους στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, να καταναλώνουν κυρίως, παρά να παράγουν.
Τώρα όμως τα δεδομένα αλλάζουν; Οι δυτικοί εργάτες έχουν ξοδέψει πλέον όλες τις οικονομίες του παρελθόντος, έχουν πάρει και δάνεια, και δεν πρόκειται να καταναλώσουν άλλο όπως κατανάλωναν.
Όσο για παραγωγή, είναι "υπερβολικά καλομαθημένοι", διότι θέλουν καλούς μισθούς, ωράρια, συνθήκες ασφαλείας, κτλ, σε αντίθεση με τους "πολύ ανταγωνιστικούς" εργάτες στην Ασία που δεν έχουν όλες αυτές τις "υπερβολικές απαιτήσεις".
Άρα, οι εργάτες στη Δύση πρέπει να πάψουν να είναι "μαλθακοί" και "καλομαθημένοι", και να αποδεχθούν μια "κινεζοποίηση" των συνθηκών εργασίας τους.
Αυτό δεν επιτυγχάνεται μόνο με άμεσες μειώσεις μισθών, ή χειροτέρευση των ωραρίων, κτλ.
Σε επίπεδο νομισματικού συστήματος, ο "κανόνας του χρυσού" βοηθά και αυτός προς μια τέτοια κατεύθυνση, διότι αντί να ευνοεί ένα πλασματικό περιβάλλον άφθονης ρευστότητας, αντιπροσωπεύει ένα περιβάλλον όπου το χρήμα είναι σπάνιο, και άρα πρέπει να μοχθήσεις πολύ προκειμένου να βγάλεις λεφτά, δεν είναι πλέον και τόσο εύκολο.
Ο περιορισμός δηλαδή των πιστώσεων αναγκάζει τους εργάτες, αλλά και τους μικροαστούς υποθέτω, να παλέψουν πιο σκληρά, ο ένας εναντίον του άλλου αν χρειαστεί, προκειμένου να γίνουν πιο ανταγωνιστικοί, και να επιβιώσουν. Φανταστείτε το ως έναν "διαγωνισμό", με περιορισμένες θέσεις για τους νικητές. Οι εργάτες βρίσκονται δηλαδή πλέον σε ένα περιβάλλον όπου ΔΕΝ θα επιβιώσουν όλοι, και θα πρέπει να γίνουν όσο πιο παραγωγικοί, υπάκουοι και ανταγωνιστικοί μπορούν, ώστε να προτιμηθούν και να σωθούν. (Δεν είναι τυχαίο που η προσπάθεια τς Γερμανίας να μην τυπώσει ευρώ έχει παρομοιαστεί από κάποιους ως ένας ιδιότυπος "κανόνας του χρυσού", διότι απαγορεύει τις πολλές πιστώσεις-υποτίμηση του νομίσματος. Όπως δηλαδή ο "κανόνας του χρυσού" δεν επιτρέπει την εκτύπωση πληθωριστικών νομισμάτων', έτσι και η Γερμανία κάνει σχεδόν το ίδιο, μιας και ναι μεν τυπώνει χρήμα, όταν τη συμφέρει, αλά όχι στις ποσότητες εκείνες που θα ήθελαν οι υπόλοιποι)
Παρ' όλα αυτά, ο κανόνας του χρυσού ΔΕ θα επιστρέψει στις ζωές μας, τουλάχιστον όχι σε αυτή τη γενιά.
Προσπερνώ προς το παρόν το ενδεχόμενο επανάστασης, που ναι μεν είναι αναγκαία, αλλά δεν βλέπω να υπάρχει σε παγκόσμια κλίμακα η αριστερά εκείνη που θα μπορούσε να οδηγήσει τον εργάτη σε κάτι τέτοιο, και λέω το εξής:
Από τη στιγμή που οι πιστώσεις που έχουν δωθεί δε μπορούν να αποπληρωθούν, βλέπουμε την Αμερική να επιλέγει να υπερπληθωρίσει το νόμισμα της, και τη Γερμανία να το κρατάει όσο μπορεί το ευρώ, ώστε να το πλασάρει ως "αντιδολάριο" στο μέλλον, μιας και δε θα έχει υπερπληθωριστεί (το έχουμε εξηγήσει και παλιότερα).
Επίσης, το μέγεθος της καταστροφής που απαιτείται είναι επιπέδου...Κραχ του 1929, δηλαδή μία δεκαετία λιτότητας + Β' Παγκόσμιος Πόλεμος.
Σήμερα, επειδή η οικονομική ζημιά μπορεί να είναι άπειρη, χωρίς κανένα όριο, ίσως να υπάρχει τρόπος-διέξοδος να μη γίνει πόλεμος. Βέβαια, τίποτα δε μπορεί να συγκριθεί με την καταστροφή κτιρίων, ανθρώπων, κτλ που επιφέρει άμεσα μια βόμβα. Αλλά η πυρηνική καταστροφή είναι σήμερα επιζήμια και για τους καπιταλιστές, άσε που θα χάσουν την στήριξη του κόσμου αν ρίξουν τέτοια όπλα.
Τότε, το 1929 δηλαδή, η οικονομική ζημιά περιοριζόταν από τον "κανόνα του χρυσού", που δεν επέτρεπε τον υπερπληθωρισμό ενός νομίσματος τόσο εύκολα.
Σήμερα, δεν υπάρχουν περιορισμοί και κανόνες. Οπότε τα οικονομικά όπλα έχουν πλέον υπερπολλαπλάσια δύναμη από τότε, και γι' αυτό η σημερινή συγκυρία θα μπορούσε να σημαδευτεί από μια οικονομική καταστροφή υπερπληθωρισμού, και όχι από στρατιωτικό πόλεμο.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, θα χρειαστούν μετά πιστώσεις, ώστε όσοι επιβιώσουν να ξανααναπτυχθούν από την αρχή (το ίδιο βέβαια θα συμβεί και σε ένα πόλεμο). Οπότε θα χρειαστούν πολλές πιστώσεις ==> Άρα, θα απορριφθεί κάθε σκέψη για επιστροφή στον "κανόνα του χρυσού", ή οποιοδήποτε άλλο τέτοιο "αποπληθωριστικό" σύστημα.
Από την άλλη όμως, τα νομίσματα της Δύσης θα υπερπληθωριστούν, ειδικά το δολάριο που τώρα είναι ακόμα το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, χρησιμοποιείται δηλαδή από τους μεγάλους ιμπεριαλιστές για να κάνουν αποταμίευση των κερδών τους (πχ η Κίνα έχει κάτι τρισεκατομμύρια σε δολάρια, οι πετρελαιάδες επίσης έχουν πολλά, κτλ).
Τι θα γίνει λοιπόν; Από τη μία θα πρέπει να τυπώσουμε χρήμα για να δωθούν πιστώσεις για να ξανάρθει η ανάπτυξη (λέμε τώρα), και από την άλλη οι μεγάλοι ιμπεριαλιστές θέλουν ένα σταθερό μέσο αποθήκευσης του
[τεράστιου] πλούτου που έχουν συσσωρεύσει.
Ιδού λοιπόν τι βλέπω να γίνεται:
Δε θα υπάρξει "κανόνας του χρυσού".
Τα νομίσματα της Αμερικής και των συμμάχων της θα υπερπληθωριστούν, ώστε να σωθούν οι τράπεζες με τα "πακέτα σωτηρίας", και να φτωχύνουν οι εργάτες που θα πληρώνονται πλέον πολύ χαμηλούς μισθούς.
Το ευρώ θα πέσει, αλλά λιγότερο από τα άλλα, και θα είναι σχετικά σταθερό, άρα θα προτιμηθεί ως μέσο αποταμίευσης, ως "ο μονόφθαλμος που θα βασιλεύει ανάμεσα στους τυφλούς")
Ο χρυσός θα πάρει μια νέα ισοτιμία, πολύ υψηλότερη σε σχέση με τη σημερινή. Θα χρησιμοποιείται ως μέσο αποθήκευσης του πλούτου από τους πλούσιους, μιας και οι φτωχοί δε θα τον έχουν, ούτε θα μπορούν εύκολα να τον αγοράσουν λόγω της ακριβής του τιμής. Έτσι, θα ικανοποιηθεί κάπως και αυτό που λέγαμε πριν, περί της σπανιότητας του χρυσού, που αναγκάζει τον εργάτη να μοχθήσει περισσότερο, σχετικά με την αφθονία των πιστώσεων που τον κάνει να νομίζει ότι "λεφτά υπάρχουν" με έναν "σχετικά άκοπο" τρόπο.
Στο σύστημα αυτό δηλαδή, θα έχουμε τα νομίσματα για τις συναλλαγές του κόσμου, αλλά θα έχουμε ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ και το χρυσό ως μέσο αποθήκευσης του πλου΄του (για όσους έχουν πλούτο προς αποταμίευση, δηλαδή για τους πλούσιους).
Στον "κανόνα του χρυσού", το νόμισμα είναι συνδεδεμένο με το χρυσό, και παίζει έναν
διπλό ρόλο, καθώς είναι
και μέσο συναλλαγών,
και μέσο αποθήκευσης του πλούτου (πχ το δολάριο σήμερα).
Αυτή η προσέγγιση αποδείχθηκε προβληματική για τους καπιταλιστές, διότι η Αμερική πχ θέλει να τυπώσει δολάρια για να δώσει πιστώσεις, αλλά από την άλλη οι "πλούσιοι" που θέλουν να αποταμιεύσουν έχουν πρόβλημα, διότι δε θέλουν να αποταμιεύσουν σε ένα νόμισμα που διαρκώς πληθωρίζεται. Έτσι, η Αμερική κατάργησε τον "κανόνα του χρυσού" για να δώσει πιστώσεις, αλλά τώρα όλοι οι ιμπεριαλιστές θέλουν ένα άλλο μέσο αποθήκευσης του πλούτου τους.
Για να ικανοποιηθούν και οι δύο αυτές ανάγκες του συστήματος, θα δούμε -κατά την άποψη μου- ένα σύστημα με τα νομίσματα να κυκλοφορούν όπως σήμερα, αλλά με νέες, χαμηλότερες ισοτιμίες, και το χρυσό να επανέρχεται στο προσκήνιο, αλλά όχι ως μέσο συναλλαγών, ως μέσο αποταμίευσης του πλούτου για όσους είναι πλούσιοι.
Αυτοί θα καταφέρουν έτσι να διατηρούν τον πλούτο τους, και παράλληλα θα καταφέρουν να μειώσουν δραστικά το μισθό του εργάτη, μιας και οι εργάτες θα πληρώνονται στα -εντελώς υποτιμημένα- νομίσματα (και όχι βέβαια σε χρυσό ή σε νομίσματα που αντιστοιχούν στον "κανόνα του χρυσού" ή κάτι τέτοιο).
