"Με την αριστερά της ανατροπής" (του μυαλού μας)

Θα μπορούσα να γράψω κάτι για τις εξελίξεις στην Ελλάδα,

- με ξυλοδαρμό του μετανάστη εργάτη που τόλμησε να μιλήσει στα ΜΜΕ,

- με νομιμοποιηση-επιβράβευση των αυθαίρετων που δίνει θάρρος σε όσους αρπάζουν, παραβιάζοντας κάθε σχετικό νόμο, και χλευάζει όσους δεν άρπαξαν τίποτα, με αποτέλεσμα να καλλιεργεί και τις αντίστοιχες "λαμογίστικες" νοοτροπίες,

- με επιβολή εισφοράς και στα οικιακά φωτοβολταϊκά (που ήταν αναμενόμενη, εκτός αν πιστεύατε τις υποσχέσεις του κράτους, που όμως δεν τις αντέχουν τα ταμεία του, ούτε οι τσέπες μας, και έτσι θα φορολογηθούν για να διατηρηθεί κάπως σταθερή η τιμή του ρεύματος αντί να αυξάνεται διαρκώς. Όσοι πίστεψαν το κράτος...ας έφτιαχναν καλύτερα ένα αυθαίρετο, συμφέρει. Δεν βρισκόμαστε σε εποχή που οι υποσχέσεις του παρελθόντος θα τηρηθούν, πόσο μάλλον από το ελληνικό κράτος, που όταν είναι να επιβάλλει έκτακτους φόρους, έχει μεγάλη παράδοση λόγω και της νοοτροπίας του "κυβερνώ με χαράτσια και ρουσφέτια" που υπάρχει πριν και από τη γέννηση του σύγχρονου ελληνικού κράτους).

Θα μπορούσα να γράψω και για τις διεθνείς εξελίξεις,

- με την Ιαπωνία να έχει ακόμα μεγαλύτερα εμπορικά ελλείμματα-ρεκόρ, διότι λόγω του πληθωρισμού του γιεν, έχει αυξηθεί πολύ η ισοτιμία του πετρελαίου, με αποτέλεσμα να πληρώνει πολύ περισσότερα γιεν για να το εισάγει,

- με την Αγγλία να σχεδιάζει να πουλήσει και αυτές πολλές κρατικές εταιρίες (από τα ταχυδρομεία μέχρι την εταιρία πυρηνικών ερευνών Urenco στην οποία κατέχει το 1/3, για να μειώσει τα ελλείμματα της,

- με τον κόσμο να στρέφεται πιο μαζικά προς το χρυσό (ακόμα και στην Ελλάδα) - φαίνεται δεν πείθεται από τις υποσχέσεις ότι τα νομίσματα αξίζουν και τόσο πολύ, και -κυρίως- ότι δε θα πληθωριστούν άλλο, ώστε να συνεχίσουν να αξίζουν στο μέλλον...

***

Εντάξει όμως, όσο σοβαρές και να είναι αυτές οι εξελίξεις, εγώ αποφάσισα να γράψω κάποιες παρατηρήσεις για την κατάσταση στην αριστερά - και όχι μόνο. Το θέμα βέβαια είναι τεράστιο, αλλά θα επικεντρωθώ σε κάτι συγκεκριμένο για σήμερα, με αφορμή και μια εκδήλωση που γίνεται εδώ στην Πάτρα αύριο από το ΑΝΤΑΡΣΥΑ (στο οποίο κάποτε ανήκα). Επειδή μάλιστα κάποτε ανήκα εκεί, μου είπαν μερικοί "φίλοι από τα παλιά" να έρθω να ακούσω τι θα πουν, αλλά...δεν θα πάω, και θα εξηγήσω το γιατί, βγάζοντας μερικά συμπεράσματα.

Πρόσφατα λοιπόν είχε γίνει στην Πάτρα μια άλλη εκδήλωση, στην οποία εκτός από κάτι ΑΝΤΑΡΣύους είχε μιλήσει και ο Αλαβάνος (στα πλαίσια της μεταξύ τους "συμμαχίας"). Εμένα οι οπορτουνισμοί του Αλαβάνου με απώθησαν, αλλά παρόλα αυτά πήγα στη συγκεκριμένη εκδήλωση, όχι για να ακούσω τον Αλαβάνο, αλλά για να δω κάποιους παλιούς φίλους, που είχα να τους δω μήνες (ή και παραπάνω).

Πήγα λοιπόν, αλλά μέσα στην εκδήλωση ομολογώ ότι δεν πήγα καν, απλά κάθισα απέξω και μιλάγαμε με πολλούς φίλους που είχα καιρό να δω (κυρίως βέβαια τους έβριζα, τους κορόιδευα, έκανα και κάτι ψιλοαποτυχημένα "αστεία" για τον Αλαβάνο και τη γενικότερη κατάντια του "χώρου", κτλ.

Μετά από από δυο ώρες ορθοστασίας, πήρα τη μεγάλη απόφαση να μπω μέσα στην αίθουσα, ώστε να καθίσω και λίγο (εντάξει, κουράστηκα, και η καρέκλα ήταν θελκτική - σε αντίθεση με τους ομιλητές). Μπαίνοντας λοιπόν στην αίθουσα, βρήκα μια θέση προς το βάθος της αίθουσας (να μην ενοχλήσω κιόλας), και μάλιστα άρχισα να ακούω και τι έλεγαν οι ομιλητές (η αλήθεια είναι ότι συνέχιζα να τρολάρω και λίγο τους γύρω μου για τον Αλαβάνο και ένα σωρό άλλα, αλλά τέλος πάντων, άκουγα κιόλας και τι έλεγαν οι ομιλητές).

Καλώς ή κακώς, εκείνη την ώρα είχε τελειώσει ο Αλαβάνος, και το μικρόφωνο το είχε πάρει ένας ΣΕΚίτης (θα μπορούσε να ήταν και μέλος άλλης οργάνωσης, μην το πάρετε "πατριωτικά" ότι μιλάω μόνο για το ΣΕΚ). Ο ΣΕΚίτης αυτός λοιπόν έλεγε τις ίδιες αρλούμπες που έλεγαν και πριν χρόνια - συγκεκριμένα έλεγε ότι "θα έρθει μια αριστερή ριζοσπαστική κυβέρνηση που θα καταργήσει διά νόμου τις απολύσεις".

Κάτι τέτοια λέει η "μαρξιστική" -υποτίθεται- αριστερά και άντε μετά να την πάρει ο κόσμος στα σοβαρά. Άρχισα να τον κοροϊδεύω, αλλά μου είπαν να σταματήσω να τρολάρω οι γύρω - ους απάντησα βέβαια ότι αυτός που στην πραγματικότητα τρολάρει είναι ο ΣΕΚίτης, αλλά και όλο το υπόλοιπο κοινό, που κάθεται και τον ακούει στα σοβαρά. Η όλη κατάσταση μου θύμιζε τη γνωστή ιστορία με το γυμνό βασιλιά, που κυκλοφόρησε γυμνός σε μια παρέλαση, και όλοι οι χωρικοί τον χειροκροτούσαν, και μόνο ένα μικρό αγόρι είπε "ο βασιλιάς είναι γυμνός", όλοι οι υπόλοιποι δεν είδαν τίποτα.

Ο λόγος λοιπόν που δεν πάω σε τέτοιες εκδηλώσεις, είναι διότι..."ο βασιλιάς είναι γυμνός", δηλαδή δεν έχουν και τίποτα αξιόλογο να πουν. Και το χειρότερο δεν είναι μόνο ότι πχ ο ΣΕΚίτης λέει ότι θα καταργήσει δια νόμου τις απολύσεις, το χειρότερο είναι ότι κανένας δεν του λέει τίποτα, είτε διότι δεν καταλαβαίνει τη "γύμνια" των θέσεων του αυτών, είτε διότι δε θέλει να την αποκαλύψει για να μη "δυναμιτίσει" το "κλίμα" της εκδήλωσης (οπότε κάνει τα στραβά μάτια στις ανοησίες που ακούει).

Στην πραγματικότητα όμως, η θέση αυτή δείχνει πολλά για το πόσο πίσω είναι η αριστερά: Είναι βέβαια αλήθεια ότι το κράτος και η κυβέρνηση έχει μεγάλη δύναμη, και μπορεί διά νόμου να ελέγξει σε μεγάλο βαθμό τις ζωές μας.

Ωστόσο, η δύναμη μιας κυβέρνησης δεν είναι απεριόριστη - και όπως πχ δεν μπορεί να καταργήσει τη βαρύτητα σε αυτό εδώ το σύμπαν που ζούμε, έτσι δεν μπορεί και να καταργήσει τις απολύσεις μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα.

Σε ένα άλλο, παράλληλο σύμπαν, ίσως και να μην υπάρχει βαρύτητα. Όπως και σε ένα άλλο σύστημα ίσως και να μην υπάρχουν απολύσεις, λουκέτα, και γενικά να μην υπάρχουν όλα αυτά τα αρρωστημένα συμπτώματα του συστήματος της ατομικής ιδιοκτησίας μέσα στο οποίο ζούμε σήμερα.

Δυστυχώς, η αριστερά έχει σε μεγάλο βαθμό την αντίληψη ότι "το παντοδύναμο κράτος θα δώσει λύση στα πάντα", ακόμα και σε προβλήματα όπως οι απολύσεις, που είναι φανερό ότι το ξεπερνάνε. Υπάρχουν εγγενή προβλήματα στο σύστημα της "αγοράς", τα οποία ΔΕΝ μπορούν να λυθούν με νόμους μιας κυβέρνησης. Σίγουρα βέβαια η κυβέρνηση μπορεί να επηρεάσει κατά πολύ την κατάσταση, αλλά πάντως είναι αδύνατο να απαγορεύσει διά νόμου τις απολύσεις.

Σκεφτείτε το εξής παράδειγμα, το οποίο είναι πολύ συχνό στην Ελλάδα:

Έστω ότι εγώ έχω ένα μικρό μαγαζί που πουλάει ρούχα, και έως τώρα είχα και έναν υπάλληλο να με βοηθάει. Επειδή όμως η κίνηση έχει πέσει δραματικά, απολύω τον υπάλληλο, και είμαι και στα πρόθυρα να βάλω και οριστικό λουκέτο στο μαγαζί, μιας και "βαράω μύγες", δεν υπάρχουν δηλαδή πελάτες.

Ο υπάλληλος υπήρχε επειδή το μαγαζί είχε κίνηση και τζίρο. Αν όμως το μαγαζί δεν κάνει εισπράξεις, τότε ούτε μου χρειάζεται να τον έχω πλέον (Τι να κάνει; Να βαράει μύγες μαζί μου για παρέα;), ούτε και μπορώ να τον πληρώσω.

Αναγκαστικά λοιπόν, θα τον απολύσω, ακόμα και αν δε θέλω να το κάνω.

Στην Ελλάδα, υπάρχουν αμέτρητα τέτοια παραδείγματα, μιας και στη χώρα υπήρχαν πολλά μικρά μαγαζιά και επιχειρήσεις, που δεν είχαν μεγάλο βαθμό συγκέντρωσης.

Ο ιμπεριαλισμός όμως, για να θυμηθούμε και τον Λένιν, είναι το πέρασμα του καπιταλισμού στο ανώτατο στάδιο του, όπου πλέον κυριαρχούν τα μονοπώλια. Και πράγματι, σήμερα βλέπουμε σε όλους τους κλάδους με τεράστια ένταση των ανταγωνισμών από 3-4 "μεγάλους παίκτες", οι οποίοι "καταπίνουν" τους μικρότερους, είτε οδηγώντας τους σε λουκέτα, είτε σε συγχωνεύσεις, κτλ.

Άλλωστε, είναι νομίζω προφανές ότι μια μεγάλη επιχείρηση έχει μεγάλο πλεονέκτημα, διότι μπορεί πχ να παραγγέλνει πρώτες ύλες σε μεγαλύτερες ποσότητες, άρα και σε καλύτερη τιμή χονδρικής, ή μπορεί να έχει καλύτερες μεθόδους παραγωγής που τις επιτρέπουν να μειώνει το κόστος παραγωγής και μεταφοράς, ώστε τελικά να πουλάει φθηνότερα και να κερδίζει έτσι όλη την πελατεία, με τους "μικρούς παίκτες" να υποφέρουν διότι αδυνατούν να την ανταγωνιστούν στις χαμηλές τιμές, άσε που η μεγάλη επιχείρηση μπορεί να ελέγχει την αγορά ή τους πολιτικούς με δωροδοκίες,  κτλ, κτλ, κτλ.

Σε μια περίοδο λοιπόν όπως η σημερινή, θα επιβιώσουν λίγοι και ισχυροί παίκτες σε κάθε κλάδο, και στη Ελλάδα, αυτό σημαίνει το λιώσιμο πολλών επιχειρήσεων και μαγαζιών, διότι στην Ελλάδα δεν υπήρχε μεγάλη συγκέντρωση, αλλά υπήρχε το μοντέλο των πολλών μικρών μαγαζιών/επιχειρήσεων.

Αυτό είναι μια τάση του συστήματος που οδηγεί σε πολλές απολύσεις, διότι τα μικρά μαγαζιά/επιχειρήσεις αδυνατούν πλέον να είναι κερδοφόρα, και άρα κλείνουν/συγχωνεύονται/συρρικνώνονται.

Το να πεις σε έναν μικρό κεφαλαιοκράτη που πλέον δε βγάζει κέρδος, ή βγάζει πολύ μικρό κέρδος να μην κάνει απολύσεις είναι σα να λες σε κάποιον να κρατήσει την αναπνοή του για πάντα. Ακόμα και αν προσπαθήσει, στο τέλος θα πρέπει να αναπνεύσει. Οι απολύσεις είναι για τον καπιταλισμό κάτι το τόσο φυσικό όσο η αναπνοή για τον άνθρωπο.

Αν θέλουμε να ξεφύγουμε από αυτά τα προβλήματα, η λύση είναι ένα άλλο σύστημα, και όχι βέβαια ο ερχομός μιας "ριζοσπαστικής αριστερής κυβέρνησης" που θα...απαγορεύσει τις απολύσεις δια νόμου στον καπιταλισμό (εδώ γελάνε - ή ίσως και να κλαίνε. Ή ίσως και να κλαίνε από τα γέλια αν το πάρουν στο καλαμπούρι, αν και το θέμα είναι προφανώς σοβαρό).

Με αφορμή αυτή την ανάλυση, αξίζει να κάνω και ένα ακόμα σχόλιο:

Αυτή η τάση να μείνουν "λίγοι και καλοί' παίκτες θα πρέπει να τη δούμε και για την αριστερά. Δηλαδή εγώ θα ήμουν υπέρ να γίνει ένα "ξεκαθάρισμα', και να μείνουν στην αριστερά "λίγοι και καλοί", ώστε να απαλλαγεί πλέον από ανθρώπους και απόψεις που είτε είναι σάπιοι, είτε είναι τίμιοι αλλά αυτά που λένε δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα, κτλ.

Δεν είναι κακό να είμαστε [ποσοτικά] λίγοι. Ή μάλολον είναι κακό, αλλά πάντως διορθώνεται, αρκεί να είμαστε καλοί, δηλαδή αν αυτά που λέμε και κάνουμε είναι στο ύψος των περιστάσεων. Αντίθετα, αν η αριστερά προβάλλει [και] απόψεις του στιλ "θα γίνω κυβένρηση και θα απαγορεύσω διά νόμους τις απολύσεις μέσα στον καπιταλισμό, τότε μάλλον ζημιωνόμαστε όλοι, διότι ο εργάτης μπορεί να μην έχει διαβάσει Μαρξ, αλλά πάντως ξέρει από την καθημερινή του εμπειρία μέσα στο σύστημα της αγοράς ότι αυτό είναι αδύνατο. Οπότε απορρίπτει -και δικαίως- αυτή την αριστερά.

Καλό θα ήταν και εμείς να μείνουμε λίγοι αλλά καλοί, παρά να είμαστε "κάπως περισσότεροι", αλλά...εκτός πραγματικότητας (ξαναλέω ότι αυτό δεν αφορά μόνο τον ΣΕΚίτη, υπάρχουν και χειρότεροι).

Ακόμα και αυτό το Blog, εγώ θα προτιμούσα να μην ήταν ατομικό, αλλά να έκανα ότι κάνω στα πλαίσια μια ευρύτερης συλλογικότητας. Αλλά μόνο κλειστές πόρτες βρήκα, μιας και προτιμά η κάθε οργάνωση τους δικούς ανθρώπους για τα δικά της έντυπα, όσο για το ΚΚΕ προφανώς δε μπορώ καν να πλησιάσω διότι δεν είμαι μέλος, κτλ. Βρήκα βέβαια όλα αυτά τα χρόνια στήριξη από κάποιους ανθρώπους, και μου είχα δώσει βήμα σε κάποια "ανεπίσημα" sites της αριστεράς, σε μια πρώτη κίνηση "συγκέντροποίησης", αλλά πάντως η κατάσταση είναι ακόμα πολύ πίσω, με την αριστερά όχι μόνο να μην έχει σοβαρή ανάλυση, σχέδιο και λόγο, αλλά να μη βλέπει καν την ανάγκη να ξεχωρίσει ποιες γραμμές αξίζουν και ποιες όχι, ώστε να προωθήσει όσους μπορούν να βοηθήσουν και να διαχωριστεί πχ από απόψεις του στιλ "δια νόμου απαγόρευση των απολύσεων στον καπιταλισμό", αλλά και από χίλια-δυο άλλα προβλήματα. Πρέπει να ξεχωρίσουμε ποιες απόψεις κάνουν, και από εκεί και πέρα να δούμε πόσοι θα ακολουθήσουν. Όσοι θέλουν να προτείνουν τέτοιες ξεπερασμένες απόψεις (ή και χειρότερες), ας πάνε μακρυά μας. Προς το παρόν, η αριστερά δε θέλει να χάσει αυτούς τους συντρόφους και αυτές τις απόψεις, στα πλαίσια μιας "ενότητας", όμως η ενότητα αυτή πλήττει πολύ χειρότερα το χώρο, διότι απωθεί πολύ περισσότερους από αυτούς που κρατά κοντά της (ένας εξ αυτών είμαι και εγώ).

ΥΓ: Και κάτι από Μαρξ, περί κράτους και μικροαστισμού:

«Στην εποχή του Λουδοβίκου Φιλίππου δεν κυριαρχούσε η γαλλική αστική τάξη, αλλά μόνο μια ομάδα της […] η λεγόμενη αριστοκρατία του χρήματος. Αυτή κάθισε στο θρόνο, αυτή υπαγόρευε τους νόμους στα κοινοβούλια, αυτή μοίραζε τις δημόσιες θέσεις […] Η μοναρχία του Ιούλη δεν ήταν τίποτε άλλο από μια μετοχική εταιρία για την εκμετάλλευση του γαλλικού εθνικού πλούτου […] Ο Λουδοβίκος Φίλιππος ήταν ο διευθυντής αυτής της εταιρείας. Η καθαυτό βιομηχανική αστική τάξη αποτελούσε ένα μέρος της επίσημης αντιπολίτευσης, δηλαδή δεν αντιπροσωπευόταν στα κοινοβούλια παρά σα μειοψηφία […] Η μικροαστική τάξη σ’ όλες τις διαβαθμίσεις της, όπως και η αγροτική τάξη είχαν αποκλειστεί ολότελα από την πολιτική εξουσία. […] Η βιομηχανική αστική τάξη έβλεπε τα συμφέροντά της να κινδυνεύουν, η μικροαστική τάξη ήταν γεμάτη από ηθική αγανάκτηση».
[...]
Εντούτοις, «ενώ η επανάσταση του 1789 άρχισε με την αποτίναξη των φεουδαρχικών βαρών από τους αγρότες, η επανάσταση του 1848, για να μη βάλει σε κίνδυνο το κεφάλαιο και για να εξασφαλίσει τη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού του, εμφανίστηκε στον αγροτικό πληθυσμό με την επιβολή ενός νέου φόρου. 
Ο φόρος των 45 λεπτών ήταν για τον Γάλλο αγρότη ζήτημα ζωής ή θανάτου, και ο αγρότης το μετέτρεψε σε ζήτημα ζωής ή θανάτου για τη δημοκρατία. Από τη στιγμή αυτή η δημοκρατία για τον Γάλλο αγρότη ήταν ο φόρος των 45 λεπτών και στο παρισινό προλεταριάτο έβλεπε ο αγρότης τον άσωτο που καλοπερνούσε με δικά του έξοδα»

«Η 10η του Δεκέμβρη 1848 [εκλογή του Λουδοβίκου Βοναπάρτη στο προεδρικό αξίωμα] ήταν η μέρα της αγροτικής εξέγερσης. Μόνο απ’ τη μέρα αυτή χρονολογείται ο Φλεβάρης των Γάλλων αγροτών. [...] Η δημοκρατία είχε αναγγείλει την παρουσία της στην τάξη αυτή με το φοροεισπράκτορα κι εκείνη αναγγέλθηκε στη δημοκρατία με τον αυτοκράτορα. Ο Ναπολέων ήταν ο μόνος άνθρωπος που είχε αντιπροσωπεύσει εξαντλητικά τα συμφέροντα και τη φαντασία της νέας τάξης των αγροτών που είχε δημιουργηθεί στα 1789. Η αγροτιά, γράφοντας το όνομα του Ναπολέοντα στην προμετωπίδα της δημοκρατίας, κήρυττε […] την επιβολή των ταξικών συμφερόντων της. Ο Ναπολέων δεν ήταν για τους αγρότες ένα πρόσωπο, αλλά ένα πρόγραμμα. […] Όχι άλλοι φόροι, κάτω οι πλούσιοι, κάτω η δημοκρατία, ζήτω ο αυτοκράτορας! Πίσω απ’ τον αυτοκράτορα κρυβόταν ο πόλεμος των χωρικών. Η δημοκρατία που καταψήφισαν ήταν η δημοκρατία των πλουσίων […] Για τη μικροαστική τάξη ο Ναπολέων σήμαινε την κυριαρχία του οφειλέτη πάνω στον πιστωτή» 

Οι γελασμένοι σε όλες τους τις ελπίδες από τη δημοκρατία που γέννησε η Φεβρουριανή Επανάσταση, και καταστραμμένοι περισσότερο από κάθε άλλη φορά, αγρότες εναπόθεσαν πλέον τις ελπίδες τους στο αντιπλουτοκρατικό πρόγραμμα του Βοναπάρτη.

Η εργατική τάξη ήταν αρκετά αποδυναμωμένη πολιτικά μετά την ήττα του Ιούνη του 1848, δεν συγκροτούσε κοινωνική δύναμη σε επαναστατική κατεύθυνση, για να αποτελέσει πόλο ταξικής συμμαχίας με τους μικροαστούς αγρότες. Άλλωστε, το προλεταριάτο ψήφισε μαζί με τη μικροαστική αγροτική τάξη Λουδοβίκο Βοναπάρτη, καθώς «η εκλογή του Ναπολέοντα σήμαινε […] την αποπομπή του αστικού δημοκρατισμού, την ακύρωση της νίκης του Ιούνη », την ήττα, τελικά, της πλουτοκρατικής δημοκρατίας των φόρων. 

Οι εργάτες έτσι «απόδειξαν πως η ήττα του Ιούνη 1848 τους είχε κάνει για χρόνια ανίκανους για πάλη και πως η ιστορική πορεία θα πρέπει να συνεχίσει το δρόμο της περνώντας πρώτα-πρώτα πάνω από τα κεφάλια τους»

Οι Γάλλοι αγρότες, εντούτοις, όχι μόνο ψήφισαν μαζικά στις 10 Δεκέμβρη 1848 τον Λουδοβίκο Βοναπάρτη αλλά και τον στήριξαν εξίσου μαζικά στο πραξικόπημά του στις 2 Δεκέμβρη 1851, νομιμοποιώντας τον ανοικτά και με την ψήφο τους. Γράφει ο Μαρξ: «Η ιστορία τους κρατούσε από τον λόγο της και η πλειοψηφία ήταν σε τέτοιο βαθμό δεσμευμένη από τις αυταπάτες της που ίσα - ίσα στους πιο κόκκινους νομούς ο αγροτικός κόσμος ψήφισε ανοικτά το Βοναπάρτη»


Λόγω της οικονομικής απομόνωσής της (που προκαλεί επίσης και το “μικροαστικό ατομικισμό”) και λόγω της οικονομικής συγγένειας και συνάμα αντίθεσης προς την αστική τάξη και το προλεταριάτο, η μικροαστική τάξη πιστεύει στη φενάκη του υπερταξικού ουδέτερου κράτους. Προσμένει ότι το ουδέτερο κράτος θα της φέρει το εξ ουρανού μάννα, δηλαδή ότι θα βάλει τέλος στην κατάντιά της. Στην ακραία περίπτωση, οδηγείται συχνά σε μια “λατρεία του κράτους”. Τότε, η μικροαστική τάξη ταυτίζεται με το κράτος» . Αυτός ο «φετιχισμός της εξουσίας», για τον οποίο μας μιλάει ο Πουλαντζάς, συνδέεται άμεσα με το «αποτέλεσμα απομόνωσης» και τη δυνατή (στη συγκυρία) συνεπαγωγή του, την ανικανότητα πολιτικής επιβεβαίωσης έξω από το κράτος (αδυναμία πολιτικής οργάνωσης-αυτοτελούς αντιπροσώπευσης των δρώντων υποκειμένων της μικρής αγροτικής ιδιοκτησίας και παραγωγής), οδηγώντας συχνά στη «λατρεία του κράτους» και στην ταύτιση με το κράτος: ιδίως με ένα κράτος που εμφανίζεται, όπως το βοναπαρτικό, ως αντίθετο με τα συμφέροντα της αστικής τάξης.
...
Οι μικροαστοί αποτελούν συχνά μια τάξη-στήριγμα του κράτους». Ιδίως ποιου κράτους; «Η συμμαχία τους με την αστική τάξη δεν είναι άμεση, αλλά πραγματοποιείται χάρη στην υποστήριξη εκείνων των μορφών κράτους που η μικροαστική τάξη θεωρεί αντίθετες προς τα συμφέροντα της αστικής τάξης και πρόσφορες στα δικά της» . Μια τέτοια μορφή κράτους της οποίας αποτέλεσαν ιστορικά τάξη-στήριγμα οι μικροαστοί αγρότες αποτελούσε το βοναπαρτικό κράτος εκτάκτου ανάγκης. «Ο εκλεκτός των αγροτών δεν είναι ο Βοναπάρτης που υποτασσόταν στο αστικό κοινοβούλιο, μα ο Βοναπάρτης που διάλυσε το αστικό κοινοβούλιο»

η εξωκοινοβουλευτική μάζα της αστικής τάξης […] καλούσε τον Βοναπάρτη να καταπιέσει, να εκμηδενίσει το τμήμα της που μιλούσε και έγραφε, τους πολιτικούς της και τους συγγραφείς της, το ρητορικό της βήμα και τον τύπο της, έτσι που να μπορεί γεμάτη εμπιστοσύνη, κάτω από την προστασία μιας ισχυρής και απολυταρχικής κυβέρνησης να ασχολείται με τις ιδιωτικές της υποθέσεις.

«Στην πραγματικότητα η αυτοκρατορία ήταν η μόνη δυνατή μορφή διακυβέρνησης σε μια εποχή που η αστική τάξη είχε χάσει πια την ικανότητα να κυβερνά το έθνος και η εργατική τάξη δεν είχε ακόμα αποκτήσει αυτή την ικανότητα»