Ενεργειακές εξελίξεις - part 3: Τι είναι το fracking;

Αυτή η -ελαφρώς ακατανόητη- εικόνα απεικονίζει πως λειτουργεί το Fracking, μια νέα μέθοδος εξόορυξης πετρελαίου, που υποτίθεται ότι "θα φέρει τα πάνω κάτω" σε ότι αφορά την παγκόσμια ενέργεια.

Δε θα σας κουράσω με πολλές τεχνικές λεπτομέρειες (άλλωστε δεν είμαι και ειδικός επί του θέματος).

Περιληπτικά λοιπόν, αυτό που γίνεται είναι το εξής:

Υπάρχουν στη φύση πολλά πετρώματα τα οποία περιέχουν μέσα τους πετρέλαιο, που έως τώρα δε μπορούσαμε να το αποσπάσουμε.

Τώρα όμως, χάρη στο fracking, μπορούμε να "βομβαρδίσουμε" το έδαφος με κάποιες χημικές ουσίες, που προκαλούν χημική αντίδραση και διασπούν τα πετρώματα, έτσι ώστε να μπορέσουμε να πάρουμε το πετρέλαιο που "κρυβόταν" μέσα τους.

Αυτή η διαδικασία ήδη χρησιμοποιείται στην Αμερική, και σιγά-σιγά αρχίζει να εφαρμόζεται και αλλού. Υπάρχουν πολλά τέτοια κοιτάσματα που μπορούν να μας δώσουν shale gas (shale gas είναι το πετρέλαιο που προκύπτει από το fracking), και ήδη πολλοί μιλούν για μια "ενεργειακή επανάσταση" που θα κάνει το μονοπώλιο του ΟΠΕΚ να φαίνεται ξεπερασμένο,  ή ακόμα και ότι...θα μετατρέψει τις ΗΠΑ σε "Σαουδική Αραβία του Shale gas!", χαρίζοντας στην Αμερική ενεργειακή αυτάρκεια, και διάφορα άλλα τέτοια ενθουσιώδη.

Αυτά όμως είναι υπερβολές, που χαιδεύουν τα αυτιά του δυτικού κόσμου, ειδικά των Αμερικάνων. Βέβαια, σε αντίθεση πχ με την πράσινη ενέργεια που όπως είδαμε στο πρώτο μέρος του αφιερωματός μας είναι φούσκα, είναι δηλαδή οικονομικά ασύμφορη, το shale gas είναι πραγματική ενέργεια και άρα θα βοηθήσει και τους Αμερικάνους και όποιους άλλους το αξιοποιήσουν, αλλάζοντας αρκετά τα δεδομένα στην παγκόσμια ενεργειακή σκακιέρα. 

Απλά τα κοιτάσματα δεν είναι και τόοοσα πολλά όσο κάποιοι διαφημίζουν, ενώ παράλληλα υπάρχουν και κάποιοι ακόμα οικονομικοί παράγοντες που δε μπορούν να αγνοηθούν:

Καταρχήν, το fracking δεν είναι και τόσο νέα τεχνολογία όσο παρουσιάζεται, απλά σήμερα τελειοποιήθηκε, και παράλληλα έγινε και πιο οικονομικά προσιτή και συμφέρουσα, λόγω της ανόδου της ισοτιμίας του πετρελαίου.

Για να το πω με ένα απλό παράδειγμα, έστω ότι το κόστος του fracking είναι 80$/βαρέλι (το νούμερο είναι προφανώς τυχαίο, πάντως αξίζει να σημειωθεί ότι το κόστος του fracking δεν είναι μικρό, διότι δεν είναι εύκολο να "διασπάσουμε" τα πετρώματα, ούτε να ξεχωρίσουμε το πατρέλαιο, ούτε να το αποθηκεύσουμε, άσε που πρέπει διαρκώς να ανοίγουμε ένα σωρό γεωτρήσεις για να "βομβαρδίσουμε" όλο το έδαφος, αντί να αντλήσουμε όλο το πετρέλαιο με μόνο μία μεγάλη γεώτρηση, όπως κάνουμε με τα "παραδοσιακά" κοιτάσματα).

Πριν από μερικά χρόνια, η τιμή του πετρελαίου σε δολάρια ήταν χαμηλότερη από 80 δολάρια, άρα το fracking δε συνέφερε να εξορυχθεί, και κανείς δεν το έβγαζε από το έδαφος. Τώρα όμως, επειδή το πετρέλαιο έχει ανέβει τα τελευταία χρόνια (λόγω του πληθωρισμού του δολαρίου), το fracking είναι οικονομικά συμφέρον. Αν πχ η τιμή του πετρελαίου στην αγορά είναι 90 ή 100 δολάρια/βαρέλι, τότε σαφώς και αξίζει να προτιμήσουμε το fracking που στο παράδειγμα μας κοστίζει "μόνο" 80 δολάρια, έτσι δεν είναι;
[σημείωση: Η ίδια ακριβώς λογική ισχύει και για ένα σωρό άλλα "παρα;δοσιακά" κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, που ξέραμε από παλιά ότι υπήρχαν, αλλά επειδή ήταν πολύ βαθιά ή δύσβατα, δεν συνέφερε να τα εξορύξουμε. Τώρα όμως, με την ισοτιμία του πετρελαίου να έχει ανέβει, πολλά τέτοια κοιτάσματα έχουν γίνει πλέον συμφέροντα. Σε αυτή την κατηγορία κοιτασμάτων πιθανόν ανήκουν και αυτά που ψάχνουν σε Ελλάδα και Κύπρο. Όπως και να έχει, όσο η ισοτιμία του πετρελαίου ανεβαίνει, τόσο περισσότερα κοιτάσματα θα γίνονται οικονομικά συμφέροντα, και άρα μη μασάτε και τόσο από τις θεωρίες peak oil του στιλ "το πετρέλαιο τελειώνει", διότι διαρκώς θα μπαίνουν στο παιχνίδι νέα κοιτάσματα, που όμως θα είναι ολοένα και πιο ακριβά].

Τέλος πάντων, το fracking δίνει πραγματική ενέργεια (πετρέλαιο), και τα επόμενα χρόνια θα είναι και σχετικά πιο φτηνό από το πετρέλαιο του ΟΠΕΚ, ειδικά για τις ΗΠΑ (δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι ΗΠΑ οδεύουν προς μια μεγάλη υποτίμηση του δολαρίου, που σημαίνει ότι το πετρέλαιο από τη Σαουδική Αραβία και τους υπόλοιπους πετρελαιάδες θα είναι "απλησίαστο". Ευτυχώς λοιπόν που βρήκαν αυτή τη μέθοδο για να προμηθεύονται από το έδαφος τους το shale gas αντί να το εισάγουν).

Το ότι το fracking όμως έχει γίνει οικονομικά συμφέρον, δε σημαίνει ότι είναι και φθηνό - απλά σημαίνει ότι τα νομίσματα της Δύσης χάνουν διαρκώς την αξία τους, και άρα η Δύση δυσκολεύεται να πληρώσει το πετρέλαιο του ΟΠΕΚ. Οπότε ναι μεν το fracking θα είναι μια καλή λύση, αλλά δεν είναι και τόοοσο φτηνό όσο νομίζετε. Απλά τα νομίσματα της Αμερικής, Ιαπωνίας, κτλ θα είναι τόσο υποτιμημένα, που το πετρέλαιο θα είναι πάρα πολύ ακριβό σε αυτά τα νομίσματα, και άρα το fracking θα είναι "η καλύτερη δυνατή λύση τηρουμένων των αναλογιών".

Η ευρωζώνη (Γερμανία), όπως λέγαμε και στο προηγούμενο άρθρο μας περί ενεργειακών, έχει ως στόχο να κάνει το ευρώ παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, και αν τα καταφέρει, τότε θα έχει σχετικά φτηνό πετρέλαιο από τον ΟΠΕΚ (διότι όλοι οι πετρελαιάδες θα δέχονται να πληρώνονται σε ευρώ, δηλαδή σε ένα μεγάλο νόμισμα που όμως δεν πληθωρίζεται μέχρι τέλους). Γι' αυτό και στην Ευρώπη η Γερμανία έχει "τρενάρει" την αξιοποίηση του fracking, κυρίως για περιβαλλοντικούς λόγους (το fracking όπως είπαμε "βομβαρδίζει" το έδαφος με χημικές ουσίες, και αυτές οι χημικές ουσίες μπορεί να μείνουν στο έδαφος και να το μολύνουν. Υπάρχουν ήδη κάποια τέτοια κρούσματα  μόλυνσης στις ΗΠΑ, αν και μπροστά στα κέρδη οι καπιταλιστές δεν υπολογίζουν τίποτα, οπότε γενικά τα περιβαλλοντολογικά ζητήματα συνήθως "θάβονται" και δεν συζητούνται).

Μπορεί βέβαια οι καπιταλιστές να μη θέλουν να συζητήσουν ιδιαίτερα τα περιβαλλοντολογικά κόστη, αλλά πάντως σίγουρα θέλουν να συζητήσουν τα οικονομικά τους κέρδη. Και το οικονομικό πρόβλημα με το fracking είναι πως..."η υπερβολική λαιμαργία σκοτώνει την κότα με τα χρυσά αυγά".

Βλέπετε, μπορεί τα διάφορα φερέφωνα (και όσοι λόγω αφέλειας τους πίστεψαν) να διαδίδουν ότι τάχα το fracking θα μας δώσει άφθονο πετρέλαιο για τον επόμενο αιώνα, αλλά στην πραγματικότητα το fracking έχει ήδη χάσει ένα μέρος από τα κέρδη που απέδιδε. Γι' αυτό και μπορεί το Fracking να διαφημίζεται με τον ίδιο ενθουσιασμό που πχ διαφημίζόταν η "πράσινη ενέργεια" πριν κάτι χρόνια, αλλά, όπως ανέφεραν οι Financial Times σε πρόσφατο άρθρο τους, οι ΗΠΑ όχι μόνο δεν έχουν καταφέρει να μειώσει την εξάρτηση τους από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής, αλλά αντίθετα...πλέον οι εισαγωγές πετρελαίου από τον ΟΠΕΚ ξαναπήραν την ανιούσα...

Αυτό συμβαίνει διότι όσο περισσότερο πετρέλαιο βγάζουν από το έδαφος, τόσο πέφτει η τιμή του πετρελαίου στις αγορές, και άρα πολλά κοιτάσματα shale gas σταματούν να είναι κερδοφόρα και μένουν αναξιοποίητα. Εδώ ένα απόσπασμα από ένα σχετικό άρθρο:

US Shale Gas Bubble is Set to Burst

The glut of recent gas production was initially driven not by new technologies or discoveries, but by high prices. In the years from 2005 through 2008, as conventional gas supplies dried up due to depletion, prices for natural gas soared to $13 per million BTU (prices had been in $2 range during the 1990s). It was these high prices that provided an incentive for using expensive technology to drill problematic reservoirs.

In those early days almost no one wanted to hear about problems with the shale gas boom—the need for enormous amounts of water for fracking, the high climate impacts from fugitive methane, the threats to groundwater from bad well casings or leaking containment ponds, as well as the unrealistic supply and price forecasts being issued by the industry. I recall attempting to describe the situation at the 2010 Aspen Environment Forum, in a session on the future of natural gas. I might as well have been claiming that Martians speak to me via my tooth fillings. After all, the Authorities were all in agreement: The game has changed! Natural gas will be cheap and abundant from now on! Gas is better than coal! End of story!

These truisms were echoed in numberless press articles—none more emblematic than Clifford Krauss’s New York Times piece, “There Will Be Fuel,” published November 16, 2010.

Now Krauss and the Times are singing a somewhat different tune. “After the Boom in Natural Gas,” co-authored with Eric Lipton and published October 21, notes that “. . . the gas rush has . . . been a money loser so far for many of the gas exploration companies and their tens of thousands of investors.” Krauss and Lipton go on to quote Rex Tillerson, CEO of ExxonMobil: “We are all losing our shirts today. . . . We’re making no money. It’s all in the red.” It seems gas producers drilled too many wells too quickly, causing gas prices to fall below the actual cost of production. Sound familiar?

The obvious implication is that one way or another the market will balance itself out. Drilling and production will decline (drilling rates have already started doing so) and prices will rise until production is once again profitable. So we will have less gas than we currently do, and gas will be more expensive. Gosh, who da thunk?

No, shale gas won’t entirely go away anytime soon. But expectations of continuing low prices (which drive business plans in the power generation industry and climate strategies in mainstream environmental organizations) are about to be dashed. And notions that the U.S. will become a major gas exporter, or that we will convert millions of cars and trucks to run on gas, now ring hollow.

Εδώ και μερικά ακόμα συνοδευτικά άρθρα επί του θέματος, που δείχνουν ότι οι πάντες θέλουν να αξιοποιήσουν το fracking (διότι μπορεί να μην είναι τόσο καλό και "θαυματουργό" όσο το διαφημίζουν, αλλά πάντως δίνει πραγματική ενέργεια):

• Η Αγγλία ετοιμάζεται να δώσει επιδοτήσεις και άλλα φορολογικά και οικονομικά κίνητρα για να ξεκινήσει και αυτή το fracking στο έδαφος της (guardian).
• H Κίνα επίσης επενδύει αρκετά δισεκατομμύρια στο fracking.
• H Ρωσία επίσης θέλει να αξιοποιήσει το fracking, προκειμένου να αντλήσει ότι πετρέλαιο μπορεί από παλιές πετρελαιοπηγές που τις είχε εγκαταλήψει,, αλλά τώρα με το fracking μπορεί να αποδώσουν ακρετό πετρέλαιο από το έδαφος τους.
• Η Σαουδική Αραβία ανακοίνωσε ότι θα υιοθετήσει και αυτή το fracking στο μέλλον, παρά το ότι η χώρα έχει έλλειψη σε νερό (η διαδικασία του fracking χρειάζεται πολύ νερό και η Σ. Αραβία προφανώς δεν έχει και τόσο).
• Η Γερμανία, που κινεί τα νήματα σε μεγάλο βαθμό σε όλη την Ευρώπη, έχει "παγώσει" την αξιοποίηση του fracking, επικαλλούμενη "περιβαλλοντολογικές ανησυχίες" (που δεν είναι αβάσιμες, κάθυε άλλο, απλά δεν με πείθουν ότι όντως είναι τόσο "οικολόγοι", τέλος πάντων). Το τελευταίο διάστημα όμως, υπάρχει και εκεί πίεση να ξεκινήσουν το fracking, κυρίως διότι η Γερμανία την πάτησε με τη φούσκα της πράσινης ενέργειας, και τώρα το ηλεκτρικό ρεύμα έχει πολύ μεγάλο κόστος. Οπότε όλοι ψάχνουν να δουν πως θα μειώσουν την τιμή του, και έχουν ήδη επαναφέρει το κάρβουνο, οπότε γιατί να μην υιοθετήσουν και το fracking;